Mở đầu (trang 6) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Trồng trọt ở Việt Nam có vai trò và triển vọng gì trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0? Ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt nhằm mục đích gì? Những công nghệ nào đang được áp dụng trong trồng trọt ở Việt Nam và trên thế giới?
* Vai trò của trồng trọt ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0 là:
- Đảm bảo an ninh lương thực
- Thúc đẩy sự phát triển chăn nuôi và công nghiệp
- Tham gia vào xuất khẩu
- Tạo việc làm cho người lao động
* Triển vọng của trồng trọt ở Việt Nam trong bối cảnh cách mạng 4.0 là:
- Phát triển trồng trọt ứng dụng công nghệ cao là xu hướng tất yếu
- Hướng tới nền nông nghiệp 4.0
* Mục đích của ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt là:
- Tạo ra bước đột phá về năng suất và chất lượng nông sản
- Đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội để đảm bảo sự phát triển nông nghiệp bền vững.
* Những công nghệ đang được áp dụng trong trồng trọt ở Việt Nam:
- Cơ giới hóa trong trồng trọt
- Công nghệ thủy canh, khí canh trong trồng trọt
- Công nghệ tưới nước tự động tiết kiệm
- Công nghệ nhà kính
I. Vai trò và triển vọng của trồng trọt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0
1. Vai trò
Khám phá 1 (trang 7) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Quan sát và nêu vai trò của các sản phẩm trồng trọt trong Hình 1.1
Trả lời:
Vai trò của các sản phẩm trồng trọt:
+ Gạo: là nguồn lương thực chính của con người, cung cấp năng lượng cho cơ thể
+ Ngô: là cây lương thực của con người, làm thức ăn cho chăn nuôi
+ Lúa mì: dùng để làm bánh mỳ, mì sợi, bánh kẹo, lên men để sản xuất bia, bã lúa mì được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi
+ Khoai tây: cung cấp lương thực cho con người, là thức ăn cho động vật và nguyên liệu sản xuất tinh bột
+ Sắn: chế biến bột ngọt, thực phẩm, bánh kẹo, mì ăn liền, ván ép, hồ vải, si rô, nước giải khát, phụ gia dược phẩm,...
+ Khoai lang: là loại thực phẩm truyền thống giàu chất dinh dưỡng, cung cấp rất nhiều vitamin, khoáng chất...
Kết nối năng lực 1 (trang 7) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Theo em, các quốc gia cần phải làm gì để đảm bảo an ninh lương thực?
Trả lời:
- Đẩy mạnh phát triển, cơ cấu lại sản xuất lương thực, gắn với thị trường;
- Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất lương thực;
- Tăng cường nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ trong sản xuất, bảo quản, chế biến lương thực;
- Đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất lương thực, đổi mới cơ chế chính sách đảm bảo an ninh lương thực quốc gia;
- Phát triển hệ thống lưu thông, tăng khả năng tiếp cận lương thực, thực phẩm cho người dân ở mọi lúc, mọi nơi;
- Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh lương thực.
Khám phá 2 (trang 7) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Hãy kể tên những sản phẩm trồng trọt được sử dụng trong chăn nuôi và trong công nghiệp mà em biết?
- Sản phẩm trồng trọt sử dụng trong chăn nuôi là: gạo, ngô, khoai, sắn, các loại rau củ.
- Sản phẩm trồng trọt sử dụng trong công nghiệp là: đường, ngũ cốc, bánh kẹo, ..
Kết nối năng lực 2 (trang 7) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Sử dụng Internet, sách, báo... để tìm hiểu về giá trị xuất khẩu của một số mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam trong 5 năm trở lại đây.
Trả lời:
- Việt Nam là một nước có thế mạnh về nông nghiệp, có nhiều sản phẩm trồng trọt tham gia xuất khẩu, mang lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước. Trong đó, năm 2020, trong số các mặt hàng nông sản chủ lực có gạo, cao su, sắn và các sản phẩm từ sắn tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu.
2. Triển vọng
Khám phá 3 (trang 8) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Hãy nêu một số lợi ích của công nghệ cao trong trồng trọt. Cho ví dụ minh họa.
