Mở đầu: Em hãy kể tên một số hoạt động cộng đồng mà em đã tham gia và nêu ý nghĩa của hoạt động cộng đồng đó.
Trả lời:
- Một số hoạt động cộng đồng mà em đã tham gia:
+ Phong trào kế hoạch nhỏ
+ Chương trình thiện nguyện: tặng áo ấm và sách cho các bạn học sinh vùng cao
+ Tham gia quét dọn, giữ gìn vệ sinh đường làng, ngõ xóm.
- Ý nghĩa của các hoạt động đó:
+ Phát huy các truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, tăng cường sức mạnh của các lực lượng trong cộng đồng, góp phần cải thiện điều kiện sống của cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của xã hội.
+ Tạo ra cơ hội cho bản thân được giao lưu, học hỏi, rèn luyện các kĩ năng, mở rộng hiểu biết về mọi mặt.
1. Hoạt động cộng đồng và sự cần thiết của việc tham gia các hoạt động cộng đồng
Câu hỏi 1: Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và trả lời câu hỏi
Thông tin. Hội Chữ thập đỏ Việt Nam là tổ chức nhân đạo chuyên nghiệp lớn nhất, có uy tín và ảnh hưởng sâu rộng ở Việt Nam, thu hút sự tham gia của đông đảo cán bộ, hội viên, tỉnh nguyện viên, thanh thiếu niên chữ thập đỏ và các tầng lớp nhân dân. Theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, trong nhiệm kì 2017 - 2022. Kết quả các mặt hoạt động của Hội đã thiết thực trợ giúp gần 90 triệu lượt người có hoàn cảnh khó khăn, những người bị tổn thương, mang ý nghĩa giáo dục và nhân văn sâu sắc, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, lan toả các giá trị nhân đạo trong xã hội. Văn kiện cũng chỉ rõ kết quả các phong trào, cuộc vận động và các mặt công tác của Hội, bảng dưới đây cho thấy một số kết quả tiêu biểu đạt được của các phong trào trong giai đoạn 2017 – 2022:
a. Em hãy cho biết những hoạt động nào được nhắc đến ở mỗi hình ảnh và thông tin trên. Hoạt động đó do những chủ thể nào thực hiện?
b. Theo em, các hoạt động đó có điểm gì chung? Em hiểu thế nào là hoạt động cộng đồng?
c. Từ thông tin và hình ảnh trên, em hãy giải thích sự cần thiết phải tham gia hoạt động cộng đồng.
Trả lời:
b.
- Điểm chung: các hoạt động được đề cập đến ở hình ảnh và thông tin trên đều là những hoạt động mang lại nhiều giá trị tốt đẹp, thiết thực cho cộng đồng.
- Khái niệm hoạt động cộng đồng: Hoạt động cộng đồng là những hoạt động được tổ chức bởi các cá nhân, tập thể với mục tiêu mang lại lợi ích chung cho cộng đồng.
c. Tham gia hoạt động cộng đồng giúp phát huy những giá trị văn hoá tốt đẹp của dân tộc, tăng cường sức mạnh của các lực lượng trong cộng đồng, cải thiện điều kiện sống của cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của xã hội, tạo cơ hội giao lưu, học hỏi, rèn luyện các kỹ năng
2. Tham gia hoạt động cộng đồng
Câu hỏi 2: Em hãy dựa vào Chương trình công tác Đoàn – Đội và hình ảnh dưới đây để trả lời câu hỏi
Thông tin. Hằng năm, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ban hành Chương trình công tác Đoàn – Đội với rất nhiều hoạt động. Trong số đó, hoạt động cộng đồng là một nội dung quan trọng được triển khai, tiêu biểu như:
+ Chương trình về nguồn, đền ơn đáp nghĩa, thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ, chăm sóc, tôn tạo và phát huy giá trị các khu di tích lịch sử, di tích cách mạng, di tích văn hóa; các hoạt động tình nguyện thường xuyên, tại chỗ gắn với nhiệm vụ chính trị của nhà trường, địa phương, đơn vị nơi trường đóng tại địa bàn như: các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tham gia giữ gìn cảnh quan, môi trường học đường, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh,…
a. Em hãy nhận xét việc làm của các bạn học sinh trong mỗi hình ảnh trên
b. Thực hiện Chương trình Công tác Đoàn – Đội, trường của em thường tổ chức những hoạt động nào? Hoạt động đó nhằm mục đích gì?
c. Em hãy lựa chọn một hoạt động cộng đồng để xây dựng kế hoạch tham gia và vận động người khác cùng tham gia hoạt động đó theo gợi ý dưới đây:
Trả lời:
a. Nhận xét:
- Hình ảnh 1. Cả hai bạn nữ trong bức ảnh đã có thái độ tích cực khi tham gia hoạt động: hướng dẫn, hỗ trợ học tập cho các em nhỏ ở làng trẻ em SOS
- Hình ảnh 2. Bạn H đã thiếu tích cực, không tập trung khi tham gia hoạt động dọn dẹp nghĩa trang liệt sĩ.
b. Các hoạt động trường tổ chức
c.
