Mở đầu: Em hãy nêu những việc mà nhân dân Việt Nam đã làm để bảo vệ hòa bình và cho biết ý nghĩa của những việc làm đó.
Trả lời:
* Những việc mà nhân dân Việt Nam đã làm để bảo vệ hòa bình
- Trải qua nhiều cuộc chiến tranh để giành và bảo vệ độc lập dân tộc, đặc biệt là cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
- Nỗ lực thực hiện chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc để hàn gắn vết thương chiến tranh và xây dựng đất nước.
- Tích cực tham gia các phong trào hòa bình và các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, ASEAN, và các diễn đàn khu vực
* Ý nghĩa:
- Đảm bảo an ninh, trật tự xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục và các lĩnh vực khác.
- Nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hợp tác và phát triển với các quốc gia khác.
1. Hoà bình và biểu hiện của hoà bình
Câu hỏi 1: Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi
Thông tin. Ngày 27/01/1973 tại Pari, Thủ đô nước Cộng hoà Pháp, Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hoà miền Nam Việt Nam, Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Hoa Kỳ và Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Việt Nam Cộng hoà đã kí chính thức “Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam”. Hiệp định đã nêu rõ, Hoa Kỳ và các nước khác tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam. Hoa Kỳ chấm dứt chiến tranh xâm lược, chấm dứt sự dính líu về quân sự và can thiệp vào công việc nội bộ của miền Nam Việt Nam. Tôn trọng quyền tự quyết và bảo đảm các quyền tự do dân chủ của nhân dân miền Nam Việt Nam. Nhân dân miền Nam Việt Nam tự quyết định tương lai chính trị của mình, thông qua tổng tuyển cử thật sự tự do và dân chủ. Với việc Hiệp định được kí kết, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đã giành được thắng lợi rất vẻ vang. Đây là thắng lợi rất to lớn của cuộc kháng chiến oanh liệt nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam ta. Cuộc chiến tranh xâm lược của các nước đế quốc kế tiếp nhau ròng rã hơn ba mươi năm trên đất nước ta đã để lại những hậu quả rất nặng nề. Đồng bào miền Nam nhất định sẽ cùng nhau đoàn kết, thương yêu nhau như con một nhà, xoá bỏ thủ hẳn nghi kị, không phân biệt giàu nghèo, chính kiến, tôn giáo, dân tộc, chung lòng, chung sức đấu tranh giữ vững hoà bình, thực hiện độc lập thật sự, thực hiện các quyền tự do dân chủ và hoà hợp dân tộc, hàn gắn những vết thương chiến tranh, xây dựng lại đất nước, đem lại ấm no, hạnh phúc cho toàn dân.
(Theo Đảng Cộng sản Việt Nam (2004), Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 34, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, trang 443-447)
a. Sự kiện Việt Nam và Hoa Ký kí kết Hiệp định Pari đã đem lại những thay đổi gì cho dân tộc Việt Nam? Theo em, những thay đổi đó có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc tái thiết, xây dựng đất nước sau thời kì chiến tranh chống Mỹ, cứu nước?
b. Em hãy nêu những biểu hiện của hòa bình được thể hiện qua thông tin trên. Theo em, hòa bình là gì?
Trả lời:
a. Sự kiện Việt Nam và Hoa Kì kí kết Hiệp định Pari đã đem lại những thay đổi to lớn cho dân tộc Việt Nam:
+ Buộc Mĩ phải công nhận các quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam (bao gồm: độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ)
+ Buộc Mĩ và quân đồng Minh của Mĩ phải rút về nước.
+ Sau hiệp định Pari, so sánh lực lượng trên chiến trường miền Nam thay đổi theo chiều hướng có lợi cho cách mạng Việt Nam.
