Mở đầu (trang 5) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi:
a) Theo em, các hình ảnh trên nói về những truyền thống nào của quê hương?
b) Hãy chia sẻ hiểu biết của em về các truyền thống quê hương qua bức ảnh trên.
Trả lời:
Yêu cầu a)
- Các hình ảnh trên đề cập đến:
+ Truyền thống yêu nước (ảnh 1)
+ Trang phục truyền thống (ảnh 2)
+ Điệu múa (nghệ thuật biểu diễn) truyền thống (ảnh 3)
+ Văn hóa ẩm thực truyền thống (ảnh 4)
Yêu cầu b) Chia sẻ hiểu biết của bản thân
- Bức ảnh 1 là tượng đài Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh được đặt tại vườn hoa Vạn Xuân, phường Quán Thánh, quận Ba Đình. Bức tượng tôn vinh những chiến sĩ đã sẵn sàng hi sinh xương máu để giành và bảo vệ nền độc lập, tự do của dân tộc.
- Bức ảnh 2 là hình ảnh người Dao Đỏ ở Lào Cai trong trang phục truyền thống. Trong đó nổi bật nhất là chiếc khăn đội đầu màu đỏ, mang đến cảm giác rực rỡ, ấm áp.
- Bức ảnh 3 là điệu múa truyền thống của người Chăm ở Khánh Hòa. Đây là điệu múa đội lu, mô phỏng cô gái Chăm lấy nước bên bờ suối hay dâng nước lên tháp.
- Bức ảnh 4 là hình ảnh bánh khọt - món ăn truyền thống của người Nam Bộ. Đây là loại bánh được làm từ bột gạo hoặc bột sắn, có nhân tôm, được nướng, khi ăn kèm với rau sống, ớt tươi và nước mắm pha ngọt.
1. Một số truyền thống của quê hương
Hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 7) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1:
a) Những thông tin trên giới thiệu truyền thống nào của tỉnh Bắc Ninh và Bến Tre? Em có suy nghĩ gì về những truyền thống đó?
b) Hãy kể tên những truyền thống ở quê hương em và chia sẻ cảm nhận của em về những truyền thống đó.
c) Truyền thống của quê hương có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người?
Trả lời:
a) Nhận xét:
- Thông tin 1: Giới thiệu lễ hội Lim truyền thống ở Bắc Ninh với những làn điệu dân ca, hát quan họ, trang phục truyền thống của các liền anh, liền chị và những trò chơi dân gian trong lễ hội.
+ Suy nghĩ: Qua hiểu biết từ những thông tin trên, em thấy trân trọng và tự hào về nét đẹp văn hóa và các giá trị truyền thống tốt đẹp của quê hương Bắc Ninh.
- Thông tin 2: Giới thiệu truyền thống yêu nước của tỉnh Bến Tre, đề cao tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm, truyền thống anh hùng cách mạng dân tộc.
+ Suy nghĩ: Qua hiểu biết từ những thông tin trên, em thấy vô cùng tự hào về thế hệ ông cha, em rất biết ơn cuộc sống tự do hòa bình hiện tại và muốn học tập thật tốt.
b) Một số truyền thống tốt đẹp: Truyền thống yêu nước, các lễ hội truyền thống( Lễ hội chùa Keo, Lễ hội đền Trần, Hội Đồng Xâm,..) nghề truyền thống( làm nón lá, làm chiếu cói, làm mây, làm đồ gốm,...)
Em cảm thấy vô cùng trân trọng và tự hào về các truyền thống ở quê hương. Qua đó muốn học tập thật tốt để có thể giữ gìn và phát huy những truyền thống đó ngày một phát triển.
c. Theo em, truyền thống quê hương giúp chúng ta có thêm kinh nghiệm, động lực để vượt qua những khó khăn, thử thách và nỗ lực vươn lên để thành công.
2. Gìn giữ và phát huy truyền thống của quê hương
Hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 8) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1:
a) Trong những trường hợp trên, các bạn đã có những hoạt động gì để giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương?
b) Theo em, học sinh cần làm gì để giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương?
