Khởi động (trang 31) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Theo em, tính nhân văn trong thế giới ảo có khác với tính nhân văn trong thế giới thực hay không? Em hãy giải thích rõ thêm.
Trả lời:
- Tính nhân văn trong thế giới ảo không khác với tính nhân văn trong thế giới thực. Vì tính nhân văn trong thực tế như nào thì thể hiện trong thế giới ảo như vậy.
2. Một số vấn đề tiềm ẩn của giao tiếp qua không gian mạng
Hoạt động 1 (trang 32) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Giao tiếp qua không gian mạng có rất nhiều ưu điểm. Theo em, giao tiếp qua không gian mạng có mặt trái hay không? Việc dạy và học hoàn toàn qua mạng mà không cần đến lớp học trực tiếp có nhược điểm gì không?
Trả lời:
- Giao tiếp qua không gian mạng có nhiều ưu điểm, như tiện lợi, linh hoạt và có thể kết nối với người dùng từ khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên, nó cũng có mặt trái và nhược điểm. Việc dạy và học hoàn toàn qua mạng có thể gặp nhược điểm như thiếu tương tác trực tiếp, khó tạo ra môi trường học tập tương tác và thất thoát các yếu tố phi ngôn ngữ trong giao tiếp.
3. Ứng xử nhân văn trên không gian mạng
Hoạt động 2 (trang 33) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Ở các lớp dưới, những bài học thuộc về “Đạo đức, pháp luật và văn hoá trong môi trường số” đã đề cập đến việc giao tiếp qua mạng một cách văn minh, phù hợp với các quy tắc và văn hoá ứng xử. Theo em, ứng xử nhân văn trên không gian mạng có gì khác?
Trả lời:
- Trước hết, người nhân văn là người có văn hoá, không làm việc xấu, tích cực chống người xấu, việc xấu. Ứng xử nhân văn trên không gian mạng là thận trọng suy xét, để không bị lợi dụng, vô tình tiếp tay hỗ trợ kẻ xấu trong những việc như trên. Một số ví dụ như:
+ Không mạo danh, giả làm người khác với bất kì mục đích gì, kể cả là vui đùa, giải trí.
+ Không tiếp tay cho kẻ bắt nạt, quấy rối trên không gian mạng; không tham gia phát tán những nội dung có tính bắt nạt, quấy rối.
+ Bày tỏ sự không đồng tình và phê phán; phản đối việc bắt nạt, quấy rối.
- Một số việc sau đây là các chiêu trò lừa đảo qua mạng thường thấy, có thể do sự phối hợp, tiếp tay, đồng tỉnh hay vô ý của nhiều người.
+ Nhử mồi (baiting) qua mạng, hứa hẹn một vật phẩm, hàng hoá hoặc phần thưởng để dụ dỗ nạn nhân, lừa tiền, lừa công sức lao động hay đánh cắp dữ liệu.
+ Dùng công cụ làm giả hoàn hảo để lừa người thiếu cảnh giác.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Vì sao giao tiếp qua không gian mạng vừa có ưu điểm, vừa có mặt trái tiềm ẩn?
Lời giải:
- Giao tiếp qua không gian mạng vừa có ưu điểm, vừa có mặt trái tiềm ẩn vì nếu ứng xử nhân văn trên không gian mạng nhằm tạo ra hiệu ứng xã hội tích cực, lan toả những giá trị nhân văn. Công nghệ kĩ thuật số giúp ta dễ dàng bày tỏ thái độ bằng lời văn, tiếng nói hay đơn giản là dùng các biểu tượng để thể hiện. Bên canh đó vẫn có mặt trái tiềm ẩn như: dễ bị bắt nạt, đe doạ, lừa đảo trên không gian mạng.
Luyện tập 2 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Theo em, ứng xử nhân văn trên không gian mạng dễ hơn hay khó hơn khi đối mặt trực tiếp? Vì sao?
Lời giải:
- Theo em, ứng xử nhân văn trên không gian mạng hay khi đối mặt trực tiếp không có cái nào dễ hơn, mỗi loại giao tiếp đều có cái khó riêng.
- Với giao tiếp trực tiếp, mọi hành vi, cử chỉ, biểu cảm đều được nhìn thấy ngay và thể hiện luôn cảm xúc của người đang thực hiện giao tiếp nên việc kiểm soát hành động sao cho phù hợp là rất quan trọng và cần rèn luyện.
- Với giao tiếp trên không gian mạng, dù không trực tiếp nhìn thấy nhau nhưng ngôn ngữ là một công cụ biểu cảm rất hữu hiệu và sắc bén. Vì thế cần kiểm soát chính bản thân phải luôn đúng mực, tuân thủ pháp luật khi giao tiếp trên không gian mạng.
