Mở đầu (trang 18) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Trong cuộc sống, có khi nào em cam kết hoặc người khác cam kết với em một điều gì đó mà không thực hiện chưa? Lúc đó, em cảm thấy thế nào?
Trả lời:
- Trong cuộc sống, đã có lần bố mẹ hứa sẽ tặng em một món quà khi em được điểm cao trong kì thi, nhưng vì bận việc nên bố mẹ đã quên mất lời hứa. Khi đó em cảm thấy rất buồn và thất vọng.
1. Chữ tín và biểu hiện của giữ chữ tín
a. Chữ tín là gì?
Em hãy đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 19) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4:
a) Việc cậu bé cố gắng tìm cách trả lại tiền cho vị đạo diễn đã thể hiện điều gì?
b) Theo em, thế nào là chữ tín?
Trả lời:
a) Việc cậu bé cố gắng tìm cách trả lại tiền cho vị đạo diễn đã thể hiện rằng cậu bé là một người biết giữ lời hứa và rất cố gắng để thực hiện được lời hứa của mình.
b) Chữ tín chính là niềm tin của con người đối với nhau. Giữ chữ tín chính là giữ gìn niềm tin của người khác dành cho mình.
b. Biểu hiện của giữ chữ tín
Em hãy quan sát các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 20) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4:
a) Nêu những biểu hiện của việc giữ chữ tín và không giữ chữ tín trong các bức tranh trên.
b) Hãy kể thêm một số biểu hiện của việc giữ chữ tín và không giữ chữ tín.
Trả lời:
a)
- Tranh 1: Biểu hiện của việc giữ chữ tín: Bố mẹ giữ lời hứa khi con đạt danh hiệu Học sinh Giỏi. Dù cần tiết kiệm tiền để sửa nhà nhưng vẫn tặng con một chiếc xe đạp mới như đúng lời hứa.
- Tranh 2: Biểu hiện của việc giữ chữ tín: Bạn đến đúng hẹn mặc dù trời mưa.
- Tranh 3: Biểu hiện của việc không giữ chữ tín: Bạn không trung thực, không thống nhất giữa lời nói và việc làm vì không muốn tốn thời gian mà mặc kệ những hậu quả về sau.
- Tranh 4: Biểu hiện của việc giữ chữ tín: Bạn Thành đã thực hiện tốt chức trách nhiệm vụ của bản thân vì thế bạn nhận được sự tin tưởng của thầy cô và các bạn bè trong lớp.
b) Một số biểu hiện của giữ chữ tín khác:
+ Biết sửa sai khi mắc lỗi;
+ Nói là làm, trả đồ mượn đúng hẹn, đúng giờ;
+ Hoàn thành đúng nhiệm vụ được giao;
+ Thực hiện đúng nội quy trường học, nộp bài tập đúng hạn.
- Một số biểu hiện của không giữ chữ tín:
+ Nói dối, che dấu khuyết điểm của bản thân;
+ Hứa nhưng không thực hiện;
+ Không hoàn thành nhiệm vụ được giao hoặc hoàn thành nhưng làm một cách hời hợt; nhận việc nhưng không làm;
+ Không tuân thủ quy định.
2. Ý nghĩa của giữ chữ tín
Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 21) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4:
a) Việc giữ chữ tín đã đem lại điều gì cho công ty ở Nhật Bản?
b) Hãy nêu hậu quả của việc không giữ chữ tín. Vì sao chúng ta cần giữ chữ tín?
Trả lời:
a) Nhận xét:
- Việc giữ chữ tín đã giúp cho công ty ở Nhật Bản có được sự tôn trọng và niềm tin của công ty ở Mỹ. Nhờ vậy mà công ty ở Mỹ đã quyết định coi công ty ở Nhật Bản là một đối tác thân thiết và hợp tác với công ty ở Nhât Bản trong thời gian dài.
- Điều đó đã giúp cho công ty ở Nhật Bản được nhận lại nhiều hơn cả những phần lỗ mà công ty đã bỏ ra.
b)
- Việc không giữ chữ tín khiến chúng ta làm mất niềm tin của những người xung quanh.
