Mở đầu (trang 23) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Chọn giống vật nuôi là gì? Khi chọn giống vật nuôi, người ta căn cứ vào những chỉ tiêu nào? Có mấy phương pháp chọn giống vật nuôi? Nội dung của từng phương pháp chọn giống là gì?
Trả lời:
- Chọn giống vật nuôi là lựa chọn và giữ lại làm giống những cá thể mang đặc tính tốt, phù hợp với mục đích của chăn nuôi và mong muốn của người chọn giống, đồng thời thải loại các cá thể không đạt yêu cầu.
- Khi chọn giống vật nuôi, người ta căn cứ vào những chỉ tiêu sau:
+ Ngoại hình
+ Thể chất
+ Sinh trưởng, phát dục
+ Khả năng sản xuất.
- Có 2 phương pháp chọn giống vật nuôi: chọn lọc hàng loạt và chọn lọc cá thể.
+ Chọn lọc hàng loạt là phương pháp chọn lọc trong đó các nhà chọn giống chỉ tiến hành chọn các cá thể theo các tính trạng kiểu hình mà không kiểm tra theo gen.
+ Chọn lọc cá thể là hình thức nhà chọn giống chọn lọc theo kiểu gen của mỗi cá thể riêng biệt, quá trình gồm 3 bước: chọn lọc tổ tiên, chọn lọc bản thân, kiểm tra qua đời sau.
I. Khái niệm chọn giống vật nuôi
Khám phá (trang 23) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Em hãy nêu thêm ví dụ về chọn giống một loại vật nuôi ở gia đinh, địa phương em.
Trả lời:
- Chọn giống lợn: mình trong, lưng thẳng, bụng không sệ, mông nở, bốn chân cứng cáp, móng chân gọn, da mỏng, lông mịn, có 10-12 vú, vú đều và nở.
- Chọn giống vịt cỏ: tầm vóc nhỏ bé, nhanh nhẹn, dễ nuôi, lông có nhiều màu khác nhau.
II. Các chỉ tiêu cơ bản để chọn giống vật nuôi
1. Ngoại hình
Khám phá (trang 24) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Quan sát Hình 4.1 và chỉ ra những đặc điểm đặc trưng về ngoại hình khi chọn giống bò hướng thịt và bò hướng sữa.
Trả lời:
- Đặc điểm đặc trưng về ngoại hình khi chọn giống bò hướng thịt: toàn thân giống hình chữ nhật, bề ngang, bề sâu phát triển, đầu ngắn, rộng, đầy đặn vùng vai tiếp giáp với lưng bằng phẳng, mông rộng chắc, đùi nở nang, chân ngắn, da mềm mỏng.
- Đặc điểm đặc trưng về ngoại hình khi chọn giống bò hướng sữa: thân hình phần sau phát triển hơn phần trước, bầu vú to hình bát úp, núm vú tròn cách đều nhau, tĩnh mạch vú nổi rõ, phần thân trước hơi hẹp, đầu thanh, cổ dài, lưng thẳng rộng, đùi sâu, da mỏng mỡ dưới da ít phát triển.
Kết nối năng lực (trang 24) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo,... tìm hiểu về các chỉ tiêu ngoại hình của một giống vật nuôi phổ biến ở địa phương em.
Trả lời:
- Gà Đông Tảo: Những con có đầu to, mào đỏ, dái tai to, tích gà đỏ xệ đều đồng thời bộ lông mượt và tươi màu. Thân hình gà bệ vệ, dáng đứng thẳng di chuyển nhanh nhẹn, linh hoạt. Đặc biệt không nên chọn gà trống có chân quá to vì điều này sẽ khiến chúng khó đạp mái. Do đó, chỉ cần chọn những chú gà Đông Tảo có chân tròn, to vừa, cân đối là được. Gà giống trưởng thành có mức cân nặng lý tưởng từ 4-5 kg.
- Trâu đực: Những con có ngoại hình cân đối, tầm vóc và khối lượng lớn, trông vạm vỡ, khoẻ mạnh, tính chất nhanh nhẹn, hăng hái. Đầu và cổ to, rắn chắc. Ngực sâu và nở nang. Vai rộng, lưng thẳng và dài. Bụng thon gọn, không xệ, mông dài, rộng, săn chắc. Bốn chân to, khoẻ, đi không chụm khoeo hay chữ bát. Móng chân khít. Bộ phận sinh dục phát triển, cân đối, dịch hoàn cân đối, mềm mại, nhưng không quá sa xuống.
2. Thể chất
Khám phá (trang 24) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Thể chất là gì? Thể chất phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Trả lời:
- Thể chất là đặc tính thích nghi của con vật trong những điều kiện sinh sống và di truyền nhất định, có liên quan đến sức khỏe và khả năng sản xuất của con vật.
- Thể chất phụ thuộc vào:
+ Tính di truyền của vật nuôi
+ Điều kiện phát triển của vật nuôi.
3. Sinh trưởng, phát dục
Khám phá (trang 25) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Thế nào là sinh trưởng, phát dục của vật nuôi? Cho ví dụ minh họa.
- Sinh trưởng là sự tích lũy chất hữu cơ do quá trình trao đổi chất, làm cho cơ thể tăng lên về khối lượng, thể tích và kích thước của từng cơ quan, bộ phận và toàn bộ cơ thể.
+ Ví dụ: Khối lượng gà Tre lúc mới nở khoảng 20g, 4 tuần tuổi là 77g, 8 tuần tuổi đạt 118g, 16 tuần tuổi đạt 186g.
- Phát dục: là quá trình biến đổi về chất của cơ thể. Sự biến đổi này bao gồm sự hình thành và hoàn thiện chức năng của từng cơ quan, bộ phận mới của cơ thể ngay từ giai đoạn đầu tiên của bào thai cũng như trong suốt quá trình phát triển cơ thể con vật.
