Mở đầu (trang 27) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trọng trong cuộc sống. Hiện nay, chất lượng môi trường nhiều nơi suy giảm mạnh, đa dạng sinh hộc và tagi nguyên thiên nhiên suy thoái....
Em hãy gọi tên các hình ảnh sau và trả lời câu hỏi:
- Theo em, môi trường và tài nguyên thiên nhiên có ý nghĩa như thế nào đối với con người
Trả lời:
Môi trường và tài nguyên thiên nhiên có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cuộc sống con người vì vậy chúng ta cần bảo vệ môi trườ và tài nguyên thiên nhiên giúp cân bằng sinh thái và đảm bảo cho con người tồn tại trong môi trường trong lành, thuận lời phát triển.
Khám phá
1. Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời các câu hỏi.
Câu hỏi (trang 28) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5:
- Theo em, ô nhiễm môi trường gây hậu quả gì?
- Theo em, vì sao phảo bảo vệ môi trường?
Câu hỏi (trang 29) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5:
- Theo em, môi trường và tài nguyên thiên nhiên đem lại lợi ích gì cho con người? Vì sao chúng ta cần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?
Trả lời:
* Thông tin 1:
- Ô nhiễm môi trường gây ra hậu quả: nguy cơ tử vong và tàn tật, huyết áp cao, đường huyết, hút thuốc, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻthiejet hại về kinh tế.
- Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên giúp cân bằng sinh thái và đảm bảo cho con người tồn tại trong môi trường trong lành, thuận lợi phát triển kinh tế, xã hội. Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính chúng ta.
* Thông tin 2:
- Cần phải bảo vệ môi trường, vì:
+ Bảo vệ môi trường sẽ góp phần giúp cân bằng sinh thái và đảm bảo cho con người tồn tại trong môi trường trong lành, thuận lợi phát triển kinh tế, xã hội…
+ Bảo vệ môi trường là bảo vệ chính chúng ta.
2. Em hãy đọc các thông tin sau và trường hợp sau để thực hiện yêu cầu.
Câu hỏi (trang 31) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5:
- Em hãy chỉ ra các hành vi vi phạm pháp luật của nhân vật trong các trường hợp trên.
- Em hãy nêu những quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
Trả lời:
* Những hành vi vi phạm của nhân vật trong các trường hợp trên:
Trường hợp 1:
- Ông X hút cát trái phép ở sông Y mà không đăng ký đăng kiểm.
- Con rể T đã hút cát trên sông mà vẫn chưa được cấp phép.
Trường hợp 2:
- Một số gia đình vứt rác bừa bãi.
- Hát karaoke suốt đêm.
* Những quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:
- Nghiêm cấm các hoạt động chặt, phá, lấn chiếm, đốt rừng; đưa chất cháy nổ, săn bắn, nuôi nhốt, giết, tàng trữ, buôn bán động vật rừng trái quy định; khai thác tài nguyên thiên nhiên trái quy định của pháp luật.
- Chỉ được tiến hành hoạt động khai thác tài nguyên khi được cơ quan quản lí nhà nước có thẩm quyền cho phép.
- Nghiêm cấm huỷ hoại nguồn lợi thuỷ sản, nơi cư trú của các loài thuỷ sản; khai thác, nuôi trồng thuỷ sản ảnh hưởng đến môi trường sống.
- Nghiêm cấm đổ chất thải, chất độc hại làm ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước; xả thải khí độc hại trực tiếp vào nguồn nước, vào lòng đất; khai thác trái phép khoáng sản, cát, sỏi trên sông, suối, kênh rạch, gây sạt lở, biến dạng dòng chảy.....
3. Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.
Câu hỏi (trang 32) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5:
- Em hãy chỉ ra các biện pháp cần thiết để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong các trường hợp trên.
- Em hãy nêu trách nhiệm của học sinh trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
Trả lời:
* Biện pháp cần thiết để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong các trường hợp trên
- Trường hợp 1: tuyên truyền và mở các lớp tập huấn nhằm nâng cao ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên.
- Trường hợp 2:
+ Trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị cho việc đánh bắt thủy sản.
+ Chỉ tiến hành hoạt động khai thác tài nguyên thủy sản khi được cơ quan quản lí nhà nước có thẩm quyền cho phép.
+ Không sử dụng mìn, thuốc nổ hay các hóa chất độc hại để khai thác thủy sản.
- Trường hợp 3: tổ chức tuyên truyền và kí cam kết thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
* Trách nhiệm của học sinh trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
- Học sinh có trách nhiệm bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên bằng những việc làm phù hợp với lứa tuổi như:
+ Không xả rác bừa bãi;
+ Hạn chế sử dụng túi ni lông, đồ nhựa;
+ Tiết kiệm điện, nước,...