- Những thay đổi sau Hiệp định Pari đã tạo ra những thời cơ thuận lợi để nhân dân Việt Nam tiến lên giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
b. Có quyền quyết định tương lai chính, đồng bào đoàn kết, thương yêu nhau như con một nhà, xoá bỏ thù hằn nghi kị, không có sự phân biệt, quyền tự do dân chủ và hoà hợp dân tộc, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Khái niệm: Hoà bình là tình trạng không có chiến tranh hay xung đột vũ trang, con người được sống trong hoà bình, an toàn
2. Bảo vệ hoà bình và biện pháp bảo vệ hoà bình
Câu hỏi 2: Em hãy đọc các thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi
Thông tin 1. Hỡi đồng bào toàn quốc! Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa! Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Hỡi đồng bào! Chúng ta phải đứng lên! Bất kì đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc.
(Theo Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 4 (2011), NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, trang 534)
Thông tin 2. Trong chiến tranh Việt Nam từ năm 1961 đến năm 1971, Quân đội Mỹ đã tiến hành 19 000 phi vụ rãi hơn 80 triệu lít các chất độc hoá học, trong đó có 366 kg đi-ô-xin trong 3 735 ngày xuống gần 26 000 thôn, làng Việt Nam đã làm cho khoảng 4,8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm chất độc đi-ô-xin và 3 triệu người là nạn nhân chất độc da cam. Cùng với đó, nhiều căn bệnh hiểm nghèo vẫn tiếp tục xảy ra cho những thế hệ con cháu của những người bị phơi nhiễm chất độc da cam.
(Theo Nỗi đau da cam (2012), NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội)
a. Từ thông tin 1, theo em để bảo vệ hoà bình, nhân dân Việt Nam đã thực hiện những biện pháp nào?
b. Từ thông tin 2, theo em việc Quân đội Mỹ rải chất độc hóa học xuống Việt Nam đã để lại những hậu quả nào? Từ những hậu quả đó, em hãy làm rõ sự cần thiết của việc bảo vệ hoà bình.
c. Em hãy cho biết để bảo vệ hoà bình cần phải thực hiện các biện pháp nào.
Trả lời:
a. Những biện pháp nhân dân Việt Nam đã thực hiện để bảo vệ hòa bình
- Nhân nhượng thể hiện thiện chí hòa bình
- Đứng lên đấu tranh chống sự xâm lược của thực dân Pháp, bảo vệ Tổ quốc
b. Hậu quả của việc Quân đội Mỹ rải chất độc hóa học xuống Việt Nam
- Khoảng 4,8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm chất độc đi-ô-xin và 3 triệu người là nạn nhân của chất độc màu da cam
- Để lại nhiều bệnh tật và di chứng cho các thế hệ sau này
Sự cần thiết của việc bảo vệ hòa bình
- Việc bảo vệ hòa bình ngăn chặn những đau thương, mất mát xảy đến với con người
- Bảo đảm cho sự phát triển bền vững và an lành của các thế hệ tương lai
- Giúp bảo vệ con người khỏi những tác động thảm khốc của chiến tranh và bảo đảm một cuộc sống bình yên, không bị đe dọa bởi những mối nguy hại như chất độc hóa học
c. Giải quyết mâu thuẫn bằng biện pháp hoà bình, tránh xung đột vũ trang, đàm phán, trung gian, hoà giải
3. Xung đột sắc tộc và chiến tranh phi nghĩa
Câu hỏi 3: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi
Thông tin. Cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất đã lôi cuốn 70 triệu người ở các nước tham chiến, làm cho 10 triệu người bị chết, 19 triệu người bị thương và 3,5 triệu người bị tàn phế. Những thiệt hại về vật chất do cuộc chiến tranh gây ra rất lớn, rất nhiều làng mạc, thành phố, nhà máy, hệ thống đường sắt, cầu cống bị phá huỷ. Toàn bộ nền kinh tế của các nước châu Âu bị tê liệt, số tiền nợ nước ngoài tăng vọt. Quần chúng lao động ở chính quốc cũng như thuộc địa là những người gánh chịu tất cả gánh nặng của mọi tai hoạ do cuộc chiến tranh gây nên.