Trả lời:
a) Những hoạt động gì để giữ gìn và phát huy truyền thống của quê hương:
- Trường hợp 1: Thanh thấy tự hào về tuyền thống yêu nước chống giặc của quê hương mình và đã hành động để giữ gìn và phát triển truyền thống đó. Thanh đã cùng nhóm bạn trong lớp sưu tầm và chia sẻ những hình ảnh và câu chuyện về lịch sử chống giặc ngoại xâm của người dân Thủ đô.
- Trường hợp 2: Hòa đã phát huy truyền thống của quê hương bằng việc trân trọng trang phục truyền thống của dân tộc mình, tham gia câu lạc bộ may, thêu trang phục truyền thống và mong muốn được mặc bộ trang phục truyền thống trong lễ tốt nghiệp THCS.
- Trường hợp 3: Bình giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương bằng cách phê phản và phản đối những hành động làm mất đi vẻ đẹp truyền thống của lễ hội quê hương. Bình đã cùng các anh chị nhắc nho du khách không vút rác bừa bãi, hạn chế việc thắp hương và báo với các chú công an khi thấy hiện tượng tiêu cực.
b. Theo em, học sinh cần:
- Kính trọng người lớn tuổi, cựu chiến binh ở địa phương.
- Tìm đọc tài liệu nói về truyền thống và phong tục, tập quán của dân tộc.
- Đánh giá cao, kính phục các nghệ nhân của các nghề truyền thống.
- Tích cực tham gia những hoạt động đền ơn đáp nghĩa.
- Tích cực tìm hiểu lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
- Phê phán những việc làm trái ngược với truyền thống tốt đẹp của quê hương.
- Tham gia và hỗ trợ hoạt động tổ chức các lễ hội truyền thống, sinh hoạt văn hóa ở địa phương, quê hương mình.
- Tích cực xem phim, kịch, nghe nhạc của Việt Nam.
- Sưu tầm những món ăn, trang phục dân tộc độc đáo.
- Tìm hiểu, giới thiệu với mọi người về các lễ hội truyền thống của dân tộc
- Học tập tốt, rèn luyện tu dưỡng đạo đức góp phần xây dựng quê hương đất nước giàu đẹp.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 8) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em tán thành hay không tán thành những quan điểm nào dưới đây? Vì sao?
a) Tự hào về truyền thống quê hương cũng chính là tự hào về nguồn gốc của mình, về dòng họ, tổ tiên của mình.
b) Nghề thủ công truyền thống không còn là niềm tự hào của quê hương vì không phù hợp với cuộc sống hiện đại.
c) Những câu chuyện cổ dân gian, những làn điệu dân ca địa phương là một phần của truyền thống văn hóa quê hương.
Trả lời:
- Em tán thành với ý kiến a). Vì: truyền thống của quê hương, đất nước là những giá trị tốt đẹp về cả vật chất và tinh thần, những giá trị vật thể và phi vật thể…đã được sáng tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, do đó: tự hào về truyền thống quê hương cũng chính là tự hào về nguồn gốc của mình, về dòng họ, tổ tiên của mình.
- Em không tán thành với ý kiến b). Vì: nghề thủ công truyền thống cũng là một nét đẹp của quê hương, do cha ông ta truyền lại, cần được gìn giữ.
- Em tán thành với ý kiến c), vì: truyền thống của quê hương, đất nước bao gồm cả những giá trị vật chất và tinh thần, những giá trị vật thể và phi vật thể. Vì vậy: những câu chuyện cổ dân gian, những làn điệu dân ca địa phương là một phần của truyền thống văn hóa quê hương.
Luyện tập 2 (trang 9) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em hãy liệt kê những việc nên làm, những việc không nên làm để giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương theo gợi ý dưới đây:
Trả lời:
Luyện tập 3 (trang 9) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em đồng tình hay không đồng tình với những hành vi của các bạn dưới đây?
a) K cùng các bạn trong lớp lập nhóm tìm hiểu về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của thành phố nơi mình sinh sống.
b) Trong lễ hội đầu xuân, M theo một số anh chị đi chèo kéo khách đổi tiền lẻ.
c) A vận động các bạn trong lớp tham gia hội thi "Tự hào truyền thống quê hương" do trường tổ chức.
Trả lời:
- Em đồng tình với việc làm của bạn K vì K đang thực hiện những hành động tốt góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống dân tộc.
- Em không đồng tình với việc làm của M vì M đang thực hiện hoạt động làm ảnh hưởng xấu đến cảm nhận của du khách về lễ hội truyền thống.
