Mở đầu (trang 11) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Hằng năm, gần đến ngày đón Tết cổ truyền, các khu chợ, trung tâm mua sắm khác hẳn ngày thường, hàng hóa tràn ngập với nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp mắt bày bán. Sau Tết, hàng hóa ít hơn. Em có nhận xét gì về lượng hàng hóa được cung ứng trên thị trường những ngày gần sát và sau tết Nguyên đán? Hãy giải thích vì sao có hiện tượng đó.
Trả lời:
- Nhận xét:
+ Những ngày gần sát tết Nguyên đán, lượng hàng hóa tăng lên, đa dạng với nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp mắt bày bán.
+ Những ngày sau tết Nguyên đán thì hàng hóa ít hơn.
- Giải thích: Trước tết Nguyên đán hàng hóa nhiều là do nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của người dân trong dịp Tết tăng cao. Còn sau tết Nguyên đán, hàng hóa ít hơn là do nhu cầu mua sắm của người dân giảm, mọi người trở lại cuộc sống thường nhật.
1. Cung và các nhân tố ảnh hưởng đến cung
Câu hỏi 1 (trang 12) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em có nhận xét gì về việc cung ứng bánh trung thu của cơ sở bánh nhà bác B?
Trả lời:
- Mọi năm, cửa hàng nhà bác B cung ứng ra thị trường khoảng 1000 chiếc bánh vào dịp rằm Trung thu. Tuy nhiên, năm nay, do chịu tác động của nhiều nhân tố, lượng cung bánh giảm xuống, thấp hơn so với trung bình các năm trước đó.
Câu hỏi 2 (trang 12) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung bánh cho thị trường của cửa hàng nhà bác B và lượng cung thịt lợn cho thị trường ở nước ta năm 2022.
Trả lời:
- Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung bánh trung thu cho thị trường của cửa hàng nhà bác B là:
+ Giá nhân công, nguyên liệu đầu vào và chi phí vận chuyển tăng khiến giá thành của bánh tăng.
+ Trên thị trường xuất hiện những loại bánh trung thu ngoại, không rõ nguồn gốc xuất xứ, có giá rẻ.
+ Tâm lí lo ngại không bán hết bánh trong ngày rằm trung thu của gia đình bác B.
- Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung thịt lợn cho thị trường nước ta năm 2022 là:
+ Nhu cầu tiêu thụ thịt lợn tăng cao.
+ Giá bán thịt lợn trên thị trường tăng.
+ Chính sách cắt giảm thịt lợn nhập khẩu của nhà nước.
Câu hỏi 3 (trang 12) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy kể thêm những nhân tố khác ảnh hưởng đến cung.
Trả lời:
- Những nhân tố khác ảnh hưởng đến cung là: chính sách thuế; trình độ công nghệ sản xuất; giá thành và chất lượng sản phẩm; số lượng người tham gia cung ứng sản phẩm…
2. Cầu và các nhân tố ảnh hưởng đến cầu
Câu hỏi 1 (trang 13) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em có nhận xét gì về lượng bánh trung thu người tiêu dùng có nhu cầu mua trong năm nay?
Trả lời:
+ Nhu cầu tiêu dùng bánh trung thu của người dân ngày càng đa dạng, bên cạnh chất lượng bánh, người tiêu dùng còn chú trọng đến hình thức, mẫu mã của bánh.
+ Nhu cầu tiêu dùng bánh trong những ngày sát tết trung thu tăng cao hơn so với thời điểm trước đó, vì người tiêu dùng có tâm lí: mong muốn các cửa hàng giảm giá thành sản phẩm.
Câu hỏi 2 (trang 13) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua bánh trung thu và nhu cầu mua thịt lợn của người tiêu dùng.
Trả lời:
- Những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua bánh trung thu:
+ Chất lượng, mẫu mã, giá cả của bánh trung thu.
+ Thu nhập của người tiêu dùng.
+ Tâm lí, kì vọng và sự dự đoán của người tiêu dùng.