Luyện tập
Luyện tập 1: Em hãy xác định tên, mục đích, ý nghĩa của mỗi hoạt động trong các trường hợp sau:
Lời giải:
* Trường hợp 1. Hằng năm, trường Trung học cơ sở H thường tổ chức cho học sinh đến thăm và tặng quà các gia đình thương binh, liệt sĩ ở địa phương.
- Tên hoạt động: Đền ơn đáp nghĩa
- Mục đích: Tri ân, giúp đỡ các gia đình thương binh, liệt sĩ ỏ địa phương.
- Ý nghĩa:
+ Phát huy truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.
+ Góp phần giáo dục, bồi dưỡng ở HS lòng yêu nước, biết ơn các thế hệ đi trước đã hi sinh xương máu cho độc lập dân tộc.
* Trường hợp 2. Chính quyền địa phương V thường tổ chức các chương trình tuyên truyền bảo vệ các loài động vật hoang dã.
- Tên hoạt động: Bảo vệ môi trường
- Mục đích: tuyên truyền, giúp người dân nâng cao ý thức trong việc bảo vệ các loài động vật hoang dã.
- Ý nghĩa:
+ Góp phần bảo vệ sự đa dạng sinh học.
+ Nâng cao nhận thức của mỗi cá nhân công dân trong việc bảo vệ môi trường sống.
+ Góp phần đấu tranh để hạn chế các loại tội phạm liên quan đến việc: săn bắt, tàng trữ, buôn bán,… động vật hoang dã.
* Trường hợp 3. Lớp của K cùng thực hiện dự án nuôi heo đất ủng hộ học sinh có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.
- Tên hoạt động: kế hoạch nhỏ
- Mục đích: giúp đỡ các bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.
- Ý nghĩa:
+ Phát huy truyền thống “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc.
+ Góp phần giáo dục lòng nhân ái cho các bạn học sinh.
* Trường hợp 4. Sau mỗi năm học, bạn P thường thu gom sách vở cũ và quần áo trong gia đình mình để gửi tặng các em học sinh vùng cao.
- Tên hoạt động: chương trình thiện nguyện
- Mục đích: giúp đỡ các bạn học sinh vùng cao.
- Ý nghĩa:
+ Phát huy truyền thống “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc.
+ Góp phần giáo dục lòng nhân ái cho các bạn học sinh.
Luyện tập 2: Em hãy dựa vào câu ca dao dưới đây để chia sẻ trước lớp về sự cần thiết và trách nhiệm tham gia hoạt đồng:
“Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước phải thương nhau cùng”
Lời giải:
“Nhiễu điều” là tấm vải đỏ; “giá gương” là giá đỡ tấm gương. Hình ảnh “Nhiễu điều phủ lấy giá gương” có nghĩa đen là tấm vải đỏ che phủ, giữ cho sạch và làm đẹp cho giá gương cùng cả tấm gương. Hai tiếng “phủ lấy” nhắc nhở, thể hiện sự gắn bó không tách rời giữa giá gương và nhiễu điều.
Hình ảnh đó còn gợi lên nghĩa bóng đó là sự yêu thương, đùm bọc, che chở. Lấy nghĩa bóng đó, dân gian muốn nhắn nhủ mọi người trong cùng một cộng đồng cần phải biết yêu thương, đùm bọc, che chở cho nhau: “Người trong một nước phải thương nhau cùng”. Đó là một lời khuyên nhủ đậm đà tình nghĩa.
Luyện tập 3: Có ý kiến cho rằng, hiện nay, bên cạnh những học sinh, thanh niên có tấm lòng nhân ái thì vẫn còn những cá nhân sống ích kỉ, ham chơi, chỉ biết hưởng thụ, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng.