- Chúng ta cần giữ chữ tín để nhận được sự tin tưởng, tôn trọng, hợp tác dễ thành công hơn trong cuộc sống và góp phần làm cho các mối quan hệ xã hội trở nên tốt đẹp hơn.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 22) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Em hãy cùng các bạn chơi trò chơi “Ai nhanh hơn?”:
- Tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về việc giữ chữ tín. Ai tìm được nhanh và nhiều câu đúng hơn sẽ thắng.
- Chia sẻ hiểu biết của em về ý nghĩa của những câu ca dao, tục ngữ đã tìm được.
Trả lời:
- Câu tục ngữ: Một lần bất tín, vạn lần bất tin
=> Ý nghĩa: nếu một lần bạn không giữ lời hứa thì sau này những người bị bạn thất hứa sẽ không còn tin tưởng lời hứa của bạn nữa.
- Câu ca dao: Nói chín thì phải làm mười/ Nói mười làm chín, kẻ cười người chê.
=> Câu ca dạo này hiểu theo nghĩa đen là: khi mình hứa, mình hẹn, mình nói với người khác thì mình phải làm được nhiều hơn những gì đã nói; còn nếu mình nói, mình hứa với người khác mà làm được ít hơn sẽ bị người khác cười chê. Theo nghĩa bóng: khuyen con người nên chú trọng hành động đúng với những gì đã nói, đã hứa…
- Câu ca dao: Người sao một hẹn thì nên/ Người sao chín hẹn thì quên cả mười.
=> Câu ca dạo này hiểu theo nghĩa đen là: có người chỉ hẹn một lần nhưng thực hiện đúng lời hứa, còn có người hẹn đến chín lần nhưng đều quên hẹn và không thực hiện được lời hứa nào cả. Hiểu theo nghĩa bóng: câu ca dao nhấn mạnh sự trách móc đối với việc không giữ lời hứa.
Luyện tập 2 (trang 22) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
a) Giữ chữ tín là coi trọng niềm tin của tất cả mọi người đối với mình.
b) Làm tốt công việc như đã cam kết chính là giữ chữ tín.
c) Để giữ chữ tín, cần phải thực hiện lời hứa trong bất kì hoàn cảnh nào, với bất kì đối tượng nào.
d) Chỉ người lớn mới cần giữ chữ tín, trẻ con chưa cần phải giữ chữ tín.
e) Người thất tín có thể được lợi trước mắt nhưng chịu thiệt hại lâu dài.
Trả lời:
a) Đồng tình. Bởi vì giữ chữ tín chính là giữ niềm tin của người khác, coi trọng niềm tin của người khác dành cho mình.
b) Đồng tình. Khi bạn hoàn thành tốt phần công việc như đã cam kết, bạn sẽ giữ được niềm tin của mọi người xung quanh, người có trách nhiệm chính là người biết giữ chữ tín.
c) Đồng tình. Bởi vì chữ tín không phân biệt giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp... Khi đã hứa điều gì với bất kì ai thì đều phải cố gắng thực hiện bằng được. Vì chỉ cần một lần không thực hiện lời hứa sẽ làm mất niềm tin của người khác, làm mất chữ tín.
d) Không đồng tình. Việc giữ chữ tín phải được luyện tập từ khi còn là trẻ con. Nếu một đứa trẻ hay nói dối, thường xuyên hứa nhưng không thực hiện sẽ làm cho mọi người mất niềm tin, người lớn không yêu quý, bị bạn bè xa lánh.
e) Đồng tình. Đôi khi nói dối sẽ giúp ta đạt được mong muốn trước mắt, nhưng về lâu dài, khi chúng ta nói dối một câu, thì những câu tiếp theo chúng ta lại phải tiếp tục nói dối để che đi câu nói dối phía trước, đến khi bị mọi người phát hiện, sẽ không còn ai tin tưởng chúng ta nữa, dù có làm gì cũng sẽ không thể nào lấy lại được niềm tin.