- Những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua thịt lợn:
+ Giá cả của thịt lợn.
+ Giá cả của các sản phẩm thay thế, như: cá, thịt gà, trứng,…
Câu hỏi 3 (trang 13) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Hãy kể thêm những nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu hàng hoá trên thị trường.
Trả lời:
Những nhân tố ảnh hưởng đến lượng cầu hàng hóa trên thị trường là: giá cả hàng hóa, dịch vụ; thu nhập, thị hiếu, sở thích của người tiêu dùng; giá cả những hàng hóa, dịch vụ thay thế và kì vọng, dự đoán của người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ...
3. Mối quan hệ cung - cầu và vai trò của quan hệ cung - cầu
a. Mối quan hệ cung - cầu
Câu hỏi (trang 13) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy cho biết trên thị trường bánh trung thu và thị trường thịt lợn, cung và cầu tác động đến nhau như thế nào.
Trả lời:
- Trên thị trường bánh trung thu:
+ Cầu tác động đến cung: thể hiện ở việc nhu cầu, thị hiếu, sở thích, thu nhập của khách hàng là căn cứ để người sản xuất xác định nên sản xuất loại bánh nào, số lượng bao nhiêu.
+ Cung cũng tác động đến cầu: cung đáp ứng những nhu cầu hiện tại của khách hàng, đồng thời còn đưa ra những sản phẩm mới hướng dẫn, kích thích cầu.
- Trên thị trường thịt lợn:
+ Nguồn cung thịt lợn gặp khó khăn do dịch bệnh nên không đáp ứng được nhu cầu trên thị trường.
+ Nhu cầu về thịt lợn ở nước ta luôn lớn nên tác động đến cung, khiến Chính phủ đặc biệt quan tâm thúc đẩy sản xuất, chăn nuôi, tái đàn để tăng cung nhằm ổn định thị trường.
b. Vai trò của quan hệ cung - cầu
Câu hỏi 1 (trang 14) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Theo em, quan hệ cung - cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường như thế nào?
Trả lời:
- Quan hệ cung – cầu là tác nhân trực tiếp khiến giá cả thường xuyên biến động trên thị trường: khi cung lớn hơn cầu sẽ dẫn đến giá giảm, khi cung nhỏ hơn cầu sẽ dẫn đến giá tăng và khi cung bằng cầu thì giá ổn định. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả sản xuất kinh doanh: có nhiều lợi nhuận khi bán giá cao, có thể thua lỗ khi bán giá thấp.
Câu hỏi 2 (trang 14) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Quan hệ cung - cầu có vai trò thế nào đến việc ra quyết định của người sản xuất kinh doanh, người tiêu dùng và Nhà nước?
Trả lời:
- Quan hệ cung - cầu là căn cứ đề doanh nghiệp quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất, kinh doanh:
+ Khi cung lớn hơn cầu => giá giảm => thu hẹp sản xuất;
+ Khi cung nhỏ hơn cầu => giá tăng => mở rộng sản xuất.
- Quan hệ cung cầu là căn cứ giúp người tiêu dùng lựa chọn việc mua hàng hóa phù hợp:
+ Khi cung lớn hơn cầu => giá giảm => nhu cầu tiêu dùng, mua sản phẩm sẽ tăng.
+ Khi cung nhỏ hơn cầu => giá cả tăng => nhu cầu tiêu dùng, mua sản phẩm giảm hoặc có thể chuyển sang mua các sản phẩm thay thế với giá cả rẻ hơn.
- Quan hệ cung - cầu giúp Nhà nước có cơ sở để đưa ra các biện pháp, chính sách để duy trì cân đối cung - cầu hợp lí, góp phần bình ổn thị trường.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 15) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em đồng tình hay không đồng tình với những ý kiến sau đây? Giải thích vì sao.
a. Mọi nhu cầu tiêu dùng của người dân đều được coi là cầu.
b. Toàn bộ sản phẩm được sản xuất ra trong nền kinh tế đều được coi là cung.
c. Giá điện tăng làm ảnh hưởng đến lượng cầu về các sản phẩm sử dụng điện.
d. Chính phủ tăng lương cho những người làm việc trong các cơ quan nhà nước sẽ góp phần làm tăng cầu.