Vận dụng
Em hãy kể lại một tình huống đáng nhớ về ứng xử nhân văn trên không gian mạng. Điều ấn tượng nào khiến em nhớ về tình huống đó?
Lời giải:
- Một tình huống đáng nhớ về ứng xử nhân văn trên không gian mạng là khi một thành viên trong một diễn đàn trực tuyến đã nhận ra một bài đăng của một người khác gặp khó khăn và cần sự giúp đỡ. Thành viên này đã tỏ lòng nhân ái và tận tâm giúp đỡ người khác bằng cách cung cấp thông tin hữu ích, chia sẻ kinh nghiệm và động viên.
- Điều ấn tượng trong tình huống này là sự tình nguyện và lòng chia sẻ của thành viên trong diễn đàn. Thay vì chỉ qua qua bài đăng và bỏ qua, người đó đã dành thời gian và tâm huyết để đồng cảm và giúp đỡ người khác trong một không gian mạng. Hành động này thể hiện một tinh thần nhân văn, sự quan tâm và tình nguyện tích cực trên mạng, tạo ra một khối lượng thông tin tích cực và xây dựng một cộng đồng trực tuyến văn minh.
Câu hỏi tự kiểm tra
Câu 1 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Giao tiếp qua không gian mạng mang lại những tiện lợi gì?
Trả lời:
Giao tiếp qua không gian mạng mang lại những tiện lợi sau:
- Không phụ thuộc vào thời gian và địa điểm, có thể xảy ra mọi lúc, mọi nơi. Hai bên giao tiếp không cần phải có mặt cùng một lúc, không cần phải ở cùng một nơi. Ví dụ: Dù không ở trường, học sinh vẫn có thể dễ dàng giao tiếp với thầy cô qua email, tin nhắn,...
- Cho phép một số lượng lớn người cùng tham gia bởi không gian, không ảnh hưởng đến việc gửi và nhận khi tổ chức các buổi họp trực tuyến với số lượng người tham gia rất lớn, ở nhiều địa điểm cách xa nhau.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu trữ thông tin. Nội dung trò chuyện trước đó vẫn có thể được lưu giữ.
- Góp phần xoá bỏ mặc cảm, giảm nhẹ rào cản ở bước đầu giao tiếp.
- Cung cấp nền tảng giúp người khiếm khuyết về ngoại hình, khiếm thính hoặc khiếm ngôn dễ dàng gia tiếp mà ko cần người ngoài hỗ trợ.
Câu 2 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Giao tiếp qua không gian mạng có nhược điểm gì? Về lâu dài có thể gây ra những vấn đề gì?
Trả lời:
- Giao tiếp qua không gian mạng có nhược điểm như thiếu tương tác trực tiếp và khó truyền tải cảm xúc, ngôn ngữ phi ngôn ngữ. Về lâu dài, nó có thể gây ra sự mất mát trong việc truyền đạt thông điệp và tương tác nhân văn.
Câu 3 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Tính nhân văn thể hiện ở những điều gì.
Trả lời:
Tính nhân văn thể hiện ở những điều sau: Nhân văn là văn hoá của xã hội loài người. Con người ứng xử nhân văn thể hiện:
- Có tình người: chân thành, đồng cảm và thấu hiểu với người khác; độ lượng, vị tha và khoan dung.
- Có tính người: yêu cái tốt, thích cái đẹp; ghét cái xấu, chống cái ác; ủng hộ công bằng và lẽ phải, giúp đỡ và bảo vệ kẻ yếu.
- Có tính xã hội loài người: mong muốn một xã hội thịnh vượng, người người hạnh phúc.
Tính nhân văn là nền tảng của mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người, giữa con người với môi trường xung quanh và rộng hơn là môi trường sống trên Trái Đất của toàn nhân loại.
Trong không gian mạng, các tình huống ứng xử tương tự như trong cuộc sống thực, còn thêm phần đa dạng, phong phú hơn. Tuỳ bối cảnh cụ thể, tính nhân văn được thể hiện khác nhau nhưng đều phản ánh một nền tảng văn hoá tốt, một nhân cách đẹp của con người.
Câu 4 (trang 34) Tin 12 Cánh Diều Chủ đề D: Nêu ví dụ về ứng xử nhân văn trên không gian mạng.
Trả lời:
Ví dụ về ứng xử nhân văn trên không gian mạng:
- Không chia sẻ, bình luận những nội dung chưa được xác minh độ chân thực.
- Không bình luận khiếm nhã trên không gian mạng.
- Lan toả những hành động đẹp cho nhiều người biết.