Luyện tập 3 (trang 22) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Trong các trường hợp dưới đây, hành vi nào thể hiện giữ chữ tín, hành vi nào thể hiện không giữ chữ tín? Vì sao?
a) H hẹn đi xem xiếc cùng P nhưng do nhà có việc đột xuất nên không đi được.H gọi điện xin lỗi P và hẹn hôm khác sẽ đi.
b) V hứa sẽ giúp D học tốt môn Tiếng Anh.Tuy bận rộn nhưng V vẫn sắp xếp thời gian để học cùng và hướng dẫn D. Chỉ sau một thời gian ngắn, trình độ Tiếng Anh của D đã tiến bộ.
c) T mượn C quyển truyện và hứa sẽ trả bạn sau một tuần.Nhưng do bận tập văn nghệ để tham gia biểu diễn nên T chưa kịp đọc. T nghĩ " Chắc C đã đọc truyện rồi" nên bạn vẫn giữ lại, bao giờ đọc xong sẽ trả
d) Bà X mở cửa hàng bán thực phẩm sạch. Mặc dù lợi nhuận thấp nhưng bà vẫn vui vì đã góp phần bảo vệ sức khỏe cho mọi người. Có người khuyên bà nhập thực phẩm không rõ nguồn gốc về bán với danh nghĩa thực phẩm sạch, lợi nhuận sẽ cao hơn rất nhiều nhưng bà nhất quyết không làm theo.
Trả lời:
- Trường hợp b và d: V và bà X đều là những người biết giữ chữ tín
+ Ý b, vì V giữ đúng lời hứa của mình. Mặc dù vô cùng bận rộn nhưng vẫn giúp đỡ D môn Tiếng Anh.
+ Ý d, vì bà X là người thống nhất giữa lời nói và việc làm. Cho dù lợi nhuận thấp, bà vẫn đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích của cá nhân để mọi người đều được sử dụng thực phẩm sạch
- Trường hợp c: H, T là những người không giữ chữ tín.
+ Ý a, vì H vì đã hẹn đi xem xiếc nhưng lại không đi được. Tuy nhiên H đã gọi điện xin lỗi P và hẹn một buổi hẹn khác để không bị lỡ hẹn với P.
+ Ý c, vì T trả đồ không đúng hẹn. Nếu T chưa đọc xong thì cần xin phép C nếu bạn đồng ý mới được giữ lại quyển truyện đó.
Luyện tập 4 (trang 23) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Em hãy đưa ra lời khuyên cho bạn trong các tình huống sau:
a) Ngày thứ Bảy, Y giúp mẹ bán rau. Có khách đến mua rau, họ đã trả tiền và nhờ Y nhặt rau giúp. Nhưng đã cuối ngày mà không thấy người khách quay lại.
b) Bố mẹ hứa sẽ mua đàn cho M nếu bạn đạt danh hiệu Học sinh Giỏi. M đã cố gắng học và đạt được danh hiệu đó. Nhưng do ảnh hưởng của dịch bệnh, công việc khó khăn, thu nhập giảm nên bố mẹ vẫn chưa mua đàn cho M.
Trả lời:
Tình huống a) Em sẽ khuyên Y đợi cho đến khi cửa hàng đóng cửa, nếu khách hàng vẫn chưa quay lại lấy, Y nên cất túi rau cẩn thận đến ngày hôm sau, nếu khách hàng có đến thì đưa lại cho khách hàng.
Tình huống b) Em sẽ khuyên M rằng dù bố mẹ đã thất hứa với M nhưng là do hoàn cảnh gia đình nên bố mẹ chưa thể mua được, M có thể đợi bố mẹ thêm một chút thời gian, đến khi tình hình kinh tế của gia đình ổn định hơn.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 23) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Viết một đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của em về lời khuyên "Hãy tiết kiệm lời hứa".
Đoạn văn tham khảo:
Lời hứa là một sự xác tín của mình với người khác khi được đề nghị một việc nào đó, hoặc có khi tự mình khơi ra và hứa là sẽ làm một điều gì đó cho người khác. Tiết kiệm là một đức tính tốt, là biết sử dụng đúng mức, hợp lí của cải vật chất, thời gian, sức lực của mình và của người khác.
