Mở đầu (trang 11) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát hình 2.1 và cho biết: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến cây trồng? Yếu tố nào không thể thay đổi, yếu tố nào có thể thay đổi?
Trả lời:
- Những yếu tố ảnh hưởng đến cây trồng là: Nhiệt độ; độ ẩm; năng lượng bức xạ, thành phần khí quyển; Cấu trúc của đất và thành phần không khí trong đất; Phản ứng của đất (pH đất); Các yếu tố sinh học; Sự cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng; Sự hiện diện hay không của các chất hạn chế sinh trưởng.
- Yếu tố không thể thay đổi: Nhiệt độ; độ ẩm; năng lượng bức xạ, thành phần khí quyển;
- Yếu tố có thể thay đổi: Cấu trúc của đất và thành phần không khí trong đất; Phản ứng của đất (pH đất); Các yếu tố sinh học; Sự cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng; Sự hiện diện hay không của các chất hạn chế sinh trưởng.
1. Giới thiệu chung về quy trình trồng trọt
Câu hỏi (trang 11) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát Hình 2.2 và cho biết quy trình trồng trọt gồm những bước nào?
Trả lời:
+ Làm đất và bón lót
+ Gieo trồng
+ Chăm sóc: Tỉa, dặm cây; Làm cỏ, vun xới; Bón thúc; Tưới, tiêu nước; Phòng trừ sâu bệnh hại
+ Thu hoạch
2. Các bước trong quy trình trồng trọt
2.1. Làm đất, bón lót
Câu hỏi (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Vì sao làm đất trước khi gieo trồng lại có lợi cho cây trồng?
Trả lời:
Làm đất trước khi gieo trồng lại có lợi cho cây trồng vì: giúp cho đất tơi xốp, tăng khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng, đồng thời diệt cỏ dại và mầm mống sâu bệnh, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển tốt.
Luyện tập 1 (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy nhận xét sự thay đổi hình dạng của đất trong Hình 2.3
Trả lời:
- Sự thay đổi hình dạng của đất trong Hình 2.3:
+ Hình 2.3a: Cày đất làm xáo trộn đất mặt ở độ sâu khoảng 20 - 30 cm -> chôn lấp cỏ dại, tạo rãnh đất dài màu mỡ.
+ Hình 2.3b: Bừa và đập đất -> làm nhỏ đất, thu gom cỏ dại, trộn đều phân và san phẳng mặt ruộng
+ Hình 2.3c: Lên luống -> chống ngập úng, tạo tầng đất dày cho cây sinh trưởng, phát triển.
Luyện tập 2 (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Có thể sử dụng những công cụ nào để làm đất?
Trả lời:
- Các công cụ được sử dụng để làm đất là: máy cày, máy bừa, máy tạo luống, trâu cày, bừa, cuốc, xẻng.
Vận dụng: Hãy đưa ra biện pháp làm đất phù hợp cho một số cây trồng phổ biến ở địa phương em?
Trả lời:
- Biện pháp làm đất phù hợp cho một số cây trồng phổ biến ở địa phương em: su hào, bắp cải, ngô, khoai, rau, đỗ...
2.2. Gieo trồng
Câu hỏi (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Vì sao cần bón lót trước khi gieo trồng?
Trả lời:
- Cần bón lót trước khi gieo trồng là vì nhằm cung cấp chất dinh dưỡng cho cây con ngay khi mới mọc hoặc mới bén rễ.
Câu hỏi 1 (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Thời vụ gieo trồng là gì?
Trả lời:
- Thời vụ gieo trồng là khoảng thời gian để gieo trồng đối với mỗi loại cây trồng.
Câu hỏi 2 (trang 12) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Gieo trồng đúng thời vụ có lợi ích gì?
Trả lời:
- Gieo trồng đúng thời vụ đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt cho năng suất cao, tránh được các rủi ro về thời tiết, sâu bệnh.
Vận dụng 1 (trang 13) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Địa phương em có những thời vụ gieo trồng nào?
Trả lời:
- Ở địa phương em có 3 vụ gieo trồng là:
+ Vụ xuân hè;
+ Vụ hè thu;
+ Vụ đông xuân
Vận dụng 2 (trang 13) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy kể tên một số loại cây trồng được gieo trồng vào thời vụ đó.
