Giải Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Mở đầu (trang 22) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy quan sát hình ảnh và nhận xét về hành động của hai bạn học sinh.

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Trả lời:

- Hành động của hai bạn là đúng khi đã tố cáo hành vi xả rác bừa bãi ra đường công cộng điều này gây ô nhiễm mỗi trường. 

Khám phá

1. Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi (trang 23) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Em có nhận xét gì về việc của Thái phó Tô Hiến Thành trong câu chuyện trên?

- Theo em, vì sao cần phải bảo vệ lẽ phải?

Trả lời:

- Nhận xét:

+ Thái phó Tô Hiến Thành rất liêm khiết, từ chối mọi cám dỗ và luôn dũng cảm, không chịu khuất phục uy quyền (điều này được thể hiện qua các chi tiết: từ chối vàng bạc đút lót và lời nhờ cậy của Thái hậu; kiên quyết ủng hộ, phò tá tân vương lên nối ngôi, dù khi đó tân vương mới chỉ 3 tuổi).

+ Thái phó Tô Hiến Thành cũng là người rất mực chung thành, luôn nỗ lực cống hiến vì dân, vì nước.

+ Thái phó Tô Hiến Thành quả là tấm gương sáng trong lịch sử để người đời sau soi mình và học tập, noi theo.

- Cần phải bảo vệ lẽ phải vì bảo vệ lẽ phải là tôn trọng, giữ gìn, tuân thủ những điều đúng đắn, các chuẩn mực đạo đức, pháp luật, nội quy, quy định của các cơ quan, tổ chức và dũng cảm đấu tranh chống lại cái sai, cái xấu, cái ác.

2. Em hãy quan sát các hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: 

- Em hãy chỉ ra lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật trong các hình ảnh trên.

- Em hãy kể thêm những việc làm để bảo vệ lẽ phải mà em biết.

Trả lời:

- Lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật

+ Bức tranh 1: bạn học sinh nữ từ chối lời đề nghị chia đôi số tiền trong chiếc ví mà bạn học sinh nam nhặt được; đồng thời, khẳng định: không nên chiếm đoạt số tiền nhặt được vì đó không phải là tiền do bản thân mình làm ra.

+ Bức tranh 2: bạn học sinh nam đã dũng cảm đứng ra bảo vệ, ngăn chặn hành vi bạo lực học đường của một nhóm bạn khác.

+ Bức tranh 3: bạn học sinh nữ khuyên bạn học sinh nam nên tự lực làm bài kiểm tra, không nên quay cóp, chép bài của người khác.

+ Bức tranh 4: người danh trai đã tuân thủ đúng luật giao thông đường bộ, không vượt đèn đỏ dù lúc này đường đang vắng.

- Những việc làm để bảo vệ lẽ phải:

+ Biết nghe những ý kiến của người ta nói sau đó phân tích mặt đúng sai 

+ Chấp hành đúng quy định nơi mình học tập và làm việc

+ Góp ý để bạn biết cái sai của bạn, giúp bạn sửa đổi khuyết điểm của mình để ngày càng hoàn thiện.

3. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Em có suy nghĩ gì về hành động của bạn Dũng? Chúng ta có nên học tập bạn Dũng không? Vì sao?

- Theo em, làm thế nào để khích lệ, động viên bạn bè bảo vệ lẽ phải?

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Theo em, hành vi của bạn P có phù hợp không? Vì sao?

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường làm gì?

Trả lời:

* Trường hợp 1: 

- Hành động của bạn Dũng đã làm đúng nhiệm vụ của mình khi thấy các nạn có hành vi làm sai.

+ Chúng ta nên học tập từ bạn hành động bạn Dũng vì đó là việc làm đúng đã bảo vệ lẽ phải không vì sợ hãi mà không làm.

+ Chúng ta cần tuyên dương, ủng hộ các bạn khi làm việc bảo vệ lẽ phải. Lên án, phê phán những hành vi sai trái, không phù hợp với lẽ phải.

* Trường hợp 2.

