Mở đầu: Báo cáo địa lí là gì? Quy trình viết một báo cáo địa lí như thế nào?
Trả lời:
- Khái niệm: Báo cáo địa lí là một văn bản trình bày sự hiểu biết về một hoặc một số vấn đề thuộc các lĩnh vực địa tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước và toàn cầu. Để hoàn thành một báo cáo, học sinh cần lập kế hoạch, thu thập, phân tích, tổng hợp, khái quát các thông tin địa lí dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
- Quy trình viết một báo cáo địa lí:
I. Những vấn đề chung về báo cáo địa lí
1. Quan niệm về báo cáo địa lí
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục 1, em hãy cho biết thế nào là báo cáo địa lí.
Trả lời:
- Báo cáo địa lí là một văn bản trình bày sự hiểu biết về một hoặc một số vấn đề thuộc các lĩnh vực địa tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước và toàn cầu.
2. Cấu trúc của một báo cáo địa lí
Câu hỏi 2: Dựa vào mục 2, em hãy trình bày cấu trúc của một báo cáo địa lí.
Trả lời:
* Báo cáo địa lí sẽ có cấu trúc và mức độ chi tiết khác nhau tùy thuộc vào yêu cầu và mục đích tìm hiểu vấn đề. Thông thường một báo cáo địa lí sẽ gồm các nội dung sau:
- Ý nghĩa của của vấn đề.
- Khả năng của vấn đề.
- Thực trạng của vấn đề.
- Hướng giải quyết vấn đề.
II. Các bước viến báo cáo địa lí
1. Xác định ý tưởng và lựa chọn vấn đề
Câu hỏi: Đọc thông tin mục 1, hãy lựa chọn vấn đề muốn tìm hiểu và đặt tên cho báo cáo địa lí.
Trả lời:
- Vấn đề: phát triển nông nghiệp xanh bền vững.
- Tên bài báo cáo: Vấn đề phát triển nông nghiệp xanh bền vững ở Mộc Châu.
2. Xây dựng đề cương báo cáo
Câu hỏi: Dựa vào thông tin ở mục 2, hãy xây dựng đề cương cho bài báo cáo địa lí cho vấn đề đã chọn trong mục 1.
Trả lời:
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI
- Ý nghĩa của vấn đề: Báo cáo vấn đề ô nhiễm môi trường ở TP. Hà Nội, nguyên nhân, giải pháp và ý nghĩa,…
- Thực trạng của vấn đề: Báo cáo tình hình, thực trạng của ô nhiễm môi trường nước, không khí ở các quận/huyện,…
- Đề xuất hướng giải quyết: Trên cơ sở khả năng và thực trạng, người học đề xuất một số giải pháp phù hợp để giải quyết vấn đề.
3. Thu thập, xử lí và hệ thống hóa thông tin
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục 3 hãy:
- Trình bày cách thu thập thông tin.
- Nêu những công việc cần thực hiện khi xử lí và hệ thống hóa thông tin.
Trả lời:
- Cách thu thập thông tin là quá trình xác định nhu cầu thông tin, tìm nguồn thông tin, tập hợp thông tin theo yêu cầu nhằm đáp ứng mục tiêu viết báo cáo địa lí. Có thể thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như:
+ Nội dung kiến thức có liên quan với vấn đề tìm hiểu trong chương trình phổ thông.
+ Các tạp chí/sách khoa học, niên giám thống kê, tranh ảnh, tài liệu địa phương.
+ Các website trên internet có nguồn thông tin đáng tin cậy.
+ Nguồn thông tin từ gia đình, địa phương và các cơ quan quản lí ở địa phương.
+ Các nguồn khách thông qua quan sát thực tế, thực hiện phỏng vấn, điều tra.
- Những công việc cần thực hiện khi xử lí và hệ thống hóa thông tin:
+ Bước 1: Tập hợp, phân loại thông tin, tập hợp các nguồn thông tin đã thu thập, phân loại các thông tin thành các nhóm (kênh hình, kênh chữ, số liệu).