- Em đồng tình với hành động của bạn A. Vì: hành động của A giúp góp phần quảng bá truyền thống của quê hương tới mọi người.
Luyện tập 4 (trang 9) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Xử lí tình huống:
a) Phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn", trường của H tổ chức lễ dâng hương tại khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ. Sau lễ dâng hương, các bạn tập trung nghe kế về những tấm gương hi sinh anh dũng chống giặc ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc. Trong khi các bạn trật tự ngồi nghe thì H lại đùa nghịch, trêu chọc khiến các bạn xung quanh mất tập trung.
Em có đồng tình với hành động của H không? Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H điều gì?
b) Chào mừng ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, trường của T tổ chức cuộc thi nấu ăn giữa các chi đội. Khi cả lớp thảo luận sẽ chọn nấu món gì, T đề xuất chọn các món ăn truyền thống của quê hương xứ Huế như bún bò, bánh bèo, nem lụi,... nhưng một số bạn lại cho rằng những món ăn bình dân như vậy không phù hợp để đi thi mà nên chọn những món ăn nước ngoài sẽ mới mẻ và hợp thời hơn.
Nếu là T, em sẽ thuyết phục các bạn trong lớp như thế nào?
Trả lời:
a) Em có đồng tình với hành động của H không? Nếu là bạn của H, em sẽ khuyên H điều gì?
- Em không đồng ý với hành động của H.
- Em nên nói với H rằng học sinh cần nghe để biết và hiểu ông cha ngày xưa đã chiến đấu, hi sinh để bảo vệ Tổ quốc như thế nào. Từ đó trân trọng những thành quả chiến đấu của ông cha, quý trọng hoà bình và độc lập đất nước có được ngày hôm nay.
- Hơn nữa, học sinh cần nghe và hiểu lịch sử để kế thừa và phát huy truyền thống yêu nước, phấn đấu học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời đại mới.
b) Nếu là T, em sẽ thuyết phục các bạn trong lớp như thế nào?
- Nếu là T, em nên thuyết phục các bạn rằng các món ăn nước ngoài cũng rất thú vị nhưng những món ăn truyền thống quê hương đã tồn tại và phát triển từ lâu đời, có các giá trị đặc biệt.
- Trong dịp chào mừng ngày Quốc tế Phụ nữ, chúng ta nên chọn những món ăn quen thuộc hằng ngày mà các bà, các mẹ vẫn nấu cho chúng ta. Những món ăn quê hương ấy chứa cả tình thương gia đình và tâm hồn quê hương sẽ có nhiều ý nghĩa hơn.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 9) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em hãy tìm hiểu về một truyền thống quê hương và viết bài giới thiệu truyền thống đó cho mọi người?
Trả lời:
Truyền thống của quê hương: Truyền thống hiếu học
Tinh thần hiếu học là một trong những truyền thống đáng quý của dân tộc ta, nó nêu cao tinh thần học hỏi, phát triển tri thức của cá nhân, nâng cao được triết lý nhân sinh của xã hội. Tinh thần hiếu học đó đề cao sự học hỏi, không ngừng tiếp thu về tri thức, con người cũng như phát triển được giá trị cho bản thân, xã hội và nâng cao tri thức của mỗi con người.
Muốn nâng cao được tầm tri thức của mình, những truyền thống đó ngày càng được thể hiện một cách sâu sắc, đó là tinh thần ham học hỏi, nâng cao tri thức của bản thân, không ngừng phê và tự phê để có được những điều tốt nhất cho mình. Học hỏi không chỉ giúp họ phát triển được tri thức, nâng cao được giá trị cho bản thân, mà hiếu học còn để lại cho dân tộc những truyền thống văn hóa, đạo đức đáng quý của con người.
Vận dụng 2 (trang 9) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 1: Em hãy cùng các bạn trong nhóm tập một làn điệu dân ca, điệu múa truyền thống hoặc một bài hát ngợi ca truyền thống quê hương để biển diễn trước lớp.
Trả lời:
- Một số làn điệu dân ca, như: trống cơm (dân ca Bắc Bộ), lý ngựa ô (dân ca Huế), cây trúc xinh (dân ca quan họ Bắc Ninh)…
- Một số điệu múa truyền thống: múa Apsara (của người Chăm)…