- Nhận xét: hành vi của bạn P không phù hợp, vì: P biết cô bán hàng trả thừa tiền cho mình, nhưng P vẫn im lặng và tỏ thái độ muốn chiếm đoạt số tiền đó nhằm mục đích đi chơi điện tử.

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường:

+ Phân tích, góp ý chỉ cho họ thấy lỗi sai và những hậu quả khi thực hiện hành vi đó.

+ Khuyên mọi người hãy dũng cảm nhận trách nhiệm khi phạm phải sai lầm và cố gắng sửa chữa, thay đổi để không phạm phải lỗi sai ấy nữa.

Luyện tập

Luyện tập 1 (trang 25) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy bày tỏ quan điểm đối với những ý kiến sau:

a. Bảo vệ lẽ phải là lối sống văn minh, tiến bộ và phù hợp với đạo  lí làm người.

b. Bảo vệ lẽ phải là nahwcs nhở, phản đối khi thấy người khác làm sai.

c. Người biết bảo vệ lẽ phải thường dễ bị thiệt thời.

d. Lời nói, hành động bảo vệ lẽ phải cần phù hợp với lứa tuổi.

Lời giải:

- Những ý kiến a, b bảo vệ lẽ phải là biết tôn trọng giữ gìn tuân thủ theo những điều đúng đắn, các chuẩn mực đạo đức, pháp luật và có cư xử đúng đắn.

- Ý kiến c, d chưa biết tôn trọng giữ gìn và tuân thủ những điều đúng đăn mà lại nghĩ hơn thiệt.

Luyện tập 2 (trang 25) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi:

- Em có đồng tình với cách ứng xử của bạn V không? Vì sao?

- Nếu là bạn K, em sẽ nói gì với bạn V?

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi:

- Em có đồng tình với hành động của bạn T không? Vì sao?

- Nếu là bạn T, em sẽ làm gì?

Trả lời:

Tình huống 1:

- Em đồng tình với cách ứng xử của bạn V. Vì: về phương diện tình cảm cá nhân, giữa V và K chưa có sự thân thiết, nhưng V vẫn lựa chọn việc minh oan cho K, không để K chịu oan sai, như vậy: cách ứng xử này cho thấy V đã biết tôn trọng và bảo vệ sự thật, lẽ phải.

- Nếu là bạn K em sẽ nói với V rằng: “Cảm ơn cậu rất nhiều! Lời nói của cậu đã giúp mình được minh oan, bảo vệ được danh dự, nhân phẩm của bản thân! Có thể trước đây, chúng ta chưa hiểu nhau, nên có sự xa cách một chút. Nhưng từ bây giờ, mình sẽ mở lòng, tâm sự và chia sẻ với cậu nhiều hơn! Minh cũng mong có thể xây dựng tình cảm bạn bà thân thiết hơn với cậu!”

Tình huống 2:

- Em không đồng tình với hành động của bạn T vì bạn đã không đứng ra tố cáo hành động sai trái của nhóm bạn mà đã im lặng không bảo vệ lẽ phải.

- Nếu em là T em sẽ tố cáo hành vi của nhóm bạn đe doạ K với thầy cô, người lớn.

Luyện tập 3 (trang 26) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy sắm vai để giải quyết các tình huống sau:

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi: Nếu là bạn N, em sẽ khuyên bạn M và bạn K như thế nào?

Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Câu hỏi: Nếu là bạn M, em sẽ ứng xử tình huống trên như thế nào?

Lời giải:

- Giải quyết tình huống 1: Nếu là N, em sẽ khuyên các bạn M và K rằng: thư viện là không gian học tập, đọc sách chung của mọi người. Vì vậy, chúng ta nên giữ trật tự, tập trung vào việc đọc sách hoặc ôn tập kiến thức, các bạn không nên đùa nghịch, gây ảnh hưởng đến mọi người xung quanh.

- Giải quyết tình huống 2: Nếu là bạn M, em nên:

+ Gặp mặt, trao đổi thẳng thắn với bạn C để giải quyết khúc mắc (nếu có) giữa mình và C (trong lúc trao đổi, cần chú ý: giữ thái độ bình tĩnh, ôn hòa; tránh những thái độ và lời nói mang tính tiêu cực, thách thức).