Trả lời:
- Ý kiến a. Không đồng tình, vì nhu cầu của người dân thì rất nhiều nhưng chỉ những nhu cầu có khả năng thanh toán mới được coi là cầu.
- Ý kiến b. Không đồng tình, vì có những sản phẩm được sản xuất ra nhưng không mang ra bán trên thị trường mà chỉ để người sản xuất ra nó tiêu dùng thì không được tính vào cung.
- Ý kiến c. Đồng tình, vì khi giá điện tăng, việc tiêu dùng các sản phẩm sử dụng điện sẽ tốn thêm chi phí nhiên liệu khiến người tiêu dùng cân nhắc, có thể chuyển sang sử dụng các sản phẩm khác không sử dụng điện có mức chi phí nhiên liệu thấp hơn.
- Ý kiến d. Đồng tình, vì khi thu nhập tăng, những người được tăng lương sẽ có cơ hội mua sắm nhiều hơn khiến cầu tăng lên.
Luyện tập 2 (trang 15) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy phân tích quan hệ cung - cầu trong các trường hợp dưới đây và cho biết quan hệ này đã tác động thế nào đến việc ra quyết định của các chủ thể kinh tế.
a. Những ngày giáp Tết năm ngoái, giá các loại rau tăng rất mạnh. Năm nay, bà G dự định sẽ trồng thật nhiều rau để đến gần Tết mới đem ra chợ bán.
b. Giá ga tăng cao khiến một số người chuyển từ sử dụng bếp ga sang bếp từ.
c. Hợp tác xã M tăng cường thử nghiệm trồng rau trái vụ cung ứng cho thị trường.
d. Cơn bão số 5 gây ra thiệt hại lớn đến hoa màu, nhiều cánh đồng rau bị dập nát và ngập sâu trong nước.
Trả lời:
a. - Quan hệ cung – cầu:
Những ngày giáp Tết, do nhu cầu mua sắm rau để tiêu thụ trong những ngày Tết nhiều mà phong tục ngày mùng 1, mùng 2 Tết không có người bán hàng nên cầu lớn hơn cung dẫn đến giá rau tăng mạnh.
- Tác động của quan hệ cung - cầu:
Chủ thể sản xuất kinh doanh là bà G dự định năm nay trồng thật nhiều rau để đến gần Tết mới đem ra chợ bán để bán được với giá cao.
b. - Quan hệ cung – cầu:
Do giá ga tăng cao khiến cho một số người chuyển từ sử dụng bếp ga sang bếp khiến lượng nhu cầu về bếp ga có xu hướng giảm, lượng nhu cầu về bếp từ có xu hướng tăng.
- Tác động của quan hệ cung – cầu:
+ Người tiêu dùng: không mua bếp ga khi giá ga tăng, chuyển sang dùng bếp từ.
+ Chủ thể sản xuất, kinh doanh: Lựa chọn mặt hàng kinh doanh hợp lí (nhập nhiều bếp từ về bán, giảm bớt mặt hàng bếp ga...).
c. - Quan hệ cung – cầu:
Khi trái vụ, những loại rau trái vụ không phát triển được nên nên cung nhỏ hơn cầu, giá bán rau trái vụ sẽ đắt hơn lúc chính vụ.
- Tác động: Hợp tác xã M quyết định sẽ thử nghiệm trồng rau lúc trái vụ cung cấp cho thị trường.
d. - Quan hệ cung – cầu:
Cơn bão số 5 gây thiệt hại lớn đến hoa màu, nhiều cánh đồng rau bị dập nát và ngập sau trong nước khiến cho số lượng rau trên thị trường giảm sút, cung nhỏ hơn cầu dẫn đến giá rau tăng cao.
