Mở đầu (trang 14) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Từ những vật thể đơn giản như cây bút, quyển vở, chai nước cho đến những công trình nổi tiếng như tháp Eiffel,… đều được tạo nên từ chất. Mỗi chất lại được tạo nên từ những hạt vô cùng nhỏ. Những hạt đó là gì?
Trả lời:
- Mỗi chất lại được tạo nên từ những hạt vô cùng nhỏ, hạt đó là những nguyên tử.
1. Mô hình nguyên tử Rutherford – Bohr
Câu hỏi 1 (trang 14) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Những đối tượng nào trong Hình 2.1 ta có thể quan sát bằng mắt thường? Bằng kính lúp? Bằng kính hiển vi?
Trả lời:
- Quan sát bằng mắt thường: Ruột bút chì.
- Quan sát bằng kính lúp: Hạt bụi trong không khí.
- Quan sát bằng kính hiển vi: Tế bào máu, vi khuẩn.
Câu hỏi 2 (trang 14) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Quan sát Hình 2.2, em hãy cho biết khí oxygen, sắt, than chì có đặc điểm chung gì về cấu tạo?
Trả lời:
- Khí oxygen, sắt, than chì có đặc điểm chung về cấu tạo là : đều được tạo nên từ những hạt vô cùng nhỏ bé và liên kết với nhau.
Câu hỏi 3 (trang 15) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Theo Rutherford – Bohr, nguyên tử có cấu tạo như thế nào?
Trả lời:
- Nguyên tử gồm: hạt nhân ở bên trong và vỏ
+ Vỏ nguyên tử: Gồm các electron (e) mang điện tích âm được sắp xếp thành từng lớp và chuyển động xung quanh hạt nhân
+ Hạt nhân nguyên tử: Gồm các proton (p) mang điện tích dương
Câu hỏi 4 (trang 15) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Quan sát Hình 2.5, hãy cho biết nguyên tử nitrogen và potassium có bao nhiêu
a) điện tích hạt nhân nguyên tử?
b) lớp electron?
c) electron trên mỗi lớp?
Trả lời:
- Nguyên tử nitrogen có:
+ Điện tích hạt nhân nguyên tử là +7
+ Có 2 lớp electron
+ Lớp thứ nhất có 2 electron. Lớp thứ 2 có 5 electron.
- Nguyên tử potassium có:
+ Điện tích hạt nhân nguyên tử là +19
+ Có 4 lớp electron
+ Lớp thứ nhất có 2 electron. Lớp thứ hai có 8 electron. Lớp thứ ba có 8 electron. Lớp thứ tư có 1 electron.
Câu hỏi 5 (trang 16) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Tại sao nguyên tử trung hoà về điện?
Trả lời:
- Nguyên tử trung hoà về điện vì trong mỗi nguyên tử, số hạt proton (+) và electron (-) luôn bằng nhau.
Luyện tập 1 (trang 16) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Cho biết các thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh họa sau:
Quan sát Hình 2.6, hãy hoàn thành bảng sau:
Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm bao nhiêu electron nữa?
Trả lời:
* Các thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh họa
- Ta có: Số đơn vị điện tích hạt nhân = số electron = số proton
- Nguyên tử oxygen có 8 electron
⇒ Số đơn vị điện tích hạt nhân = số proton = số electron = 8
- Lớp thứ 2 có tối đa 8 electron, mà lớp thứ 2 của oxygen có 6 electron
⇒ Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm 2 electron nữa
2. Khối lượng nguyên tử
Câu hỏi 6 (trang 17) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Vì sao người ta thường sử dụng amu làm đơn vị khối lượng nguyên tử?
Trả lời:
Vì khối lượng của nguyên tử rất nhỏ nên để biểu thị khối lượng nguyên tử người ta sử dụng đơn vị khối lượng nguyên tử, viết tắt là amu.
1 amu = 1,6605 × 10-24 gam
Luyện tập 2 (trang 17) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Quan sát mô hình dưới đây và cho biết số proton, số electron và xác định khối lượng nguyên tử magnesium (biết số neutron bằng 12).
Trả lời:
- Số proton: 12
- Số electron: 12
- Khối lượng nguyên tử: trong hạt nhân có 12p và 12n nên khối lượng nguyên tử xấp xỉ là 24 amu.
Bài tập
Bài tập 1 (trang 17) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Em hãy điền vào chỗ trống các từ, cụm từ thích hợp sau để được câu hoàn chỉnh:
Nguyên tử là hạt (1) … và (2) … Theo Rutherford – Bohr, nguyên tử có cấu tạo gồm 2 phần là (3) … (mang (4) …) và (5) … tạo bởi (6) … (mang (7) …).
Trong nguyên tử, các electron (8) … xung quanh hạt nhân và (9) … thành từng lớp.
Trả lời:
(1) vô cùng nhỏ
(2) trung hòa về điện
(3) hạt nhân
(4) điện tích dương
(5) vỏ nguyên tử
(6) các electron
(7) điện tích âm
(8) chuyển động
(9) sắp xếp
Bài tập 2 (trang 17) KHTN 7 Chân trời sáng tạo Bài 2: Vì sao nói khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử?
Trả lời:
- Nói khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử vì:
+ Khối lượng nguyên tử bằng tổng khối lượng các loại hạt (p, n, e).
+ Mà p và n có khối lượng xấp xỉ bằng nhau, e có khối lượng rất bé, nhỏ hơn rất nhiều lần so với khối lượng của p và n nên có thể coi khối lượng hạt nhân là khối lượng nguyên tử.