+ Giải thích để C hiểu: việc mình đăng ảnh lên mạng xã hội không nhằm mục đích khoe khoang, mà chỉ muốn lưu giữ những kỉ niệm đẹp của bản thân trong quá trình tham gia hoạt động ngoại khóa; đồng thời cũng muốn lan tỏa và khuyến khích, cổ vũ các bạn khác cùng tham gia.

+ Phân tích để C hiểu: việc C và nhóm bạn vào mạng xã hội để nói xấu M đã gây tổn thương đến M và đây cũng là một biểu hiện của hành vi bạo lực học đường. Khuyên C và các bạn hãy chấm dứt hành động đó.

+ Trong trường hợp, sau khi tâm sự, trao đổi với C, bạn C không thay đổi mà vẫn tiếp diễn những hành vi trên, M nên trao đổi sự việc với bố mẹ, thầy cô giáo hoặc những người lớn tin cậy để nhờ sự trợ giúp từ họ.

Vận dụng

Vận dụng 1 (trang 26) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy sưu tầm những câu chuyện về các tấm gương, nhân vật bảo vệ lẽ phải. Từ đó, rút ra bài học và xây dựng kế hoạch rèn luyện cho bản thân.

Lời giải:

CHU VĂN AN VÀ THẤT TRẢM SỚ

     Chu Văn An (1292 - 1370), người Thanh Đàm (nay là làng Thanh Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội), là nhà giáo, thầy thuốc, đại quan dưới triều Trần. Chu Văn An tính cương nghị, thẳng thắn, sửa mình trong sạch, không cầu lợi lộc. Ông được vua Minh Tông mời làm Quốc Tử giám tư nghiệp, dạy thái tử học.

     Đến đời vua Dụ Tông, vua ham chơi, lười chính sự, quyền thần nhiều kẻ làm trái phép nước. Chu Văn An khuyên can nhưng vua không nghe, bèn dâng sớ xin chém bảy tên nịnh thần, đều là những kẻ quyền thế được vua yêu. Người bấy giờ gọi là “Thất trảm sở”.

     Sau khi dâng “Thất trảm sớ” nhưng không được vua trả lời, Chu Văn An rời kinh thành về vùng đất Chi Linh (Hải Dương) mở trường tiếp tục dạy học. Dù ở xa, nhiều học trò cũ làm quan vẫn về thăm ông. Khi học trò về thăm, ai làm điều gì chưa đúng phép, ông vẫn nghiêm khắc dạy bảo. Điều này khiến học trò càng thêm kinh mến.

Vận dụng 2 (trang 26) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy viết một bản cam kết về sự trung thực trong học tập và thực hiện trong suốt năm học.

Tham khảo:

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BẢN CAM KẾT TRUNG THỰC TRONG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH

Kính gửi:

- Ban giám hiệu trường THCS ………….

- Thầy cô giáo chủ nhiệm cùng các thầy cô giáo bộ môn

Tên em là: …………………

Là học sinh lớp: ……..

Để rèn luyện đức tính trung thực trong học tập, em xin hứa thực hiện tốt các điều sau:

1. Chăm chỉ, tự giác, tích cực, nỗ lực trong học tập.

2. Trung thực, không gian lận, quay cóp, sử dụng tài liệu trong giờ kiểm tra.

3. Cố gắng, nỗ lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập được giao, không ỷ lại vào sự giúp đỡ của người khác.

4. Trung thực, chân thành trong quan hệ với thầy cô, bạn bè.

5. Dũng cảm nhận khuyết điểm khi bản thân phạm phải sai lầm và nỗ lựa sửa chữa, khắc phục những lỗi sai ấy.

6. Tỏ thái độ và hành động bảo vệ lẽ phải; không bao che cho những hành vi sai trái.

Em xin cam kết thực hiện tốt các điều trên!

……., ngày ….. tháng …. năm ……

Kí tên

…………………….