Giải SGK Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng, cải tạo và bảo vệ đất trồng

- Biện pháp thủy lợi: Vùng ngoài đê biển cần củng cố, đắp đê kết hợp trông cây chắn sóng, ngăn nước biển tràn vào đồng ruộng.

- Biện pháp canh tác: Hạn chế hoặc không làm cho đất vào mùa mưa ở vùng đồi núi, vùng đất dốc nhằm hạn chế rửa trôi các cation kiềm trong đất. Che phủ đất bằng tàn dư thực vật, nylon, trồng cây phân xanh.

Kết nối năng lực 3 (trang 25) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo để tìm hiểu thêm về các biện pháp cải tạo đất chua.

Trả lời:

+ Trong đất chua còn có nhiều lưu huỳnh ở các dạng khác nhau, trong đó có những dạng gây độc cho cây trồng như sunfua, sunfit, sunfat, ... do đó không nên bón những loại phân có chứa lưu huỳnh như đạm sunfat hay phân 16 – 16 – 8 – 13S. 

+ Bón phân lân: bón lân ngoài cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng còn có tác dụng hạ độc phèn rất hiệu quả. Có thể sử dụng super lân hoặc kết hợp phun phân bón lá có chứa lân.

+ Bón phân hữu cơ đã hoai mục: bón phân hữu cơ hoai mục rất quan trọng do phân hữu cơ cũng có tác dụng cải tạo đất tơi xốp, … Ngoài ra, phân hữu cơ còn có tác dụng như lân là khi bón vào đất sẽ kết hợp với các độc chất làm hạ độc phèn giảm độc đối với cây trồng.

2. Cải tạo đất mặn

Kết nối năng lực 4 (trang 25) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo, … để tìm hiểu về các vùng đất nhiễm mặn của nước ta, nguyên nhân đất bị nhiễm mặn và tác hại của đất nhiễm mặn?

* Các vùng đất bị nhiễm mặn ở nước ta:

Chủ yếu ở ven biển đồng bằng sông Cửu Long.

* Nguyên nhân đất bị nhiễm mặn:

+ Vùng ven biển có địa hình thấp do thủy triều, vỡ đê hoặc nước biển theo các cửa sông vào bên trong đất liền mang theo muối hòa tan

+ Nước ngầm chứa hàm lượng muối hòa tan thấm lên tầng đất mặt

* Tác hại của đất bị nhiễm mặn:

- Mất cân bằng môi trường sống tự nhiên

- Loài động vật nhỏ sẽ bị chết

- Thực vật bị chết khô do không thể hấp thụ nước.

- Làm giảm chất lượng nước ngầm và tài nguyên nước mặt

Khám phá 3 (trang 25) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Theo em, trong các biện pháp cải tạo đất mặn, biện pháp nào quan trọng nhất? Vì sao?

Trả lời:

- Biện pháp thủy lợi là biện pháp cải tạo đất mặn quan trọng nhất. Vì nó mang tính phòng tránh, có hiệu quả nhất, nếu không có biện pháp này các biện pháp sau xử lí sẽ mất công rất nhiều và không hiệu quả do nước biển liên tục xâm nhập.

3. Cải tạo đất xám bạc màu

Kết nối năng lực 5 (trang 26) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu về các vùng đất xám bạc màu của nước ta và nguyên nhân làm đất bị bạc màu ở những vùng đó.

Trả lời:

- Xói mòn thường xảy ra ở vùng đồi núi vì có độ dốc lớn.

+ Đất lâm nghiệp chịu tác động của quá trình xói mòn mạnh hơn vì đất lâm nghiệp đa số ở vùng có độ dốc lớn hơn đất đất nông nghiệp (thường ở vùng đồng bằng, nếu ở vùng đồi núi thì đa số thiết kế theo dạng bậc thang để giảm xói mòn).

* Nguyên nhân hình thành đất xám bạc màu:

- Hình thành do quá trình rửa trôi các hạt sét, keo và các chất dinh dưỡng ở những vùng có địa hình dốc.

- Do canh tác lạc hậu và trồng lúa lâu đời.

Kết nối năng lực 6 (trang 26) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp cải tạo đất bạc màu?

Giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp cải tạo đất bạc màu:

- Biện pháp bón phân: 

+ Phân hữu cơ, phân vô cơ, phân xanh để vừa nâng cao độ phì nhiêu của đất, vừa cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng, giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

+ Bón vôi để nâng cao độ PH đất và cải tạo tính chất vật lí của đất.

- Biện pháp thủy lợi: tưới tiêu hợp lí để tránh rửa trôi chất dinh dưỡng trong đất.

- Biện pháp canh tác:

+ Sử dụng giống ngắn ngày

+ Sử dụng luân canh, tăng vụ, trồng xen cây họ đậu để vừa tăng thu nhập, vừa cải tạo đất.

Luyện tập

Luyện tập 1 (trang 26) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Thế nào là đất chua, đất mặn và đất xám bạc màu? Các loại đất đó ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng?

Lời giải:

- Đất chua: Là đất trong dung dịch có nồng độ H⁺ lớn hơn nồng độ OH^-, nhiều Al³⁺, Fe³⁺ tự do.

- Đất mặn: Là những loại đất có nồng độ muối hòa tan (NaCl, Na₂SO₄, CaSO₄, MgSO₄...) trên 2,56%

- Đất bạc màu: Là loại đất có tầng canh tác mỏng, thành phần cơ giới nhẹ, nghèo chất dinh dưỡng, đất chua, vi sinh vật có ích hoạt động kém.

⇒ Cây trồng trên các loại đất này sẽ kém sinh trưởng, phát triển, năng suất thấp và chất lượng sản phẩm không được đảm bảo.

Luyện tập 2 (trang 26) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Tại sao phải cải tạo đất? Kể tên một số biện pháp cải tạo đất.

Lời giải:

- Vì một số loại đất như: đất kiềm, đất chua có chứa tính axit, kiềm không thể trồng cây được nên cần phải cải tạo đất. Cải tạo đất để khai thác tiềm năng của đất.

* Một số biện pháp cải tạo đất:

- Biện pháp bón vôi, bón phân

- Biện pháp thủy lợi

- Biện pháp canh tác

- Chế độ làm đất thích hợp...

Vận dụng

Hoạt động Vận dụng (trang 26) Công nghệ trồng trọt 10 Kết nối tri thức Bài 4: Đề xuất một loại cây trồng, một số loại phân bón phù hợp với vùng đất chua, đất mặn và đất bạc màu?

Lời giải:

* Với vùng đất chua:

- Trồng cây: bồn cải xanh, bông cải trắng.

- Bón phân: bón phân lân nung chảy hoặc bột Apatit, hạn chế sử dụng các loại phân gây chua (SSP, SA, K2S04). Đối với đất nhiều cát nên bón phân hữu cơ, phân chuồng và phân xanh ủ chung với super lân.

* Với vùng đất mặn:

- Trồng cây: xoài, dừa

- Bón phân: Sau khi bón vôi cho đất chúng ta nên bón thêm phân xanh, phân hữu cơ có tác dụng làm tăng lượng mùn cho đất, giúp vi sinh vật phát triển.

* Với vùng đất bạc màu:

- Trồng cây: lạc, đậu.

- Bón phân: Bón phân hữu cơ và phân hóa học hợp lí để khắc phục tình trạng nghèo dinh dưỡng, tăng lượng mùn, tạo môi trường thuân lợi cho vi sinh vât hoạt đông và phát triển