(Theo Phan Ngọc Liên (Chủ biên) (2011), Lịch sử thế giới cận đại, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, trang 369-370)
a. Từ thông tin trên, em hãy nêu nhận xét của mình về cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất.
b. Em hãy lấy ví dụ về xung đột sắc tộc và cho biết hậu quả của xung đột sắc tộc đó.
c. Theo em, tại sao cần phản đối chiến tranh phi nghĩa và xung đột sắc tộc?
Trả lời:
a. Nhận xét:
- Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa, gây nhiều tổn thất to lớn cả về người và của, như:
+ Lôi cuốn 70 triệu người ở các nước tham chiến.
+ Làm cho 10 triệu người bị chết, 19 triệu người bị thương và 3,5 triệu người bị tàn phế.
+ Phá hủy rất nhiều làng mạc, thành phố, nhà máy, hệ thống đường sắt, cầu cống...
- Những hậu quả nặng nề của chiến tranh đã đè nặng lên vai quần chúng lao động ở chính quốc cũng như thuộc địa.
b. Ví dụ:
- Philippines có khoảng gần 100 triệu dân, trong đó có 85% người theo Công giáo, 5% tín đồ Hồi giáo,... Cuộc xung đột giữa người Công giáo với người Hồi giáo do tổ chức Hồi giáo Abu Sayyaf gây ra ở quần đảo Mindanao (hòn đảo lớn thứ hai của Philippines), phía Nam Philippines với khoảng 20% người dân trên đảo theo đạo Hồi. Trong những thập niên qua, khoảng 120.000 người thiệt mạng vì xung đột giữa hai tổ chức này với quân Chính phủ. Tổ chức Abu Sayyaf đã gây ra nhiều vụ bắt cóc, cướp của, giết người. Năm 1986, (MILF) tách khỏi MNLF tuyển mộ 40.000 tay súng và đòi thành lập Nhà nước độc lập gồm 4 tỉnh có đa số dân Hồi giáo ở Mindanao. Từ đó đến nay, xung đột, bắt cóc, giết người thường xuyên xảy ra giữa người Công giáo và các nhóm Hồi giáo tại đây.
c. Cần phản đối chiến tranh phi nghĩa và xung đột sắc tộc vì chiến tranh phi nghĩa và xung đột sắc tộc gây ra những hậu quả nghiêm trọng và tổn thất
Luyện tập
Luyện tập 1: Em đồng tình, không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
A. Bảo vệ hoà bình là trách nhiệm của toàn nhân loại.
B. Chỉ có những quốc gia đang chiến tranh mới mong ước hoà bình.
C. Tất cả các cuộc chiến tranh trên thế giới đều là chiến tranh phi nghĩa.
D. Các nước khi đã có hoà bình thì không cần phải bảo vệ hoà bình.
- Ý kiến a. Đồng tình, vì: tình trạng xung đột, chiến tranh gây ra hậu quả nghiêm trọng và tổn thất nặng nề cho nhân loại. Vì vậy, toàn nhân loại cần phải chung tay bảo vệ hòa bình.
- Ý kiến b. Không đồng tình, vì: hòa bình là khát vọng chung của mọi quốc gia, dân tộc.
- Ý kiến c. Không đồng tình, vì: cũng có một số cuộc chiến tranh mang tính chất chính nghĩa, được tiến hành với mục đích phù hợp với luật pháp quốc tế và giá trị đạo đức nhân loại. Ví dụ như: chiến tranh chống xâm lược và giải phóng dân tộc,…
- Ý kiến d. Không đồng tình, vì: mặc dù hòa bình được thiết lập, nhưng nhân loại luôn phải đối mặt với những nguy cơ, như: chiến tranh phi nghĩa, xung đột sắc tộc,… do đó, chúng ta luôn phải đề cao việc bảo vệ hòa bình.
Luyện tập 2: Theo em, học sinh có thể tham gia tuyên truyền về hòa bình và bảo vệ hòa bình bằng những hình thức, việc làm cụ thể nào dưới đây? Em hãy cho biết ý nghĩa của những việc làm đó.