+ Phê phán, đấu tranh, góp ý với những hành vi gây ô nhiễm môi trường và phá hoại tài nguyên thiên nhiên (phá rừng, săn bắt động vật trái phép,...).
4. Em hãy quan sát các hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu.
Câu hỏi (trang 32) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5:
- Em hãy gọi tên những việc làm bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được mô tả trong các hình ảnh trên.
- Em hãy kể ra những việc làm khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?
Trả lời:
- Những việc làm bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được mô tả trong các hình ảnh trên:
+ Chăm sóc và tưới nước cho cây xanh.
+ Hạn chế sử dụng túi ni lông.
+ Làm băng dôn và tuyên truyền tiết kiệm nước.
+ Tắt nước khi không sử dụng.
- Những việc làm khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:
+ Ngăn chặn sự chặt phá rừng
+ Tuyên truyền về việc bảo vệ rừng để mn cùng thực hiện
+ Không vứt rác ra môi trường
+ Hạn chế sử dụng túi ninon
+ Trồng nhiều cây xanh
+ Hạn chế đi xe gắn máy , ô tô
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 33) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến dưới đây? Vì sao?
a) Bảo vệ môi trường không chỉ cho thế hệ hôm nay mà còn góp phần bảo vệ cho thế hệ tương lai.
b) Chỉ người lớn mới cần quan tâm đến việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
c) Tài nguyên thiên nhiên là vô tận nên không nhất thiết phải tiết kiệm.
- Ý kiến a) Đồng tình. Vì: ô nhiễm môi trường gây ảnh hưởng và hậu quả lớn và lâu dài, phức tạp. Do đó, việc bảo vệ môi trường không chỉ là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta ở hiện tại mà còn có giá trị đảm bảo sự phát triển bền vững cho các thế hệ tương lai.
- Ý kiến b) Không đồng tình. Vì: bảo vệ môi trường là quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của mọi công dân, ở mọi độ tuổi. Trẻ em cũng có thể thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường bằng những việc làm phù hợp với lứa tuổi.
- Ý kiến c) Không đồng tình. Vì: tải nguyên thiên nhiên không phải là vô tận, mà rất có thể bị suy kiệt nếu chúng ta không biết cách khai thác và sử dụng hợp lí, tiết kiệm.
Luyện tập 2 (trang 33) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em hãy cho biết hành vi nào dưới đây phù hợp với quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
a. Thu gom và chuyển rác thải sinh hoạt đến đúng nơi quy định.
b. Xây dựng chuồng trại chăn nuôi quy mô hộ gia đình bảo đảm vệ sinh, không gây ô nhiễm tiếng ồn.
c. Che giấu hành vi khai thác rừng trái phép.
d. Nhà nước sẽ chi trả kinh phí dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lí chất thải theo quy định của pháp luật.
e. Săn bắt, buôn bán động vật quý hiếm thuộc danh mục nguy cấp.
g. Khai thác nước ngầm trái phép để kinh doanh.
Lời giải:
- Những hành vi phù hợp với quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên: a, b, d.
Luyện tập 3 (trang 34) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi
Câu hỏi:
- Em có nhận xét gì về việc làm của anh T?
- Nếu là anh D, em sẽ làm gì?
Câu hỏi: Nếu là bạn K, em sẽ làm gì?
Lời giải:
* Tình huống 1:
- Nhận xét: Việc sử dụng máy kích điện để bắt cá của anh T là trái với quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thủy sản (Khoản 7 Điều 7 Luật Thủy sản năm 2017); đồng thời gây những hậu quả nghiêm trọng, như:
+ Làm chết hàng loạt các loài thủy sản, thủy sinh trong vùng nước;
+ Những thủy sản bị nhiễm điện còn sống sót sẽ không phát triển được và mất khả năng sinh sản, trứng và ấu trùng cũng bị hủy diệt hoàn toàn.
+ Gây nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của người sử dụng.
- Nếu là anh D, em sẽ:
+ Phân tích để anh T hiểu: hành động dùng kích điện đánh bắt cá đã vi phạm Khoản 7 Điều 7 trong Luật Thủy sản. Hành vi này có thể bị xử phạt từ 3 đến 5 triệu đồng. Mặt khác, sẽ gây ảnh hưởng lâu dài đến hệ sinh thái và sự đa dạng sinh vật và có thể gây nguy hiểm cho bản thân cùng những người xung quanh.
+ Khuyên anh T không nên sử dụng kích điện để đánh bắt cá.
* Tình huống 2: Nếu là bạn K, em sẽ:
+ Kín đáo dùng điện thoại của bản thân (hoặc nhờ bố mẹ) chụp lại hình ảnh/ quy video về hành vi khai thác cát trái phép của chiếc tàu.