+ Ví dụ: Gà trống biết gáy; gà mái bắt đầu đẻ trứng.
Kết nối năng lực (trang 25) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo,.. và cho biết nghiên cứu sinh trưởng, phát dục theo giai đoạn có ý nghĩa gì trong chăn nuôi.
Trả lời:
- Nghiên cứu sinh trưởng, phát dục theo giai đoạn có ý nghĩa là căn cứ quan trọng để đánh giá chọn lọc, làm cho cơ thể vật nuôi phát triển ngày một hoàn chỉnh.
4. Khả năng sản xuất
Kết nối năng lực (trang 25) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo, … để tìm hiểu thêm khả năng sản xuất của một số giống vật nuôi phổ biến ở địa phương em
Trả lời:
- Bò Hà Lan lượng sữa bình quân 1 chu kì 300 ngày đạt 5 000 kg. Tỉ lệ mỡ sữa 3,32%.
- Bò lai Xin sản lượng sữa bình quân 918,9 – 1 000 kg trong 1 chu kì 290 ngày. Tỉ lệ mỡ sữa cao 5,5 – 6%.
III. Một số phương pháp chọn giống vật nuôi
Kết nối năng lực (trang 26) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo, … tìm hiểu về phương pháp chọn lọc hàng loạt một số vật nuôi phổ biến.
Trả lời:
- Một số vật nuôi phổ biến sử dụng phương pháp chọn lọc hàng loạt như: Gà, Vịt được thực hiện theo 3 bước:
+ Bước 1: Xác định chỉ tiêu chọn lọc
+ Bước 2: Chọn những cá thể đạt tiêu chuẩn
+ Bước 3: Đánh giá hiệu quả chọn lọc.
Khám phá (trang 27) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Nêu các bước tiến hành của chọn lọc cá thể.
Trả lời:
- Các bước tiến hành của chọn lọc cá thể là:
+ Bước 1: Chọn lọc tổ tiên
+ Bước 2: Chọn lọc bản thân (kiểm tra năng suất bản thân)
+ Bước 3: Chọn lọc theo đời sau (kiểm tra đời sau)
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 27) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: Những câu phát biểu nào dưới đây đúng về phương pháp chọn lọc hàng loạt?
A. Chọn những gà trống to, khỏe mạnh trong đàn để làm giống.
B. Chọn trong đàn những con gà mái đẻ nhiều trứng để làm giống.
C. Chọn trong đàn lấy những con trâu “Sừng cành ná, dạ bình vôi, mắt ốc nhồi, tai lá mít, đít lồng bàn, …” để làm giống.
D. Loại thải những con “gà trắng, chân chì”, giữ lại những con “mình đen, chân trắng” để làm giống.
E. Phương pháp chọn lọc tiến hành ngay trong điều kiện sản xuất
G. Phương pháp chọn lọc này phải áp dụng tiến bộ khoa học cao.
H. Phương pháp chọn lọc đơn giản, có độ chính xác không cao, áp dụng rộng rãi trong sản xuất.
I. Chọn những con lợn nái tốt (sinh ra từ cặp bố, mẹ được lựa chọn), sau 1 đến 2 lứa đẻ, nếu con nào đẻ nhiều con, các con sinh trưởng, phát dục tốt thì giữ con lợn đó để làm giống.
Đáp án:
A. Chọn những gà trống to, khỏe mạnh trong đàn để làm giống.
C. Chọn trong đàn lấy những con trâu “Sừng cành ná, dạ bình vôi, mắt ốc nhồi, tai lá mít, đít lồng bàn, …” để làm giống.
D. Loại thải những con “gà trắng, chân chì”, giữ lại những con “mình đen, chân trắng” để làm giống.
E. Phương pháp chọn lọc tiến hành ngay trong điều kiện sản xuất
H. Phương pháp chọn lọc đơn giản, có độ chính xác không cao, áp dụng rộng rãi trong sản xuất.
Luyện tập 2 (trang 27) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: So sánh quá trình sinh trưởng với quá trình phát dục ở vật nuôi.
Lời giải:
* Giống nhau:
- Cả hai quá trình tạo nên sự phát triển chung của cơ thể
- Là căn cứ quan trọng để đánh giá chọn lọc vật nuôi
* Khác nhau:
+ Sự sinh trưởng
- Qua quá trình trao đổi chất cơ thể phát triển và có sự tăng lên về khối lượng, kích thước các bộ phận cơ thể.
- Ví dụ: Thể trọng lợn con tăng từ 2kg lên 8kg
+ Sự phát dục
- Là sự thay đổi về thể chất của các bộ phận trong cơ thể vật nuôi
- Ví dụ: Gà trống biết gáy.
Luyện tập 3 (trang 27) Công nghệ Chăn nuôi 11 Kết nối tri thức Bài 4: So sánh chọn lọc hàng loạt và chọn lọc cá thể.
Lời giải:
- Giống nhau:
+ Đều được sử dụng trong chọn giống động vật.
+ Đều có cơ sở chung là tạo ra giông có năng suất cao đưa vào sản xuất đại trà phục vụ cho nhu cầu con người.
- Khác nhau:
Vận dụng
Quan sát thực tiễn chăn nuôi ở gia đình và địa phương, hãy đề xuất biện pháp chọn giống phù hợp cho một đối tượng vật nuôi cụ thể.
Lời giải:
- Địa phương em nuôi gà với số lượng lớn, trình độ người dân còn hạn chế, vốn đầu tư thấp. Theo em, phương pháp chọn lọc hàng loạt là phù hợp nhất.