Mở đầu (trang 10) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Trong những năm 1918-1945, lịch sử châu Âu và nước Mỹ đã trải qua những bước phát triển thăng trầm, đầy biến động trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Em biết gì về những biến động đó thông qua hai hình trên? Sự ra đời của Quốc tế Cộng sản, đại suy thoái kinh tế thế giới (1929-1933) và sự xuất hiện chủ nghĩa phát xít liên quan đến tình hình đó?
Trả lời:
- Hai hình ảnh trên đề cập đến 2 biến động trong lịch sử châu Âu và nước Mĩ những năm 1918 – 1945, đó là:
+ Cuộc khủng hoảng Kinh tế thế giới (1929 – 1933)
+ Sự xuất hiện và lên cầm quyền của chủ nghĩa phát xít ở một số quốc gia như: Đức, Italia, Nhật Bản,…
- Sự ra đời của Quốc tế Cộng sản, đại suy thoái kinh tế thế giới (1929-1933) và sự xuất hiện chủ phát liên quan đến tình hình đó
+ Sự phát triển của phong trào công nhân quốc tế đã dẫn đến sự ra đời của tổ chức Quốc tế Cộng sản (tháng 3/1919)
+ Sự xuất hiện và lên cầm quyền của chủ nghĩa phát xít ở nhiều quốc gia đã khiến nhân loại đứng trước nguy cơ một cuộc chiến tranh thế giới mới sắp nổ ra.
1. Phong trào cách mạng (1918-1923) và sự thành lập Quốc tế Cộng Sản (1919)
Câu hỏi 1 (trang 11) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Trình bày những nét chính về phong trào cách mạng ở các nước tư bản châu Âu từ năm 1918 đến năm 1923
Trả lời:
- Ở Đức:
+ Ngày 9/11/1918, công nhân và các tầng lớp nhân dân ở Béc-lin đã tổng bãi công, sau đó chuyển thành khởi nghĩa vũ trang lật đổ chế độ quân chủ
+ Sau đó, chính quyền đã rơi vào tay giai cấp tư sản, chế độ cộng hoà tư sản ở Đức được thiết lập
+ Tháng 12/1918, Đảng Cộng sản Đức được thành lập, trong những năm 1919 – 1923, phong trào cách mạng chống lại giai cấp tư sản vẫn tiếp diễn nhưng thất bại
- Ở Anh: từ 1919 – 1921, có tới 6,5 triệu người bãi công, công nhân không những đưa ra yêu sách kinh tế mà còn đưa ra yêu sách về chính trị
- Ở Pháp: phong trào bãi công chuyển thành cao trào cách mạng, với cuộc tổng bãi công lớn nhất vào 1/5/1920 lôi cuốn hơn 1 triệu người tham gia
Câu hỏi 2 (trang 11) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Trình bày sự thành lập và một số hoạt động chính của Quốc tế Cộng sản.
Trả lời:
- Sự ra đời:
+ Sự phát triển của phong trào cách mạng thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã đặt ra yêu cầu cần phải có một tổ chức quốc tế để lãnh đạo.
+ Những hoạt động tích cực của V. I. Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích Nga.
=> Tháng 3/ 1919, Quốc tế Cộng sản (còn gọi là Quốc tế thứ ba) được thành lập ở Mát-xcơ-va.
- Hoạt động chính: Trong thời gian tồn tại (1919-1943), Quốc tế Cộng sản đã tiến hành 7 kì đại hội, để ra đường lối cho từng thời kì phát triển của cách mạng thế giới, trở thành tổ chức quốc tế của giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.
- Năm 1943, do sự thay đổi của tình hình thế giới, Quốc tế Cộng sản tuyên bố tự giải tán.
2. Cuộc đại suy thoái kinh tế (1929-1933) và sự hình thành chủ nghĩa phát xít
Câu hỏi 1 (trang 12) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Khai thác tư liệu và thông tin trong mục, hãy trình bày nguyên nhân và biểu hiện của cuộc đại suy thoái kinh tế trong những năm 1929 - 1933.
Trả lời:
- Nguyên nhân của đại suy thoái kinh tế: Trong những năm 1924-1929, kinh tế ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, sản xuất tăng lên nhanh chóng. Nhưng do sản xuất ồ ạt, nhu cầu và sức mua của thị trưởng không có sự tăng lên tương ứng, làm cho hàng hoá trở nên ế thừa và dẫn tới suy thoái trong sản xuất.
- Biểu hiện:
+ Tháng 10/1929, cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ ở Mỹ, sau đó lan rộng ra toàn thế giới tư bản chủ nghĩa, diễn ra trên tất cả các lĩnh vực (tài chính, công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp…).
+ Khủng hoảng kéo dài gần 4 năm, trầm trọng nhất là năm 1932.
Câu hỏi 2 (trang 12) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Sự hình thành chủ nghĩa phát xít ở châu Âu diễn ra như thế nào?