Trả lời:
Một số loại cây ăn quả được trồng vào thời vụ đó:
+ Vụ xuân hè: lúa, rau, đậu (đỗ), cây cà chua, dưa chuột, bầu mướp bí, cây sấu, cây hồng bì, cây xoài...
+ Vụ hè thu: cây ổi, cây vải, cây nhãn, cây bưởi, cải bắp, cà rốt, cải chip...
+ Vụ đông xuân: su hào, củ cải, súp lơ xanh, xà lách, các loại rau thơm, đu đủ, dưa hấu...
Luyện tập (trang 13) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Trong hình 2.5 có những phương thức gieo trồng nào?
Trả lời:
- Trong hình 2.5 có những phương thức gieo trồng:
+ Hình 2.5a: trồng bằng, bằng củ
+ Hình 2.5b: Gieo hạt
+ Hình 2.5c + 2.5d: Gieo bằng cây non.
Vận dụng 3 (trang 13) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy chọn lựa phương thức gieo trồng cho các loại cây sau đây: lúa, mía, ngô, sắn, cam, đỗ (đậu), …
Trả lời:
2.3. Chăm sóc
Câu hỏi (trang 13) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy lựa chọn hoạt động thích hợp với tình trạng cây trồng theo mẫu Bảng 2.1
Trả lời:
- Hoạt động thích hợp với tình trạng cây trồng:
Câu hỏi (trang 14) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát Hình 2.6 và mô tả công việc làm cỏ (a), vun xới (b).
Trả lời:
- Hình 2.6a: Làm cỏ: nhổ bỏ các cây cỏ dại, diệt cỏ dại mọc xen với cây trồng.
- Hình 2.6b: Vun xới: thêm đất vào gốc cây, cuốc đất, làm cho đất tơi xốp.
Luyện tập (trang 14) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy hoàn thành Bảng 2.2 bằng cách lựa chọn lợi ích của việc làm cỏ và vun xới sao cho phù hợp
Trả lời:
Câu hỏi (trang 14) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát Hình 2.7 và cho biết: Các thời điểm nào cần bón thúc cho lúa? Vì sao?
Trả lời:
- Các thời điểm cần bón thúc cho lúa: thời kì chuyển cây, đẻ nhánh, Thời kì làm đòng, thời kì trỗ, chín.
- Giải thích: Vì để đáp ứng nhằm đáp ứng kịp nhu cầu dinh dưỡng của cây theo từng thời kì tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển tốt.
Luyện tập 1 (trang 15) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát Hình 2.8 và cho biết các hình thức bón phân có trong hình.
Trả lời:
- Các hình thức bón phân trong hình:
+ Hình 2.8a: Bón theo hàng
+ Hình 2.8b: Bón theo hốc
+ Hình 2.8c: Bón phun qua lá
+ Hình 2.8d: Bón vãi
Luyện tập 2 (trang 15) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: So sánh ưu, nhược điểm của các hình thức bón phân theo mẫu Bảng 2.3
Trả lời:
Câu hỏi (trang 15) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy nêu các phương pháp tưới nước cho cây trồng.
Trả lời:
Phương pháp tưới nước cho cây trồng:
+ Tưới tràn: cho nước chảy tràn trên mặt ruộng.
+ Tưới rãnh: cho nước chảy vào rãnh, nước thẩm vào luống tới rễ cây.
+ Tưới phun mưa: nước được phun thành hạt nhỏ toả ra như mưa bằng hệ thống với tưới phun.
+ Tưới nhỏ giọt hoặc tưởi ngầm: dùng hệ thống ống dẫn nước có đục lỗ theo khoảng cách cây, nước trong ống sẽ đi qua lỗ nhỏ này thấm đến bộ rễ.
Luyện tập 1 (trang 16) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy chỉ ra các phương pháp tưới nước cho Hình 2.9
Trả lời:
- Các phương pháp tưới trong Hình 2.9:
+ Hình 2.9a: Tưới phun mưa.
+ Hình 2.9b: Tưới ngầm
+ Hình 2.9c: Tưới tràn
+ Hình 2.9d: Tưỡi rãnh
Luyện tập 2 (trang 16) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Phương pháp tưới nước nào tiết kiệm nước nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Phương pháp tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước đến mức tối đa (hơn cả ở tưới phun mưa) vì nó tránh triệt tiêu đến mức tối thiểu các loại tổn thất nước (do thấm và bốc hơi), ở hệ thống tưới nhỏ giọt đất tưới cũng được tiết kiệm tối đa.