Em hãy nêu quan điểm của mình về ý kiến trên. Hãy lấy ví dụ chứng minh cho quan điểm đó
Lời giải:
Hiện nay, trong xã hội phát triển không ngừng, cùng với sự bùng nổ của công nghệ và những tiện ích hiện đại, có một ý kiến cho rằng: "Bên cạnh những học sinh, thanh niên có tấm lòng nhân ái thì vẫn còn những cá nhân sống ích kỷ, ham chơi, chỉ biết hưởng thụ, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng". Quan điểm này phản ánh một thực trạng đa chiều của thế hệ trẻ hiện nay, và chúng ta cần phân tích kỹ lưỡng để hiểu rõ hơn về vấn đề này. Trước hết, không thể phủ nhận rằng có rất nhiều học sinh và thanh niên hiện nay sở hữu tấm lòng nhân ái, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác và đóng góp cho cộng đồng. Những bạn trẻ này thường xuyên tham gia vào các hoạt động từ thiện, tình nguyện, góp phần không nhỏ vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Chúng ta có thể thấy rõ điều này qua các chiến dịch quyên góp sách vở, quần áo cho trẻ em nghèo ở vùng sâu, vùng xa, hay những buổi tình nguyện dọn dẹp môi trường, thăm hỏi và tặng quà cho các cụ già neo đơn, trẻ em mồ côi. Những hành động này không chỉ thể hiện lòng nhân ái, mà còn giúp các bạn trẻ rèn luyện kỹ năng sống, tinh thần trách nhiệm và sự đồng cảm với những hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn tồn tại một bộ phận thanh niên sống ích kỷ, chỉ biết đến bản thân mình, ham chơi và thờ ơ với các vấn đề của cộng đồng. Những cá nhân này thường tập trung vào việc hưởng thụ cá nhân, dành nhiều thời gian cho các hoạt động giải trí như chơi game, lướt mạng xã hội, tụ tập bạn bè mà quên đi trách nhiệm của mình đối với xã hội.
Họ thường biện minh rằng những việc như tham gia từ thiện, tình nguyện là không cần thiết hoặc không liên quan đến họ. Điều này dẫn đến một sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm với các vấn đề chung của xã hội, làm giảm đi sức mạnh đoàn kết và sự phát triển bền vững của cộng đồng. Ví dụ, tại nhiều trường học, chúng ta dễ dàng nhận thấy có những học sinh rất nhiệt tình tham gia vào các hoạt động xã hội. Họ không ngại khó khăn, dành thời gian rảnh để giúp đỡ những người kém may mắn hơn mình. Trái lại, cũng có những học sinh thường xuyên bỏ học để chơi game hoặc tụ tập bạn bè, lãng phí thời gian và tiền bạc vào những thú vui vô bổ. Những cá nhân này không chỉ ảnh hưởng xấu đến bản thân mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường học đường và xã hội. Để giải quyết tình trạng này, chúng ta cần có những biện pháp giáo dục, định hướng rõ ràng cho thanh niên. Các trường học và gia đình cần khuyến khích và tạo điều kiện để học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội, giúp họ hiểu rõ hơn về giá trị của việc đóng góp cho cộng đồng. Đồng thời, cần có những hình thức phê phán và giáo dục mạnh mẽ đối với những hành vi sống ích kỷ, chỉ biết hưởng thụ, nhằm thay đổi nhận thức và hành động của những cá nhân này. Có thể thấy, quan điểm cho rằng hiện nay có cả những thanh niên sống nhân ái và những người sống ích kỷ là hoàn toàn chính xác. Chúng ta cần nhận thức rõ ràng về hai mặt này của vấn đề và cùng nhau xây dựng những giải pháp hiệu quả để phát huy tấm lòng nhân ái, đồng thời hạn chế và giáo dục những hành vi thiếu trách nhiệm với cộng đồng. Chỉ khi đó, xã hội mới có thể phát triển bền vững và hài hòa, mỗi cá nhân mới thực sự đóng góp được vào sự tiến bộ chung.
Luyện tập 4: Em hãy cùng bạn thảo luận các tiêu chí để đánh giá trách nhiệm của học sinh trong việc tham gia vào các hoạt động cộng đồng theo mẫu dưới đây:
Lời giải:
Luyện tập 5: Em hãy sưu tầm thông tin và chia sẻ trước lớp về những tấm gương (tổ chức, cá nhân) tích cực tham gia hoạt động cộng đồng. Em rút ra được bài học gì cho bản thân?
Tham khảo: tấm gương anh Sùng A Cải
- Anh Sùng A Cải, một người con dân tộc Mông sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Suối Bu, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Năm 2017, sau khi tốt nghiệp đại học, Sùng A Cải đã sáng lập ra Dự án "Ước mơ triệu cây xanh” với mục đích trồng cây phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, tạo mạch nước ngầm, bảo vệ đất và tạo sinh kế cho các hộ dân phát triển bền vững. Sau 6 năm hoạt động, dự án đã trồng được hơn 65.000 cây. Tổng số cây do người dân được vận động trồng lên tới hơn 700.000 cây tại tỉnh Yên Bái.
- Cùng với Dự án Ước mơ triệu cây xanh, Sùng A Cải đã sáng lập và quản lý 3 dự án: "Tri thức bản em” thành lập từ năm 2016 với mục đích quyên góp sách, truyện và văn phòng phẩm cho các thư viện trường học; "Nông trại quê em” nhằm phát triển hoa màu vụ đông, cung cấp nguồn hoa màu đa dạng cho dịp tết;
"Ươm mầm” thành lập năm 2022 nhằm cung cấp học bổng, quà cho các em học sinh nghèo vượt khó đỗ các trường nội trú và học chuyên nghiệp; tổ chức các hoạt động hướng nghiệp… Riêng năm 2022, nhóm của Sùng A Cải đã kêu gọi, tổ chức được rất nhiều hoạt động thiện nguyện với giá trị gần 500 triệu đồng.
- Với những đóng góp của mình, Sùng A Cải đã được vinh danh tại Lễ tôn vinh Tuổi trẻ cống hiến vì cộng đồng 2022 do Cộng đồng Tình nguyện Việt Nam tổ chức.
* Bài học: tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng để đóng góp sức lực nhỏ bé vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Vận dụng
Vận dụng 1: Em hãy thực hiện kế hoạch tham gia hoạt động cộng đồng và báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch theo tiêu chí đã xây dựng.
Lời giải:
Vận dụng 2: Em hãy làm một sản phẩm (một bức thư, bài thuyết trình, video,…) mang thông điệp tuyên truyền về trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng
Lời giải:
Trong xã hội hiện đại, vai trò của học sinh không chỉ dừng lại ở việc học tập mà còn mở rộng ra trong các hoạt động chung của cộng đồng. Việc tham gia các hoạt động này không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng bền vững và văn minh. Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng là một chủ đề đáng được quan tâm và thảo luận. Trước hết, học sinh cần nhận thức rõ ràng về ý nghĩa và tầm quan trọng của các hoạt động cộng đồng. Những hoạt động này không chỉ giúp gắn kết mọi người, tăng cường tinh thần đoàn kết mà còn tạo cơ hội cho học sinh phát triển kỹ năng sống và trách nhiệm xã hội. Tham gia vào các hoạt động cộng đồng, học sinh không chỉ học được cách làm việc nhóm, giải quyết vấn đề mà còn rèn luyện được tinh thần trách nhiệm và lòng nhân ái. Một trong những trách nhiệm quan trọng của học sinh khi tham gia các hoạt động chung là giữ gìn và bảo vệ môi trường. Các hoạt động như dọn dẹp vệ sinh, trồng cây xanh hay tái chế rác thải đều là những việc làm cụ thể và thiết thực mà học sinh có thể tham gia. Bằng những hành động nhỏ, học sinh đã góp phần bảo vệ môi trường sống, nâng cao ý thức cộng đồng và lan tỏa thông điệp về tầm quan trọng của việc bảo vệ hành tinh. Bên cạnh đó, học sinh còn có trách nhiệm hỗ trợ và giúp đỡ những người gặp khó khăn trong cộng đồng. Tham gia các hoạt động từ thiện, thăm hỏi người già neo đơn, hay giúp đỡ các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn đều là những việc làm ý nghĩa và cần thiết. Qua những hoạt động này, học sinh không chỉ thể hiện lòng nhân ái mà còn học được cách chia sẻ và cảm thông với người khác, từ đó góp phần xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn. Ngoài ra, học sinh cần phải tuân thủ các quy định và nội quy khi tham gia các hoạt động chung của cộng đồng. Việc tôn trọng và thực hiện đúng các quy định không chỉ giúp hoạt động diễn ra suôn sẻ mà còn thể hiện ý thức trách nhiệm và tinh thần kỷ luật của mỗi học sinh. Đồng thời, học sinh cần biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác, góp phần tạo nên một môi trường hoạt động lành mạnh và tích cực. Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng không chỉ dừng lại ở những hành động cụ thể mà còn ở thái độ và tinh thần. Học sinh cần luôn giữ vững tinh thần trách nhiệm, lòng nhiệt huyết và sự tận tâm trong mọi việc mình làm. Có như vậy, học sinh mới thực sự đóng góp được vào sự phát triển của cộng đồng và trở thành những công dân có ích cho xã hội. Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng là rất lớn và quan trọng. Thông qua các hoạt động này, học sinh không chỉ phát triển bản thân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng vững mạnh và văn minh. Chính từ những hành động và tinh thần trách nhiệm của từng học sinh, xã hội sẽ ngày càng trở nên tốt đẹp hơn.