Trả lời:
II. Một số thành tựu ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt ở Việt Nam
1. Cơ giới hóa trồng trọt
Khám phá 4 (trang 9) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Nêu một số hoạt động cơ giới hóa trong trồng trọt ở địa phương em và hiệu quả mà chúng mang lại.
Trả lời:
- Làm đất bằng máy cày, bừa
- Cấy lúa bằng máy cấy
- Phun thuốc trừ sâu bằng máy bay không người lái
- Thu hoạch bằng máy gặt, đập liên hợp
⇒ Hiệu quả của các hoạt động cơ giới hóa trong trồng trọt là: năng suất tăng, chất lượng sản phẩm tăng và giảm thiểu sức lao động cho người nông dân.
Kết nối năng lực 3 (trang 9) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Sử dụng Internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về các hoạt động cơ giới đang được áp dụng trong trồng trọt ở Việt Nam.
Trả lời:
Ví dụ: Cấy lúa bằng máy cấy
- Máy cấy lúa giúp cắt giảm rất nhiều chi phí nhân công và thời gian gieo trồng cũng như tạo điều kiện tốt cho sự phát triển của cây lúa so với việc cấy lúa bằng tay và gieo sạ. Máy cấy đem đến một cuộc cách mạng trong canh tác lúa và đảm bảo năng suất lúa ổn định hơn
2. Ứng dụng công nghệ thủy canh, khí canh trong trồng trọt
Khám phá 5 (trang 10) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Nêu một số mô hình thủy canh, khí canh đang được áp dụng ở địa phương em và hiệu quả mà chúng mang lại.
* Một số mô hình thủy canh, khí canh đang được áp dụng ở địa phương em:
- Trồng rau thủy canh
- Trồng dưa chuột thủy canh
- Trồng khoai tây khí canh
* Lợi ích mà các mô hình thủy canh, khí canh này đem lại là:
- Trồng được ở nơi không có đất và điều kiện thời tiết khắc nghiệt
- Tiết kiệm không gian
- Tiết kiệm nước tưới
- Nâng cao năng suất
- Hiệu quả kinh tế cao
Kết nối năng lực 4 (trang 10) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về các mô hình thủy canh, khí canh đang được áp dụng trong trồng trọt ở Việt Nam.
Trả lời:
- Ví dụ: Mô hình trồng rau thủy canh
+ Trồng rau thủy canh là cách trồng rau không cần đất, cây được trồng trên giá thể và trực tiếp hấp thụ dinh dưỡng thủy canh để sinh trưởng và phát triển. Đây là phương pháp trồng rau mang lại hiệu quả cao, tiết kiệm diện tích và dễ dàng chăm sóc.
+ Rau thủy canh có ưu điểm lớn nhất đó là "sạch", do rau được trồng trong môi trường nước nên không tiếp xúc với đất cát, ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường bên ngoài. Từ đó giúp rau sạch hơn, không mất quá nhiều thời gian ngâm rửa trước khi sử dụng hay thậm chí có thể ăn ngay sau khi thu hoạch.
3. Ứng dụng công nghệ tưới nước tự động, tiết kiệm trong trồng trọt
Kết nối năng lực 5 (trang 11) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu về các công nghệ tưới nước tự động, tiết kiệm đang được áp dụng ở Việt Nam.
Trả lời:
Ví dụ: Công nghệ tưới phun mưa
Tưới phun mưa là sử dụng máy bơm nước cột áp cao kèm theo ống dẫn và mũi phun tạo mưa. Đây là phương pháp tưới hiện đại có tác dụng nhiều mặt cả về tạo độ ẩm cho đất và làm mát cho cây, kích thích sinh trưởng cho cây và đặc biệt có thể tiết kiệm được 30-50% khối lượng nước so với phương pháp tưới tràn theo rãnh.
Ưu điểm:
+ Năng suất lao động cao do quá trình tưới được tự động hoá, có thể tăng gấp chục lần so với tưới thông thường.
+ Cho phép dùng phân hoá học, các chất khử trùng đã hoà tan trong nước để rải xuống mặt ruộng một cách đều và hiệu quả hơn.
+ Tiết kiệm nước.
+ Có thể thực hiện trên vùng đất dốc, địa hình phức tạp. Chiếm ít diện tích đất, và có thể áp dụng với các loại đất khác nhau.
