I. Nhật Bản
Câu hỏi (trang 14) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Trình bày những nét chính về tình hình Nhật Bản từ năm 1918 đến năm 1945.
Trả lời:
- Tình hình Nhật Bản ngay sau Chiến tranh thế giới thứ nhất:
+ Kinh tế: tăng trưởng trong thời gian ngắn, nhưng ngay sau đó rơi vào tình trạng khủng hoảng, bấp bênh do ảnh hưởng của thiên tai và lạm phát.
+ Xã hội: Các cuộc đấu tranh của công nhân và các tầng lớp nhân dân tiếp tục diễn ra, tiêu biểu là cuộc bạo động gạo năm 1918 lôi kéo 10 triệu người tham gia. Tháng 7-1922, Đảng Cộng sản Nhật Bản được thành lập.
- Cuộc đại suy thoái kinh tế diễn ra sớm ở Nhật Bản (1927) và gây ra hậu quả nặng nề: sản xuất công nghiệp sụt giảm 32,5%, 15% người lao động thất nghiệp, nạn đói bùng phát ở nông thôn.... Đại suy thoái đã làm gia tăng những bất mãn của Nhật Bản với hệ thống Véc-xai - Oa-sinh-tơn, dẫn đến sự phục hồi của chủ nghĩa quân phiệt.
- Về đối nội, chính phủ Nhật quân phiệt hoá bộ máy nhà nước.
- Về đối ngoại, Nhật Bản tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược mở rộng lãnh thổ: xâm chiếm Mãn Châu (1931), mở rộng xâm lược Trung Quốc (1937).
- Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản xâm lược các nước Đông Nam Á, tấn công căn cứ quân sự của Mỹ tại Trân Châu Cảng, mở rộng chiến tranh ra toàn mặt trận châu Á Thái Bình Dương. Từ cuối năm 1944, nhiều thành phố ở Nhật Bản bị tàn phá bởi các cuộc ném bom của Mỹ.
II. Trung Quốc
Câu hỏi (trang 14) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Nêu những nét chính về phong trào cách mạng ở Trung Quốc từ năm 1918 đến năm 1945?
Trả lời:
- Dưới tác động của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga và sự kết thúc của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào cách mạng ở Trung Quốc phát triển mạnh mẽ.
- Để chống lại âm mưu xâu xé Trung Quốc của các nước đế quốc, ngày 4-5-1919, phong trào Ngũ Tứ đã nổ ra ở Bắc Kinh. Phong trào đã nhanh chóng lan rộng ra cả nước, lôi cuốn đông đảo công nhân, nông dân, trí thức yêu nước tham gia.
Tháng 7-1921, Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập. Năm 1926-1927 chiến tranh Bắc phạt, Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản hợp tác chống các tập đoàn tài phiệt.
- Trong những năm 1927-1937, ở Trung Quốc đã diễn ra cuộc nội chiến giữa Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản. Tháng 7-1937, Nhật Bản mở rộng cuộc chiến tranh xâm lược nhằm thôn tính toàn bộ Trung Quốc. Trong bối cảnh đó, Quốc Dân đảng và Đảng Cộng sản đã hợp tác để cùng kháng chiến chống Nhật.
III. Ấn Độ
Câu hỏi (trang 15) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Nêu những nét chính về phong trào dân tộc ở Ấn Độ từ năm 1918 đến năm 1945.
Trả lời:
- Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, ở Ấn Độ, phong trào đấu tranh chống thực dân Anh tiếp tục phát triển với sự tham gia tích cực của công nhân và nhân dân lao động. Năm 1925, Đảng Cộng sản Ấn Độ được thành lập.
- Dưới sự lãnh đạo của M. Gan-đi, Đảng Quốc đại phát động nhân dân đấu tranh dòi quyền tự trị, tẩy chay hàng hoá, giáo dục của Anh, không làm việc cho Anh.
- Năm 1930, nhân dân Ấn Độ tiến hành “Hành trình muối”, chống lại độc quyền sản xuất muối của thực dân Anh.
- Từ năm 1939 đến năm 1945, Đảng Quốc đại và M. Gan-đi tổ chức phong trào phản đối việc Ấn Độ tham gia chiến tranh, yêu cầu người Anh “Rời Ấn Độ”, khiến thực dân Anh phải từng bước chấp thuận trao quyền tự trị cho người Ấn Độ.
IV. Đông Nam Á
Câu hỏi (trang 15) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh giành độc lập ở Đông Nam Á từ năm 1918 đến năm 1945?
Trả lời:
- Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, phong trào đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á phát triển theo hai khuynh hướng: tư sản và vô sản. Tiêu biểu cho khuynh hướng tư sản là sự thành lập và hoạt động của Đảng Dân tộc do Ác-mét Xu-các-nô đứng đầu (In-đô-nê-xi-a); hoạt động của Việt Nam Quốc dân đảng và khởi nghĩa Yên Bái (Việt Nam)...
- Khuynh hướng vô sản xuất hiện từ đầu những năm 20 của thế kỷ XX với sự thành lập của các đảng cộng sản ở In-đô-nê-xi-a (1920); ở Việt Nam. Mã Lai, Xiêm, Phi-lip-pin (1930),...
Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, nhân dân Đông Nam Á đã thành lập các mặt trận chống phát xít nói chung và tiến hành kháng chiến chống Nhật. Tháng 8- 1945, chớp thời cơ Nhật Bản đầu hàng, cách mạng bùng nổ và giành chính quyền thành công tại In-đô-nê-xi-a. Việt Nam.
- Tháng 10-1945. Mặt trận Lào Tự do ra đời và tuyên bố nên độc lập của Lào.
Luyện tập & Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 15) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Lập bảng tóm tắt các giai đoạn phát triển của các nước châu Á những năm 1918 - 1945 vào vở ghi.
Lời giải:
Vận dụng 2 (trang 15) Lịch Sử 9 Cánh Diều Bài 3: Sưu tầm tư liệu về một phong trào đấu tranh tiêu biểu theo khuynh hướng vô sản hoặc tư sản ở Đông Nam Á (1918 – 1945). Giới thiệu tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
Lời giải:
* Phong trào Đảng Cộng sản Indonesia (1920 - 1945)
- Khuynh hướng: Vô sản
- Thời gian: 1920 - 1945
- Tóm tắt:
+ Thành lập: Đảng Cộng sản Indonesia được thành lập vào tháng 5 năm 1920 bởi Semaun, Darsono, và một số nhà hoạt động cộng sản khác.
+ Hoạt động: Đảng Cộng sản Indonesia tập trung vào việc tổ chức và lãnh đạo các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và nông dân Indonesia chống lại ách thống trị của thực dân Hà Lan.
+ Thành tựu: Đảng Cộng sản Indonesia đã lãnh đạo nhiều cuộc đình công, biểu tình và góp phần làm suy yếu ách thống trị của thực dân Hà Lan.
+ Thất bại: Đảng Cộng sản Indonesia bị chính quyền thực dân đàn áp dữ dội, nhiều lãnh đạo bị bắt và tù đày. Đảng Cộng sản Indonesia tan rã vào năm 1927.
+ Tái lập: Đảng Cộng sản Indonesia được tái lập vào năm 1945 sau khi Nhật Bản đầu hàng. PKI đóng vai trò quan trọng trong cuộc Cách mạng Indonesia (1945-1949) giành độc lập từ Hà Lan.