Việc giữ lời hứa không chỉ chứng minh rằng bạn là người đáng tin cậy mà còn chứng minh bạn rất đáng để người khác ủy thác trách nghiệm. Còn nếu không giữ lời hứa, người khác sẽ không những không tin tưởng bạn mà còn xa lánh bạn. Ví dụ như bạn rất tin tưởng và giao một công việc rất quan trọng cho một người bạn nhưng người đó lại không thực hiện mà ngược lại:
Họ tìm cớ để đùn đẩy trách nghiệm cho việc không giữ lời hứa đó, không thực hiện vì những nguyên nhân này, nguyên nhân khác nghe rất êm tai nhưng sự thật đằng sau lại là người đó lười hoặc quên…. Bạn sẽ cảm thấy mình bị lừa dối và không được tôn trọng.
Nếu bạn cũng làm vậy với những người khác, lời hứa của bạn chẳng có chút giá trị nào cả, và uy tín của bạn cũng từ đó mà giảm sút. Vì thế lời hứa cũng cần phải tiết kiệm, mỗi người đều chỉ nên nói ra lời hứa khi bản thân có thể làm được và phải cố gắng hết sức để thực hiện được lời hứa đó.
Vận dụng 2 (trang 23) GDCD 7 Kết nối tri thức Bài 4: Cùng các bạn trong nhóm xây dựng và biểu diễn một tiểu phẩm về chủ đề "Giữ chữ tín trong học sinh" (Ví dụ: giữ lời hứa, trung thực trong thi cử...)
Tham khảo:
[Giờ ra chơi tiết 2]
Hà (tổ trưởng): Loan ơi, cho mình kiểm tra vở bài tập về nhà của cậu?
Loan: Thôi chết, tối qua mải dự sinh nhật chị mà tớ quên làm mất rồi? Cậu có thể giúp tớ báo cáo cô là làm rồi được không?
Hà: Không được đâu, nhỡ cô kiểm tra bất ngờ lại cậu thì làm sao, nhiệm vụ của tớ là kiểm tra bài cũ các bạn trong tổ, nếu tớ nói dối cô sẽ trách tớ.
Loan: Không sao đâu, hôm trước cô vừa kiểm tra tớ xong, cậu yên tâm đi. Cậu cứu tớ một lần đi?
Hà: Nhưng.....
[Tiếng trống vào học, cô giáo đi vào lớp]
Cô giáo: Các tổ trưởng kiểm tra bài tập về nhà cho cô chưa, chúng ta bắt đầu báo cáo nhé?
Hà: (Ngoảnh nhìn Loan) Thưa cô, Tổ 1 các bạn làm bài tập.... đầy đủ ạ.
Cô giáo (thấy Hà ấp úng liền hỏi): Em chắc chắn chưa Hà? Sao em có vẻ ấp úng vậy?
Hà: Dạ thưa cô,.......thưa cô..........
[Hà chưa kịp nói thì Loan đứng dậy nói]
Loan: Thưa cô, em chưa làm bài tập ạ, nhưng vì em xin bạn Hà giúp nên bạn mới báo cáo cô như vậy, mong cô đừng trách bạn ấy và tha thứ cho em một lần này, em hứa từ này về sau em sẽ làm bài đầy đủ ạ!
Cô giáo: Hóa ra mọi chuyện là như vậy? Loan đã trung thực tự đứng ra nhận lỗi của mình nên lần này cô bỏ qua, lần sau không được như vậy nữa em nhé. Còn Hà không nên bao che cho bạn việc không tốt như thế em ạ, như thế là em đang làm hại bạn đấy.
Hà: Dạ, thưa cô em xin lỗi cô, em hứa sau này em sẽ làm tốt nhiệm vụ của mình ạ.
Loan: Dạ em xin lỗi cô và bạn Hà ạ.
Cô giáo: Thôi, không sao, bây giờ các tổ khác tiếp tục báo cáo cho cô nào.....