- Tác động:
+ Người tiêu dùng đưa ra quyết định tạm thời chuyển bớt nhu cầu rau xanh sang những mặt hàng thay thế, như: củ, quả,…
+ Nhà sản xuất kinh doanh cần nhanh chóng gieo trồng những loại rau ngắn ngày để cung cấp cho thị trường.
Luyện tập 3 (trang 15) Kinh tế Pháp luật 11 Kết nối tri thức Bài 2: Em hãy đưa ra lời khuyên cho các nhân vật trong các trường hợp dưới đây:
a. Việc nuôi cá đang ổn định nhưng thấy nhà hàng xóm nuôi ba ba bán cho các nhà hàng đặc sản ngoài phố có thu nhập tốt hơn, chị N có ý định chuyển hướng sang nuôi ba ba.
Dựa trên sự phân tích cung - cầu về ba ba, em hãy đưa ra lời khuyên cho chị N.
b. Sắp đến tháng khuyến mại siêu giảm giá các loại hàng hóa, M cho rằng người bán giảm giá để kích cầu tiêu dùng nên mình cần tận dụng cơ hội mua thật nhiều thứ.
Dựa vào quan hệ cung - cầu, em hãy phân tích cơ sở của chính sách khuyến mại để đưa ra lời khuyên giúp bạn M mua sắm cho hợp lí.
- Trường hợp a.
+ Trên địa bàn chị N sinh sống, nếu cung nhỏ hơn cầu => chị N có thể chuyển từ nuôi cá sang nuôi ba ba giống các gia đình khác để thu được nhiều lợi nhuận hơn.
+ Tuy nhiên, chị N cần khảo sát thị trường một cách kĩ lưỡng, vì: khi nhiều gia đình trên địa bàn cùng chuyển hướng sang nuôi ba ba; trong khi chỉ bán ba ba cho một vài nhà hàng trên phố => lượng cung sẽ lớn hơn cầu => giá cả sụt giảm.
- Trường hợp b.
+ Khuyến mại là hoạt động xúc tiến thương mại, doanh nghiệp sử dụng các hoạt động khuyến mại nhằm trực tiếp tăng sức mua hàng, kích cầu tiêu dùng, từ đó tăng doanh thu và giảm hàng tồn kho. Vì vậy, là người tiêu dùng, M có thể tận dụng cơ hội này để mua được hàng giảm giá so với ngày thường.
+ Tuy nhiên, M cần cân nhắc chỉ mua những thứ thực sự cần thiết, chú ý đến chất lượng sản phẩm. Tránh vì thấy rẻ mà mua nhiều nhưng không dùng đến thì rất lãng phí, hoặc mua hàng rẻ nhưng lỗi mốt hoặc sắp hết hạn sử dụng,...
Vận dụng
Em hãy viết bài kể về một trải nghiệm đã phân tích quan hệ cung - cầu để đưa ra quyết định mua sắm một hàng hoá và rút ra bài học đối với bản thân.
Trả lời:
- Trải nghiệm: vào dịp 3/3, trên sàn thương mại điện tử Shoppee có chương trình khuyến mại, các nhãn hàng đều đồng loạt thực hiện giảm giá sản phẩm. Điều này đã kích thích nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng. Bản thân em cũng mua được nhiều sản phẩm hàng chính hãng với giá rẻ hơn.
- Bài học:
+ Nắm rõ các khung giờ vàng khuyến mại giảm giá (sale) của các nhãn hàng.
+ Thu thập càng nhiều Voucher càng tốt.
+ Tham khảo, tìm hiểu kĩ về các mặt hàng từ trước, chỉ mua những thứ thực sự cần thiết và chú ý đến chất lượng sản phẩm;
+ Chỉ mua hàng trong giới hạn chi tiêu nhất định, tránh tình trạng thấy hàng hóa rẻ mà mua nhiều, dẫn đến lãng phí.