Vận dụng (trang 16) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy chọn phương pháp tưới thích hợp cho các loại cây sau: chè, lúa, rau cải, khoang lang, phong lan
Trả lời:
- Tưới theo rãnh: cây chè, cây khoai lang, cây chè
- Tưới tràn: cây lúa
- Tưới phun mưa: cây chè, cây rau cải, cây khoang lang, cây hoa phong lan
- Tưới nhỏ giọt hoặc tưới ngầm: cây chè
Câu hỏi (trang 16) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy đọc nội dung Phòng trừ sâu, bệnh hại và trả lời các câu hỏi sau:
1. Có những nhóm biện pháp phòng, trừ sâu bệnh hại nào?
2. Có những biện pháp canh tác nào giúp phòng trừ sâu, bệnh hại?
Trả lời:
1. Các nhóm biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại:
- Biện pháp canh tác: vệ sinh đồng ruộng, làm đất, sử dụng giống chống chịu sâu bệnh, luân canh, xen canh,... để ngăn ngừa và giảm thiệt hại do các loài sâu bệnh gây ra.
- Biện pháp vật lí, cơ giới: bẫy bả, bắt băng tay, bao quả, che lưới,..
- Biện pháp sinh học: sử dụng các loài sinh vật hay sản phẩm hoạt động của chúng để phòng trừ sâu bệnh (bọ rủa, ong mắt đỏ, vi khuẩn Bt, chế phẩm thảo mộc,...).
- Biện pháp hoá học: sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoả học như thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh,... để tiêu diệt sâu bệnh.
2. Những biện pháp canh tác giúp phòng trừ sâu bệnh hại:
- vệ sinh đồng ruộng
- làm đất
- sử dụng giống chống chịu sâu bệnh
- luân canh
- xen canh
Luyện tập 1 (trang 17) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Những biện pháp phòng trừ sâu bệnh trong Hình 2.10 thuộc nhóm biện pháp nào?
Trả lời:
- Quan sát Hình 2.10 và đọc nội dung Phòng trừ sâu bệnh hại để trả lời:
+ Biện pháp canh tác: xen canh (Hình b), giống lúa kháng bệnh bạc lá (Hình d)
+ Biện pháp vật lí, cơ giới: Bao quả (Hình c), bẫy dính màu vàng phòng trừ rầy, rệp (Hình g)
+ Biện pháp sinh học: bọ rùa ăn rệp hại cây trồng (Hình a)
+ Biện pháp hóa học: Phun thuốc trừ sâu hóa học (Hình e)
Luyện tập 2 (trang 17) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Nên ưu tiên sử dụng nhóm biện pháp nào? Vì sao?
Trả lời:
- Nên ưu tiên sử dụng nhóm biện pháp sinh học.
- Vì:
+ Đem lại hiệu quả cao.
+ Thân thiện với môi trường.
+ Không tốn kém.
Vận dụng 1 (trang 17) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Khi sử dụng thuốc trừ sâu háo học, người phun cần có những dụng cụ bảo hộ gì để đảm bảo an toàn cho bản thân?
Trả lời:
- Khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, người phun cần những dụng cụ bảo hộ để đảm bảo sức khỏe là: khẩu trang, găng tay, kính, quần áo bảo hộ...
Vận dụng 2 (trang 17) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Sau khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, cần làm gì với dụng cụ phun, bình thuốc để đảm bảo an toàn cho con người và môi trường?
Trả lời:
- Sau khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, cần: Rửa bình phun kĩ sau khi sử dụng, xử lí, thu gom bao bì đã qua sử dụng, không vứt bừa bãi, đặc biệt là ở nơi gần nguồn nước.
2.4 Thu hoạch
Câu hỏi (trang 17) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy đọc nội dung mục 2.4 và trả lời các câu hỏi sau:
1. Ý nghĩa của việc thu hoạch đúng thời điểm là gì?
2. Có những cách nào để thu hoạch sản phẩm cây trồng?
Trả lời:
1. Ý nghĩa của thu hoạch đúng thời điểm: để đảm bảo số lượng và chất lượng của nông sản, cần chú ý phải thu hoạch nhanh gọn và cẩn thận.