Nhược điểm:
+ Chi phí đầu tư ban đầu để xây dựng hệ thống tưới tương đối lớn, người sử dụng phải có hiểu biết nhất định về kỹ thuật và quản lý.
+ Chất lượng tưới phun mưa (sự phân bố hạt trên diện tích tưới) phụ thuộc vào điều kiện thời tiết (vận tốc và hướng gió).
4. Công nghệ nhà kính trong trồng trọt
Kết nối năng lực 6 (trang 11) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Tìm hiểu các biện pháp kĩ thuật và hiệu quả kinh tế của một số mô hình trồng trọt trong nhà kính mà em biết.
* Biện pháp kĩ thuật:
- Sau khi chuẩn bị đất trồng, nên xuống giống hay gieo trồng cấy cây giống trong nhà kính để ngăn ngừa sâu bệnh chui vào bên trong.
- Khâu chăm sóc vô cùng đơn giản, thông thường có hệ thống tưới phun nước tự động
- Toàn bộ những giai đoạn từ gieo hạt đến thu hoạch đều được kiểm soát tự động và khép kín.
- Sử dụng công nghệ màng mỏng dinh dưỡng NFT
* Hiệu quả kinh tế:
- Ngăn ngừa sâu bệnh
- Giảm chi phí thuê nhân công, đơn giản trong tính toán độ ẩm của đất
- Giữ được giá trị dinh dưỡng cao như vitamin A, B, C, E, các loại khoáng chất, canxi, đạm dễ tiêu, …
- Cung cấp nguồn rau thực phẩm chức năng cho con người.
- Tối ưu hóa quá trình phát triển của cây trồng.
III. Một số thành tựu ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt trên thế giới
Kết nối năng lực 7 (trang 13) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Sử dụng Internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về thành tựu của việc ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn tạo giống cây trồng, trong sản xuất phân bón vi sinh và chế phẩm vi sinh vật phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng.
Trả lời:
- HS tự tìm hiểu
IV. Yêu cầu cơ bản với người lao động của một số ngành nghề phổ biến trong trồng trọt
Khám phá 6 (trang 13) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Em có thấy mình phù hợp với các ngành nghề trong trồng trọt không? Vì sao?
Trả lời:
- Bản thân em thấy mình phù hợp với nghề " Kĩ sư chọn giống cây trồng" vì bản thân em là một người thích mày mò, nghiên cứu. Em muốn mình có thể tạo ra được nhiều giống cây trồng mới phát triển đạt năng suất cao có ích cho đời sống, cho bà con nông dân và góp phần cho nền kinh tế Việt Nam phát triển.
Luyện tập
Hoạt động Luyện tập (trang 13) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Trình bày một số thành tựu và phân tích triển vọng của trồng trọt công nghệ cao ở Việt Nam và trên thế giới?
Lời giải:
a. Một số thành tựu của trồng trọt công nghệ cao ở Việt Nam và triển vọng:
* Thành tựu
- Cơ giới hóa trong trồng trọt
- Ứng dụng công nghệ thủy canh, khí canh trong trồng trọt
- Ứng dụng công nghệ tưới nước tự động tiết kiệm trong trồng trọt
- Công nghệ nhà kính trong trồng trọt
* Triển vọng:
- Tiết kiệm chi phí, tăng năng suaatsm hạ giá thành và nâng cao chất lượng nông sản, bảo vệ môi trường.
- Giảm sự lệ thuộc vào thời tiết nên chủ động trong sản xuất, khắc phục tính màu vụ, đáp ứng nhu cầu thị trường về chủng loại, chất lượng.
b. Một số thành tựu của trồng trọt công nghệ cao trên thế giới và triển vọng:
* Thành tựu:
- Khu nông nghiệp công nghệ cao trong nhà lớn nhất thế giới tại Miyagi, Nhật Bản
- Vườn hoa Keukenhof, Hà Lan
- Trang trại táo ở Calofornia, Mỹ
- Khu vườn kì diệu ở Dubai
* Triển vọng
- Là xu hướng tất yếu
- Phát triển nền nông nghiệp 4.0
Vận dụng
Hoạt động Vận dụng (trang 13) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 1: Phân tích thực trạng của trồng trọt ở địa phương em và đề xuất một số việc nên làm phù hơp với xu thế phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0
Lời giải:
- HS tự tìm hiểu và phân tích thực trạng ở địa phương.