+ Bước 2: chuẩn hóa, phân tích, sàng lọc thông tin, tiến hành phân tích sàng lọc thông tin để loại bỏ đi những thông tin không phù hợp.
+ Bước 3: Đánh giá và hệ thống hóa thông tin, đánh giá và hệ thống hoá nguồn tài liệu tham khảo cho bài báo cáo.
4. Viết báo cáo và lựa chọn cách trình bày
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục 4, hãy cho biết cho những hình thức và lưu ý trình bày báo cáo địa lí.
Trả lời:
* Hình thức: Một báo cáo địa lí có thể được trình bày bằng nhiều hình thức khác nhau: dưới dạng một bài viết, một bài trình chiếu powerpoint hoặc các hình thức đa phương tiện như tập san hình ảnh, video clip,...
* Một số lưu ý trình bày báo cáo địa lí
- Sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, khoa học, hạn chế viết tắt và tránh sử dụng từ “lóng" hay thể hiện cảm xúc cá nhân.
- Xây dựng hệ thống nội dung và đánh số thứ tự để bài báo cáo địa lí được mạnh lạc.
- Kết hợp kênh chữ với kênh hình (tranh ảnh, Sơ đồ, biểu đồ, bảng số thống kê, lược đồ,...) để minh hoạ cho các nhận định trong bài báo cáo.
+ Khi trình bày hệ thống các kênh hình nên theo quy tắc tên hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ nằm phía dưới hình ảnh, biểu đồ, sơ đồ; tên bảng số liệu nằm phía trên bảng; có trích dẫn nguồn thu thập thông tin.
+ Với các bài báo cáo trình bày với hình thức powerpoint, cần lưu ý với việc chọn font chữ, kích thước chữ sao cho phù hợp. Đồng thời, cần chọn hiệu ứng đơn giản, phù hợp với nội dung bài báo cáo.
+ Với bài báo cáo trình bày dưới hình thức video clip thì việc chọn lựa âm thanh, hình ảnh,.., cần phù hợp với nội dung của bài báo cáo.
5. Tổ chức báo cáo kết quả
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục 5, hãy cho biết những lưu ý khi trình bày bài báo cáo địa lí.
Trả lời:
* Những lưu ý khi trình bày bài báo cáo địa lí:
+ Trình bày ngắn gọn, đúng thời gian quy định.
+ Điều chỉnh giọng nói phù hợp về âm lượng, ngữ điệu.
+ Sử dụng ngôn ngữ cơ thể như ánh mắt, cử chỉ để tăng tính tương tác với người nghe.
+ Khích lệ người nghe tham gia vào bài thuyết trình thông qua việc đặt câu hỏi tương tác.
Luyện tập - Vận dụng
Lựa chọn một vấn đề trong các lĩnh vực địa lí tự nhiên, địa lí dân cư, địa lí kinh tế môi trường và phát triển bền vững trong chương trình Địa Lí 10 hoặc địa lí địa phương để viết báo cáo về vấn đề đó.
Gợi ý một số vấn đề địa lí có thể thực hiện viết báo cáo địa lí:
- Tìm hiểu đặc điểm dân số của thế giới, Việt Nam hoặc địa phương.
- Tìm hiểu hoạt động sản xuất một ngành nông nghiệp của thế giới, Việt Nam hoặc địa phương.
- Tìm hiểu vấn đề sản xuất nông nghiệp xanh (nông nghiệp hữu cơ) của thế giới, Việt Nam hoặc địa phương.
- Tìm hiểu hoạt động sản xuất một ngành công nghiệp của thế giới, Việt Nam hoặc địa phương.
- Tìm hiểu sự phát triển một ngành dịch vụ của thế giới, Việt Nam hoặc địa phương.
- Tìm hiểu vấn đề sản xuất công nghiệp địa phương (hoạt động của làng nghề, các ngành công nghiệp địa phương,...).