2. Tùy theo loại cây trồng mà co cách thu hoạch khác nhau: hái, nhổ, đào và cắt.
Luyện tập 1 (trang 18) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Quan sát Hình 2.11, nêu các phương pháp thu hoạch và cách thức thu hoạch cho từng loại cây trồng.
Trả lời:
Các phương pháp thu hoạch và cách thức thu hoạch cho từng loại cây trồng:
+ Hình 2.11a: Phương pháp thủ công - Hái
+ Hình 2.11b: Phương pháp cơ giới - hái
+ Hình 2.11c: Phương pháp cơ giới - cắt
+ Hình 2.11d: Phương pháp cơ giới - cắt
+ Hình 2.11e: Phương pháp thủ công - nhổ
+ Hình 2.11g: Phương pháp thủ công - cắt
Luyện tập 2 (trang 18) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Thu hoạch bằng máy móc áp dụng hiệu quả nhất trong trường hợp nào?
Trả lời:
- Thu hoạch bằng máy móc áp dụng hiệu quả nhất trong trường hợp quy mô lớn, việc thu hoạch tốn nhiều sức người.
3. Lập kế hoạch, tính toán chi phí cho việc trồng và chăm sóc cây cải xanh trong thùng xốp
Câu hỏi (trang 19) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy đọc nội dung mục 3 và trả lời các câu hỏi sau:
1. Thời vụ gieo trồng thích hợp cho cây cải xanh là khi nào?
2. Loại đất nào thích hợp trồng cây cải xanh?
3. Nên bón lót trước khi trồng cải xanh với loại phân bón nào?
4. Các loại phương thức gieo trồng cây cải xanh là gì?
5. Nên thu hoạch cây cải xanh vào thời gian nào?
6. Phải xử lí đất như thế nào để trồng được đợt tiếp theo?
Trả lời:
1. Thời vụ gieo trồng thích hợp cho cây cải xanh là quanh năm.
2. Loại đất thích hợp trồng cây cải xanh: đất tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất chuyên dụng trồng rau.
3. Nên bón lót trước khi trồng cải xanh với loại phân hữu cơ.
4. Các loại phương thức gieo trồng cây cải xanh là gieo hạt hoặc trồng cây con.
5. Nên thu hoạch cây cải xanh vào thời gian: Sau khi trồng 20 ngày thì có thể tỉa dần, khi thu hoạch cắt sát gốc cây.
6. Để trồng đợt tiếp theo, phải xử lí đất: phơi đất một ngày, bổ sung thêm đất và phân hữu cơ rồi mới tiếp tục trồng đợt sau.
Vận dụng 1 (trang 20) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy thực hiện việc trồng và chăm sóc cây cải xanh tại nhà.
Trả lời:
- HS tự thực hiện
Vận dụng 2 (trang 20) SGK Công nghệ 7 Cánh Diều Bài 2: Hãy lập kế hoạch và tính toán chi phí cho việc trồng và chăm sóc một loại cây trồng phổ biến ở địa phương em.
Gợi ý:
- Kế hoạch :
+ Bước 1: Liệt kê vật tư, dụng cụ:
* Thùng xốp đảm bảo thoát nước tốt.
* Hạt giống: có thể mua ở chợ hoặc siêu thị.
* Đất trồng: đất tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất chuyên dụng trồng rau.
* Phân hữu cơ: phân chuồng ủ hoai mục, phân trùn quế, hoặc phân hữu cơ vi sinh, …
* Phân bón lá: dịch trùn quế, dịch cá, đậu tương ngâm, …
* Thuốc trừ sâu sinh học, chế phẩm tỏi - ớt – gừng, …
* Xẻng, dao, bình tưới phun, găng tay.
+ Bước 2: Dự kiến kĩ thuật trồng và chăm sóc
(1) Xác định thời vụ gieo trồng
(2) Chuẩn bị đất trồng
(3) Gieo trồng
(4) Chăm sóc
(5) Thu hoạch và trồng vụ tiếp theo.
+ Bước 3: Tính toán chi phí
Tổng chi phí = Chi phí giống + Chi phí phân bón + Chi phí thuốc bảo vệ thực vật + Chi phí khác
Trong đó: Chi phí = Số lượng x Đơn giá.