+ Gửi những bằng chứng vừa thu thập được (hình ảnh/ video) cho cơ quan chức năng.
Luyện tập 4 (trang 34) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em hãy chọn một phong trào hoặc hành động bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên mà em ấn tượng để thuyết trình nhằm truyền cảm hứng cho bạn bè cùng chung tay thực hiện hành động này
Lời giải:
Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề ô nhiễm môi trường đang réo lên một hồi chuông cảnh báo cho toàn xã hội. Ô nhiễm môi trường được biết đến chính là tình trạng môi trường xuất hiện những chất độc hại, chất bẩn gây ra những tác động tiêu cực đến tự nhiên và cuộc sống con người. Ô nhiễm môi trường sẽ xảy ra ở cả môi trường đất, nước, và không khí gây ra những ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới cuộc sống con người.
Bởi vì công nghiệp hóa và hiện đại hóa toàn cầu nên vấn đề ô nhiễm môi trường càng trở nên trầm trọng. Ô nhiễm môi trường xảy đến cũng đã ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của tất cả các loại động vật, thực vật và con người. Các tác động nguy hiểm cũng từ đó mà đã xuất hiện do ô nhiễm môi trường.
Ô nhiễm môi trường về cơ bản chính là sự ô nhiễm của thiên nhiên môi trường trong cả hệ thống vật lý và sinh học, nó có những ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động bình thường của môi trường.
Thực trạng của hiện tượng ô nhiễm môi trường trong giai đoạn hiện nay cũng đã được báo đài đưa tin hàng ngày cùng với đó là hình ảnh rác thải tràn ngập và những số liệu thống kê về tình trạng ô nhiễm môi trường đáng báo động của xã hội. Nhiều ngày không khí của thành phố Hà Nội đã vượt mức ô nhiễm nặng nề.
Với tình hình ô nhiễm môi trường nghiêm trọng như vậy, không chỉ cuộc sống người dân bị đe dọa mà cả hệ sinh thái tự nhiên trên Trái đất cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là hậu quả của hiệu ứng nhà kính và hiện tượng băng tan do Trái đất nóng lên.
Nguyên nhân chính của tình trạng ô nhiễm môi trường này là bởi vì ý thức bảo vệ môi trường của con người quá kém và những giải pháp được đưa ra nhằm mục đích để có thể bảo vệ môi trường, xử lí rác thải vẫn chưa được thực hiện triệt để. Ô nhiễm môi trường cũng đã trở thành một mối quan tâm lớn được sử dụng nhằm mục đích để cứu hành tinh của chúng ta.
Chúng ta cũng sẽ cần điều chỉnh các biện pháp khác nhau để nhằm mục đích có thể giảm ô nhiễm môi trường. Một trong những số biện pháp được sử dụng đó bao gồm trồng cây, giảm sử dụng các nguồn tài nguyên không tái tạo, xử lý chất thải đúng cách. Bảo vệ môi trường khỏi bị ô nhiễm chính là trách nhiệm của mỗi một cá nhân hay tổ chức.
Cũng chính bởi vì vậy, ngay từ bây giờ, mỗi người đều sẽ cần có những nhận thức rõ ràng và đúng đắn về các tác hại của ô nhiễm môi trường, chúng ta sẽ cần phải cải tạo lại tự nhiên và giảm thiểu đến mức tối đa các lượng rác thải, khí thải. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể bảo vệ được Trái đất, bảo vệ được chính cuộc sống cũng như bảo vệ được sự phát triển của con người và tự nhiên.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 34) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em hãy thực hiện những việc làm phù hợp để góp phần bảo vệ môi trường tại nơi em sinh sống và chia sẻ kết quả với mọi người.
Gợi ý:
- Một số hoạt động học sinh có thể thực hiện để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:
+ Không xả rác bừa bãi;
+ Hạn chế sử dụng túi ni lông, đồ nhựa;
+ Tiết kiệm điện, nước,...
+ Tăng cường việc đi bộ hoặc sử dụng xe đạp hay phương tiện giao thông công cộng (xe bus, tàu điện,…) khi di chuyển.
+ Tích cực hưởng ứng, tham gia các phong trào, hoạt động bảo vệ môi trường tại địa phương. Ví dụ: hưởng ứng phong trào Ngày Trái Đất; tham gia các hoạt động dọn dẹp rác thải tại địa phương; tham gia Ngày hội “Môi trường Xanh – Nếp sống xanh”,…
Vận dụng 2 (trang 34) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 5: Em hãy cùng bạn thiết kế một số đồ dùng, dụng cụ học tập sáng tạo từ những vật dụng đã qua sử dụng để tuyên truyền về trách nhiệm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Tham khảo:
