I. Quan niệm về báo cáo địa lí
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày quan niệm về báo cáo địa lí.
Trả lời:
- Báo cáo địa lí là sản phẩm mô tả quá trình và kết quả tìm hiểu, nghiên cứu, nhằm giải quyết một vấn đề địa lí đã được lựa chọn trong quá trình học tập, là một dạng bài thực hành được tiến hành theo trình tự các bước để hoàn thành sản phẩm.
II. Cấu trúc của một báo cáo địa lí
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày cấu trúc của một báo cáo địa lí.
Trả lời:
- Cấu trúc của một báo cáo địa lí, gồm các phần:
+ Phần 1. Ý nghĩa của vấn đề báo cáo
+ Phần 2. Khả năng (tự nhiên, kinh tế - xã hội,…)
+ Phần 3. Thực trạng
+ Phần 4. Hướng giải quyết
III. Các bước viết một báo cáo địa lí
1. Xác định ý tưởng và lựa chọn vấn đề viết báo cáo
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày việc xác định ý tưởng và lựa chọn vấn đề viết báo cáo.
Trả lời:
* Khi xây dựng ý tưởng và lựa chọn vấn đề viết báo cáo cần lưu ý:
- Phải phù hợp với nội dung môn học, cấp học.
- Phải mang tính thực tiễn.
- Sau khi xác định ý tưởng và lựa chọn vấn đề thì tiến hành đặt tên cho bài báo cáo. Tên bài báo cáo cần đảm bảo:
+ Ngắn gọn, súc tích.
+ Bao quát được vấn đề lựa chọn viết báo cáo,...
* Ví dụ
- Thực trạng phát triển nông nghiệp xanh ở Yên Bái và định hướng phát triển nông nghiệp xanh trong tương lai.
- Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Hà Nội hay hiện trạng ngành nông nghiệp ở TP. Hà Nội,…
2. Xây dựng đề cương báo cáo
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy nêu cấu trúc đề cương của một báo cáo địa lí. Cho ví dụ.
Trả lời:
* Cấu trúc đề cương của một báo cáo địa lí:
- Ý nghĩa của vấn đề: Cần xác định được ý nghĩa về kinh tế, xã hội và môi trường.
+ Ví dụ: báo cáo về vấn đề phát triển công nghiệp ở một tỉnh thì cần xác định ý nghĩa của việc phát triển công nghiệp đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, môi trường của tỉnh.
- Khả năng: Gồm các điều kiện, tiềm năng hoặc các nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề.
+ Ví dụ: báo cáo về vấn đề phát triển công nghiệp ở một tỉnh thì cần xác định các điều kiện hoặc các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp như điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội.
- Thực trạng: Phân tích được lịch sử phát triển của vấn đề; tình hình phát triển và phân bố
+ Ví dụ: báo cáo về vấn đề phát triển công nghiệp ở một tỉnh thì cần phân tích được lịch sử phát triển công nghiệp, hiện trạng và phân bố công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
- Hướng giải quyết: Cần căn cứ trên khả năng và thực trạng của vấn đề.
+ Ví dụ: báo cáo về vấn đề phát triển công nghiệp ở một tỉnh thì cần dựa trên việc phân tích khả năng và thực trạng về phát triển công nghiệp để đưa ra hướng giải quyết (giải pháp) trong báo cáo.
3. Thu thập, chọn lọc, xử lí và hệ thống hóa thông tin
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày các bước thu thập, chọn lọc, xử lý và hệ thống hóa thông tin.
Trả lời:
* Thu thập thông tin
- Nguồn thông tin phục vụ viết báo cáo địa lí rất đa dạng
+ Sách giáo khoa địa lí, bản đồ, lược đồ, tranh ảnh địa lí, số liệu thống kê.
+ Các nguồn thông tin trên internet; thông tin từ các cuộc điều tra và quan sát,…
- Thông tin thu thập cần đảm bảo tính chính xác, khách quan, cập nhật,...
* Chọn lọc, xử lí và hệ thống hóa thông tin
- Tập hợp và phân loại thông tin
+ Lựa chọn thông tin liên quan đến báo cáo để tiến hành phân loại thông tin.
+ Những thông tin này có thể sắp xếp thành các nhóm kênh chữ, kênh hình, số liệu,...
- Hệ thống hóa thông tin
+ Sắp xếp thông tin đã xử lý theo đề cương của báo cáo.
+ Bổ sung những thông tin còn thiếu so với yêu cầu đặt ra trong bài báo cáo.
+ Các thông tin cần hệ thống hóa thành tài liệu tham khảo để phục vụ cho viết báo cáo.
4. Viết và trình bày báo cáo địa lí
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy:
- Nêu cách viết và trình bày một báo cáo địa lí.
- Trình bày những lưu ý khi tổ chức báo cáo kết quả (sản phẩm).
Trả lời:
* Cách viết và trình bày một báo cáo địa lí:
+ Sử dụng ngôn ngữ khoa học, ngắn ngọn, súc tích.
+ Báo cáo nội dung rõ ràng, thứ tự trình bày nội dung phải logic giữa các phần.
+ Kết hợp giữa kênh chữ với kênh hình, bảng số liệu thống kê,… để làm rõ cho vấn đề báo cáo.
+ Cần ghi rõ nơi trích dẫn của các khái niệm, số liệu thống kê,.... Nguồn trích dẫn cần ghi cụ thể trong danh mục tài liệu tham khảo.
- Trình bày báo cáo với hình thức powerpoint cần lưu ý chọn kiểu chữ, cỡ chữ sao cho phù hợp; màu sắc và nền chữ phải hài hoà; hình ảnh và video minh hoạ được sử dụng phải rõ ràng và liên quan đến nội dung; hiệu ứng trình chiếu phù hợp với nội dung báo cáo.
- Trình bày báo cáo với hình thức video clip: cần lưu ý lựa chọn âm thanh, hình ảnh, thuyết minh,… phù hợp với nội dung báo cáo.
* Những lưu ý khi tổ chức báo cáo kết quả (sản phẩm).
- Trình bày ngắn gọn, súc tích, đúng thời gian quy định.
- Trình bày đúng trọng tâm nội dung báo cáo.
- Có thể kết hợp với câu hỏi mở để người nghe cùng thảo luận.
- Sử dụng giọng nói và ngôn ngữ hình thể linh hoạt đồng thời có sự tương tác với người nghe.
IV. Thực hành viết một báo cáo địa lí
Câu hỏi: Dựa vào lí thuyết hướng dẫn viết báo cáo địa lí, em hãy lựa chọn một vấn đề trong chương trình Địa lí lớp 10 hoặc vấn đề địa lí địa phương để viết một bài báo cáo địa lí.
Trả lời:
Lựa chọn một trong những vấn đề về địa lí tự nhiên, dân cư, kinh tế, xã hội, môi trường và phát triển bền vững,...
- Báo cáo tìm hiểu về vấn đề địa lí tự nhiên như địa hình, khí hậu, thuỷ văn, thổ nhưỡng, sinh vật,... và ảnh hưởng của các yếu tố đó đến đời sống và sản xuất của con người.
- Báo cáo tìm hiểu về một vấn đề địa lí dân cư như gia tăng dân số, cơ cấu dân số, phân bố dân cư, đô thị hóa,...
- Báo cáo tìm hiểu về một vấn đề địa lí kinh tế
+ Ngành nông nghiệp: trồng trọt, chăn nuôi, nông nghiệp xanh,...
+ Ngành công nghiệp: khai thác than, dầu khí, điện, luyện kim, điện tử - tin học, sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm,...
+ Ngành dịch vụ: giao thông vận tải, bưu chính, tài chính - ngân hàng, du lịch,....