Trả lời:
- Để thoát khỏi đại suy thoái kinh tế (1929 – 1933), các nước tư bản đã có nhiều cách ứng phó khác nhau:
+ Các nước Anh, Pháp,... có nhiều thuộc địa, vốn và thị trường nên tiến hành những cuộc cải cách kinh tế-xã hội.
+ Các nước Đức, I-ta-li-a, không có hoặc có ít thuộc địa nên ngày càng thiếu vốn, thiếu nguyên liệu, thị trường, đã đi theo con đường phát xít hoá, thiết lập chế độ độc tài, phát động chiến tranh để phân chia lại thế giới.
=> Sự xuất hiện và lên cầm quyền của lực lượng phát xít ở các quốc gia như: Đức, Italia, Nhật Bản,… đã đặt thế giới trong tình trạng căng thẳng, nguy cơ chiến tranh thế giới đang đến gần.
3. Nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới
Câu hỏi (trang 13) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Trình bày những nét lớn về tình hình chính trị, kinh tế của nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới
Trả lời:
- Về tình hình chính trị:
+ Về đối nội: Đảng cộng hoà liên tục nắm chính quyền, đề cao sự phồn vinh của nền kinh tế, ngăn chặn các cuộc đấu tranh của công nhân, đàn áp những người có tư tưởng tiến bộ
+ Về đối ngoại: theo đuổi lập trường chống Liên Xô, tiếp tục thực hiện học thuyết Mơn-rô để bành trướng, can thiệp về quân sự khi cần thiết với khu vực Mỹ La-tinh
- Về tình hình kinh tế:
+ Chiến tranh thế giới thứ nhất đem lại cơ hội vàng cho sự phát triển kinh tế, bước vào thời kì “hoàng kim”
+ Cuộc đại suy thoái kinh tế bùng nổ vào tháng 10/1929, nền kinh tế, tài chính bị chấn động dữ dội
+ Tổng thống Ph.Ru-dơ-ven đưa nước Mỹ ra khỏi suy thoái bằng “Chính sách mới”
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 13) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Lập sơ đồ tư duy về những nét chính của tình hình châu Âu và nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.
Lời giải:
- Sơ đồ 1: Châu Âu giữa hai cuộc Chiến tranh thế giới
- Sơ đồ 2: Nước Mĩ giữa hai cuộc Chiến tranh thế giới
Luyện tập 2 (trang 13) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Nêu nhận xét của em về con đường thoát khỏi đại suy thoái của các nước tư bản châu Âu và nước Mỹ
Lời giải:
- Để thoát khỏi sự suy thoái về kinh tế, Đức và I-ta-li-a đã thực hiện bằng cách phát xít hóa bộ máy nhà nước, gây chiến tranh thế giới. Điều này đã để lại hậu quả nặng nề, tàn phá nặng nền kinh tế các nước tư bản chủ nghĩa, khiến hàng trăm triệu người đói khổ.
- “Chính sách mới” của Ru-dơ-ven đã ban hành các đạo luật về phục hưng công nghiệp, nông nghiệp, ngân hàng, phục hồi sự phát triển của các ngành kinh tế-tài chính. Chính sách đấy đã góp phần giải quyết những khó khăn của nền kinh tế, đưa nước Mĩ thoát dần khỏi khủng hoảng.
Vận dụng (trang 13) Lịch Sử 9 Kết nối tri thức Bài 2: Tìm hiểu thông tin trên sách, báo và internet, viết đoạn văn ngắn giới thiệu về Chính sách mới của Tổng thống Ph. Ru-dơ-ven nhằm đưa nước Mỹ thoát khỏi cuộc đại suy thoái kinh tế.
Lời giải:
Để đưa nước Mĩ thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng, Tổng thống Ru-dơ-ven đã thực hiện một hệ thống các chính sách, biện pháp của Nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế - tài chính và chính trị - xã hội, được gọi chung là Chính sách mới. Bằng sự can thiệp tích cực của Nhà nước vào đời sống kinh tế, Chính phủ Ru-dơ-ven đã thực hiện các biện pháp giải quyết nạn thất nghiệp, phục hồi sự phát triển kinh tế thông qua các đạo luật về ngân hàng, phục hưng công nghiệp, điều chỉnh nông nghiệp. Trong các đạo luật đó, Đạo luật Phục hưng công nghiệp là quan trọng nhất. Đạo luật này quy định việc tổ chức lại sản xuất công nghiệp theo những hợp đồng chặt chẽ về sản phẩm và thị trường tiêu thụ. Chính sách mới đã giải quyết được một số vấn đề cơ bản của nước Mĩ trong cơn khủng hoảng nguy kịch. Nhà nước đã tăng cường vai trò của mình trong việc cứu trợ người thất nghiệp, tạo thêm nhiều việc làm mới, khôi phục sản xuất, xoa dịu mâu thuẫn giai cấp và góp phần làm cho nước Mĩ duy trì được chế độ dân chủ tư sản. Chính vì thế, Ru-dơ-ven là người duy nhất trong lịch sử nước Mĩ trúng cử Tổng thống 4 nhiệm kì liên tiếp.