Giải Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 3: Cách mạng công nghiệp (Nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX)

1. Cách mạng công nghiệp Anh

Câu hỏi: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh. Theo em thành tựu nào là tiêu biểu nhất? Vì sao?

Trả lời:

Những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp Anh:

+ Năm 1764: Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni.

+ Năm 1769: Ác-crai-tơ chế tạo ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước.

+ Năm 1779: Crôm-tơn đã cải tiến máy kéo sợi với kĩ thuật cao hơn, kéo được sợi nhỏ lại chắc, dệt vải ra vừa đẹp lại vừa bền.

+ Năm 1785: Ét-mơn Các-rai chế tạo được máy dệt chạy bằng sức nước, đưa năng suất tăng gần 40 lần so với dệt bằng tay.

+ Năm 1784: máy hơi nước do Giêm Oát phát minh được đưa vào sử dụng.

+ Năm 1814: Xti-phen-xơn chế tạo thành công chiếc đầu máy xe lửa đầu tiên.

+ Năm 1825: nước Anh khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên nối trung tâm công nghiệp Man-chét-xto với cảng Li-vơ-pun.

- Thành tựu tiêu biểu nhất đó là máy hơi nước của Giêm Oát. Vì máy hơi nước tạo ra nguồn động lực mới. giảm sức lao động cơ bắp của con người, lao động tay chân dần được thay thế bằng máy móc. Sử dụng hơi nước có thể giải quyết được những hạn chế của các loại máy móc trước đó (máy chạy bằng sức nước cần xây dựng gần bờ sông,…)

2. Cách mạng công nghiệp lan ra các nước châu Âu và Mỹ

Câu hỏi: Hãy nêu những thành tựu của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức và Mỹ

Trả lời:

- Cách mạng công nghiệp ở Pháp:

+ Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ năm 1830.

+ Diễn ra trước tiên trong công nghiệp nhẹ, rồi lan sang công nghiệp nặng.

+ Kết quả: kinh tế Pháp nhanh chóng phát triển, đứng thứ hai thế giới (sau Anh).

- Cách mạng công nghiệp ở Đức:

+ Bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XIX.

+ Phát triển dựa trên một nền công nghiệp nặng, hiện đại và tập trung, trong đó công nghiệp luyện kim, hoá chất đóng vai trò chủ đạo.

+ Kết quả: giữa thế kỉ XIX, kinh tế Đức phát triển với tốc độ rất cao. Đến khi thống nhất đất nước (1871), Đức đã trở thành một nước công nghiệp.

- Cách mạng công nghiệp ở Mỹ:

+ Hai phát minh lớn của Mỹ là máy tách hạt bông (1793) và máy thu hoạch bông (1831), góp phần tạo ra năng suất lao động cao hơn nhiều lần so với cách làm thủ công.

+ Công nghiệp đường sắt, khai mỏ, luyện kim, đóng tàu,... cũng rất phát triển.

+ Kết quả: đến giữa thế kỉ XIX, nước Mỹ đã đứng hàng thứ tư trên thế giới về giá trị sản xuất công nghiệp (sau Anh, Pháp, Đức).

3. Những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội

Câu 1: Khai thác tư liệu trên và hình 3.5 cho em biết mặt trái của cách mạng công nghiệp là gì?

Trả lời:

Mặt trái của cách mạng công nghiệp:

+ Ô nhiễm môi trường;

+ Sự bóc lột sức lao động của phụ nữ và trẻ em; Sự tăng cường bóc lột của giai cấp tư sản làm mâu thuẫn trong xã hội tư bản và các cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản không ngừng tăng lên.

+ Sự xâm chiếm và tranh giành thuộc địa.

Câu 2: Hãy trình bày những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội.

Trả lời:

Những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội

- Về sản xuất: thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất, thúc đẩy nhiều ngành phát triển, tạo nguồn của cải dồi dào, nhiều khu công nghiệp lớn và thành phố đông dân mọc lên,…

- Về xã hội: Thay đổi chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp. Hình thành hai giai cấp cơ bản là tư sản và vô sản.

Luyện tập

Câu 1: Lập bảng hệ thống những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở các nước châu Âu và Mỹ.

Trả lời:

Câu 2: Có ý kiến cho rằng: "Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp". Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Trả lời:

- Em đồng ý với ý kiến trên vì cách mạng công nghiệp đã làm thay đổi cơ bản điều kiện về kinh tế - xã hội, văn hóa, khoa học kĩ thuật của xã hội loài người. Nhờ có cách mạng công nghiệp, các loại máy móc được phát minh, giúp giảm bớt sự phụ thuộc của con người vào thiên nhiên. Sự phát triển những ngành công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ đã giúp mở rộng thương mại, tạo điều kiện cho giao thông phát triển, từ đó thúc đấy sự phát triển của các ngành kinh tế khác.

Vận dụng

Câu 1: Theo em, nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hoả, tàu thuỷ,... thì hoạt động sản xuất và cuộc sống của chúng ta sẽ thế nào?

Trả lời:

- Theo em, nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hỏa, tàu thủy… thì hoạt động sản xuất và cuộc sống của chúng ta sẽ không có nhiều sự thay đổi để phát triển. Khi đó, mọi hoạt động sản xuất vẫn sẽ sử dụng lao động tay chân của con người là chính, năng suất lao động không cao. Hơn nữa sẽ làm tăng thêm sự bóc lột lao động đặc biệt với đối tượng trẻ em và phụ nữ. Những vấn đề như ô nhiễm môi trường, an toàn lao động,… sẽ không được đảm bảo. Đời sống xã hội không có điều kiện phát triển, hệ thống giao thông đường bộ vẫn sẽ là chủ yếu, gây nhiều khó khăn trong việc đi lại và sản xuất.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX và viết bài giới thiệu (khoảng 200 chữ) về thành tựu đó.

Trả lời:

Giới thiệu về máy kéo sợi Gien-ni

     Trong những năm 1750, các nhà máy dệt may không để đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Lúc này, người ta vẫn còn sử dụng xe quay sợi với với một cọc suốt. Vì thế mà mỗi công nhân chỉ làm được một cuộn chỉ mỗi ngày. Đến cuối năm 1764, kĩ sư Giêm Ha-gri-vơ đã phát minh ra máy kéo sợi Gien-ni. Máy này có cấu tạo như xe quay sợi bình thường nhưng lại chứa tới 16 – 18 cọc suốt và chỉ cần một công nhân vận hành máy. Vì lượng cọc suốt nhiều hơn, máy có thể tạo ra nhiều sợi vải hơn khi vận hành, năng suất làm việc cũng tăng lên gấp nhiều lần. Máy kéo sợi Gien-ni là phát minh quan trọng giúp cho sản lượng nguyên liệu ngành dệt may tại châu Âu tăng lên nhanh chóng. Phát minh này giúp nguồn cung sợi vải cho ngành dệt may tăng lên. Đồng thời, nó cũng giúp giá vải giảm xuống và người tiêu dùng có thể mua vải dễ dàng hơn. Máy kéo sợi Gien-ni mang lại rất nhiều lợi ích cho ngành dệt may Anh quốc lúc bấy giờ.