A. Tham gia các cuộc thi trong nước và quốc tế để tuyên truyền về hoà bình và khát vọng hòa bình.
B. Nghiên cứu về lịch sử các cuộc chiến tranh và hậu quả nặng nề của chúng để nỗ lực rèn luyện bản thân, sẵn sàng tham gia bảo vệ hòa bình khi đủ điều kiện.
C. Vận động gia đình, người thân, bạn bè sẵn sàng tham gia bảo vệ hoà bình.
D. Lên án, phê phán các cuộc chiến tranh phi nghĩa và xung đột sắc tộc thông qua bài viết, bài thơ và tác phẩm hội hoạ,...
Lời giải:
- Có thể tham gia tất cả các hình thức trên vì quy mô lớn, đủ sức lan toả, bản thân chúng ta đều có thể thực hiện được
Luyện tập 3: Em hãy đọc trường hợp dưới đây và nêu nhận xét của em về các ý kiến của mỗi nhân vật.
Sau khi xem bản tin về tình hình xung đột ở một số quốc gia trên thế giới trong giai đoạn hiện nay. K lên tiếng phản đối việc dùng bạo lực để giải quyết mâu thuẫn giữa các nước. T thì cho rằng xung đột chỉ có thể chấm dứt bằng cách sử dụng sức mạnh vũ trang.
Lời giải:
- Đồng tình với ý kiến của K. Giải quyết mâu thuẫn thông qua đối thoại, ngoại giao, và hợp tác quốc tế là con đường đúng đắn hơn, giúp xây dựng hòa bình lâu dài và ổn định. Sử dụng biện pháp hòa bình sẽ giảm thiểu tổn thất về con người và tài nguyên, đồng thời tạo ra cơ hội cho sự hợp tác và phát triển chung.
- Không đồng tình với ý kiến của T. Sử dụng sức mạnh vũ trang có thể mang lại sự chấm dứt xung đột trong ngắn hạn, nhưng nó không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Thường thì bạo lực chỉ dẫn đến vòng xoáy mới của sự trả thù và xung đột.
Luyện tập 4: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: "Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Em hãy trình bày hiểu biết của em về lời dạy của Bác.
Lời giải:
- Lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dụng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước” muốn nhắc nhở các thế hệ mai sau:
+ Luôn nhớ tới cội nguồn dân tộc.
+ Biết ơn, tri ân các thế hệ cha ông đã hi sinh mồ hôi, xương máu để xây dựng và bảo vệ đất nước.
+ Ý thức được trách nhiệm của mình trong việc đấu tranh bảo vệ nền độc lập, chủ quyền của đất nước.
Vận dụng
Vận dụng 1: Em hãy sưu tầm những câu chuyện về các nhân vật nồi tiếng đã có cống hiến cho hòa bình và chia sẻ với các bạn trong lớp.
Lời giải:
- Ellen Johnson-Sirleaf, chủ nhân giải Nobel Hòa bình năm 2011, là phụ nữ đầu tiên lãnh đạo một quốc gia châu Phi thông qua bầu cử. Bà Ellen cùng Leymah Gbowee và Tawakkol Karman giành giải thưởng danh giá này vì cuộc đấu tranh phi bạo lực cho sự an toàn của phụ nữ và quyền tham gia công cuộc xây dựng hòa bình của phái đẹp. Người phụ nữ Liberia nổi tiếng là người cứng rắn và chuyên đấu tranh vì phụ nữ. Năm 2009, chủ nhân giải thưởng Nobel Hòa bình chính là Tổng thống Barack Obama. Lãnh đạo da màu đầu tiên của nước Mỹ góp công lớn tăng cường việc ngoại giao quốc tế và hợp tác giữa các dân tộc trên thế giới. Ông chủ Nhà Trắng là người nỗ lực đưa Iran quay trở lại bàn đàm phán trực tiếp với Mỹ về vấn đề hạt nhân.
Vận dụng 2: Từ những hiểu biết về hòa bình và bảo vệ hòa bình, em hãy viết một đoạn ngắn/sáng tác một bài thơ/vẽ tranh/thiết kế thông điệp bày tỏ nguyện vọng của em về một thế giới hòa bình
Tham khảo tranh vẽ:
