Giải SGK Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Truyền và biến đổi chuyển động

Khởi động (trang 44) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Khi đạp xe, bộ phận nào làm nhiệm vụ truyền chuyển động từ trục giữa đến trục sau bánh xe đạp?

Trả lời:

- Khi chúng ta đạp bàn đạp, lực truyền qua làm trục giữa quay, đĩa xích quay, kéo dây xích chuyển động, dây xích kéo líp quay cùng bánh xe sau (trục sau), khi bánh xe quay và lăn trên mặt đường làm cho xe chuyển động về phía trước. Nguyên tắc chuyển động như sau:

- Lực từ chân người đạp → Bàn đạp → Trục giữa → Đĩa xích → Dây xích → Líp → Bánh xe sau (trục sau) → Xe chuyển động.

I. Truyền chuyển động

Khám phá (trang 44) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.1 và cho biết:

1. Chuyển động được truyền từ bộ phận nào tới bộ phận nào?

2. Chỉ ra bộ phận dẫn, bộ phận bị dẫn.

Trả lời:

1. Khi chúng ta đạp bàn đạp, lực truyền qua làm trục giữa quay, đĩa xích quay, kéo dây xích chuyển động, dây xích kéo líp quay cùng bánh xe sau, khi bánh xe quay và lăn trên mặt đường làm cho xe chuyển động về phía trước. Nguyên tắc chuyển động như sau:

Lực từ chân người đạp → Bàn đạp → Trục giữa → Đĩa xích → Dây xích → Líp → Bánh xe sau → Xe chuyển động.

2. Bộ phận dẫn là bàn đạp (trục giữa), bộ phận bị dẫn là trục sau bánh xe đạp.

II. Một số bộ phận truyền động cơ khí

1. Truyền động đai

Khám phá 1 (trang 45) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.2, em hãy cho biết cấu tạo và nguyên lí làm việc của bộ truyền đai.

Trả lời:

- Cấu tạo: gồm bánh đai dẫn, bánh đai bị dẫn, dây đai.

- Nguyên lí: Bánh đai dẫn quay với tốc độ quay n1, nhờ lực ma sát giữa dây đai và bánh đai làm bánh đai bị dẫn quay theo với tốc độ quay n2.

Khám phá 2 (trang 45) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Căn cứ vào đâu để tính tỉ số truyền của bộ truyền đai?

Trả lời:

- Bánh đai dẫn (đường kính D1) quay với tốc độ quay n1 (vòng/phút), nhờ lực ma sát giữa dây đai và bánh đai làm bánh đai bị dẫn (có đường kính D2), quy theo tốc độ quay n2 (vòng/phút).

- Tỉ số truyền i được tính bằng công thức:

$i=\frac{n_{1}}{n_{2}}=\frac{D_{2}}{D_{1}}$

Khám phá 3 (trang 45) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Cho biết vai trò của bộ truyền đai ở máy nghiền hạt Hình 8.3.

Trả lời:

- Vai trò của bộ truyền đai truyền chuyển động từ động cơ đến máy giúp nghiền nhỏ hạt.

2. Truyền động ăn khớp

Khám phá (trang 46) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.5, Hình 8.6 và cho biết:

1. Bộ truyền xích gồm các chi tiết nào?

2. Bộ truyền bánh răng gồm các chi tiết nào?

3. Cho biết các đĩa xích bánh răng quay cùng chiều hay ngược chiều nhau?

Trả lời:

1. Bộ truyền xích gồm: đĩa xích dẫn, đĩa xích bị dẫn, dây xích.

2. Bộ truyền bánh răng gồm: các bánh răng ăn khớp trực tiếp với nhau.

3. Các đĩa xích quay cùng chiều, bánh răng quay ngược chiều nhau.

Khám phá 1 (trang 47) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Dựa vào thông số nào của đĩa xích, bánh răng để tính tỉ số truyền?

Trả lời:

- Dựa vào số răng và tốc độ quay của đĩa xích, bánh răng để tính tỉ số truyền.

Khám phá 2 (trang 47) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát máy ép quay tay Hình 8.7 và cho biết:

- Tỉ số truyền của bộ bánh răng này lớn hơn hay nhỏ hơn 1? Vì sao?

- Vì sao không dùng bộ truyền xích cho trường hợp này?

Trả lời:

- Tỉ số truyền của bộ bánh răng này lớn hơn 1 vì bánh răng bị dẫn có số răng nhiều hơn bánh răng dẫn

- Không dùng bộ truyền xích cho trường hợp này vì truyền xích chỉ áp dụng cho trục có khoảng cách xa nhau.

III. Biến đổi chuyển động

Khám phá (trang 47) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.9 và cho biết:

1. Khi muốn cho trục ren chuyển động thẳng lên hoặc xuống thì phải làm gì?

2. Trục ren có những chuyển động nào?

Trả lời:

1. Khi muốn cho trục ren chuyển động thẳng lên hoặc xuống thì phải biến chuyển động.

2. Trục ren có những chuyển động quay và chuyển động tịnh tiến.

IV. Một số cơ cấu biến đổi chuyển động

1. Cơ cấu tay quay con trượt 

Khám phá 1 (trang 48) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Hãy chỉ ra các khớp bản lề, khớp trượt trên Hình 8.10.

Trả lời:

- Khớp quay: A, B, C

- Khớp trượt: C (con trượt và giá)

Khám phá 2 (trang 48) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.10 và cho biết tay quay có bán kính quay R thì độ lớn quãng đường di chuyển được của con trượt là bao nhiêu?

Trả lời:

- Ray quay có bán kính quay R thì độ lớn quãng đường di chuyển được của con trượt là 2R.

Khám phá 3 (trang 48) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát mô hình động cơ đốt trong (Hình 8.11) cho biết các chi tiết pit tông, thanh truyền, trục khuỷu chuyển động như thế nào? Trục khuỷu, thanh truyền và pit tông có phải là cơ cấu tay quay con trượt không?

Trả lời:

- Pit tông chuyển động tịnh tiến.

- Trục khuỷu và thanh truyền chuyển động quay.

- Trục khuỷu, thanh truyền và pit tông là cơ cấu tay quay con trượt.

2. Cơ cấu tay quay thanh lắc 

Khám phá (trang 49) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát Hình 8.12 và cho biết:

1. Vị trí các khớp bản lề của cơ cấu.

2. Nguyên lí làm việc của cơ cấu.

3. Khi thanh lắc (3) di chuyển đến điểm N, tay quay (1) tiếp tục quay thì thanh lắc (3) chuyển động như thế nào?

Trả lời:

1. Vị trí các khớp bản lề của cơ cấu: A, B, C, D.

2. Nguyên lí làm việc của cơ cấu: khi tay quay quay quanh trục A, thông qua thanh truyền làm thanh lắc chuyển động lắc qua lại quanh trục D từ vị trí M đến vị trí N và ngược lại.

3. Khi thanh lắc (3) di chuyển đến điểm N, tay quay (1) tiếp tục quay thì thanh lắc (3)chuyển động lắc lại.

Luyện tập 1 (trang 49) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát cơ cấu đóng cửa tự động ở Hình 8.13 và cho biết:

- Các khớp A, B, C, D là khớp gì?

- Khi tác động mở cánh cửa ra thì các chi tiết 2, 3 chuyển động như thế nào?

- Chỉ ra khâu nào là giá đỡ?

Trả lời:

- Các khớp A, B, C, D là khớp bản lề.

- Khi tác động mở cánh cửa ra thì các chi tiết 2, 3 chuyển động lắc qua lại.

- Giá đỡ là khung cửa.

Luyện tập 2 (trang 50) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Bánh răng dẫn có 20 răng, bánh răng bị dẫn có 60 răng ăn khớp với nhau. Nếu trục bánh răng dẫn quay với tốc độ là 300 vòng/phút thì trục bánh răng bị dẫn quay với tốc độ là bao nhiêu?

Trả lời:

Ta có: $\frac{n_{1}}{n_{2}}=\frac{z_{2}}{z_{1}}$

$n_{2}=\frac{n_{1}.z_{1}}{z_{2}}=\frac{300.20}{60}=100$ (vòng/ phút)

Luyện tập 3 (trang 50) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Cơ cấu tay quay con trượt (Hình 8.10) có bán kính quay của tay quay là R = 100 mm. Tính quãng đường di chuyển được của con trượt?

Trả lời:

R = 100 mm

Quãng đường di chuyển được của con trượt là:

S = 2R = 2.100 = 200 mm

Vận dụng (trang 50) Công nghệ 8 Cánh Diều Bài 8: Quan sát và mô tả cấu tạo bộ truyền chuyển động của một số máy móc mà em biết.

Trả lời:

Mô tả cấu tạo bộ truyền chuyển động của một số máy móc em biết:

- Truyền động đai: gồm bánh dẫn, bánh đai bị dẫn, dây đai.

- Truyền động ăn khớp: gồm bộ truyền xích, bộ truyền bánh răng