Mở đầu (trang 5) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em hãy cho biết những câu ca dao dưới đây thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam?
1. Chẳng thơm cũng thể hoa nhài
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.
2. Ai về Bình Định mà coi
Con gái Bình Định cầm roi đi quyền.
(Ca dao)
Trả lời:
- Câu 1: Câu ca dao gồm hai vế và có thể được hiểu là “thơm như hoa nhài” và “thanh lịch như người Tràng An”. Hai vế ấy đặt cạnh nhau nói lên đức tính thanh lịch của người Tràng An được ví như hương thơm của hoa nhài. Câu ca dao ấy đã thể hiện một phẩm chất thanh lịch, truyền thống văn hóa tốt đẹp của người dân thủ đô.
- Câu 2: Vùng đất võ Bình Định đã sinh ra những cô gái mạnh mẽ, quyết đoán với vẻ quyến rũ rất riêng. Câu ca dao đã nói lên được truyền thống lao động cần cù, khỏe mạnh, trượng nghĩa, trọng công bằng và có sức sống mãnh liệt.
Khám phá
1. Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi
Câu hỏi (trang 6) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1:
- Em hãy cho biết những địa điểm trên gắn liền với truyền thống gì?
- Ngoài những truyền thống trên, còn truyền thống nào của quê hương mà em biết?
Trả lời:
* Những địa điểm trên gắn liền với truyền thống:
- Thông tin 1: Làng gốm Bát Tràng gắn với truyền thống cần cù lao động.
- Thông tin 2: Vùng đất Phú Thọ gắn với truyền thống yêu thương, đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau, ý thức về cội nguồn.
- Thông tin 3: Ngệ An gắn với truyền thống cách mạng, lịch sử, yêu nước.
* Những truyền thống khác mà em biết là:
- Truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo
- Truyền thống thượng võ
- Truyền thống lao động cần cù, sáng tạo, vượt khó vươn lên
- Truyền thống đoàn kết, gắn bó, tương thân tương ái
- Truyền thống hiếu thảo
2. Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu
Yêu cầu (trang 7) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1:
- Cho biết các bạn trong những bức tranh trên đã làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống quê hương.
- Chia sẻ suy nghĩ của em về một truyền thống văn hoá, truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương.
- Nêu những việc em đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương.
Trả lời:
- Các hoạt động của bạn nhỏ thông qua các bức tranh là:
+ Tranh 1: Các bạn nhỏ đang giao lưu với nghệ nhân đờn ca tài tử ngay ở trong trường học.
+ Tranh 2: Bạn nhỏ đang cùng với bố mẹ tự tay làm các sản phẩm truyền thống từ mây, tre, nứa… để phục vụ cho việc kinh doanh, buôn bán, giữ gìn được các truyền thống của quê hương.
+ Tranh 3: Bạn nhỏ chuẩn bị những bức hình và giới thiệu những truyền thống của quê phương, đất nước mình cho cô giáo và các bạn trong lớp học nghe.
+ Tranh 4: Các bạn nhỏ nhận giấy khen thưởng cho cuộc thi quảng bá, tuyên truyền quê hương trên internet.
* Chia sẻ suy nghĩ về dân ca quan họ
- Dân ca quan họ là một loại hình nghệ thuật dân gian tiêu biểu, là một truyền thống văn hóa được hình thành và phát triển ở vùng Kinh Bắc xưa vào khoảng thế kỷ XVIII. Năm 2009, “Dân ca quan họ” được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
- Quan họ không chỉ là một môn nghệ thuật dân gian giải trí, mà nó còn thể hiện cách ứng xử khéo léo, tế nhị, kín đáo, lịch sự được truyền từ đời này sang đời khác, trở thành nét văn hóa đặc trưng của người dân Kinh Bắc.
- Ngày nay, người dân xứ Kinh Bắc vẫn coi dân ca quan họ là một giá trị văn hóa truyền thống tự hào của quê hương mình, được mọi người gìn giữ và phát huy.
* Những việc em đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương:
- Tham gia các hoạt động tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương.
- Chia sẻ với bạn bè về những truyền thống của quê hương.
- Tìm hiểu về các truyền thống của quê hương và giữ gìn những truyền thống đó không bị mai một.
3. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi
Câu hỏi (trang 7) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?
Trả lời:
- Em đồng ý với ý kiến trên.
+ Bởi vì: không chỉ hát hay mà H phải có niềm say mê đối với một thứ gì thì mới có thể làm tốt được nó. Đối với H thì đó chính là trân trọng, tình yêu và cả niềm tự hào của H đối với dòng nhạc dân ca.
Câu hỏi (trang 8) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em có nhận xét gì về những suy nghĩ của bạn B? Em sẽ làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống của quê hương?
Trả lời:
- Nhận xét: B đã có những suy nghĩ đúng đắn, tự hào và biết ơn, kính phục với những gì mà cha ông đã làm để gìn giữ quê hương, đất nước. Qua đó, B còn thể hiện được truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đáng là tấm gương cho các bạn khác noi theo.
- Những việc làm của bản thân để gìn giữ, phát huy truyền thống của quê hương.
+ Luôn tự hào về quê hương của mình.
+ Giới thiệu những truyền thống tốt đẹp của quê hương cho mọi người, bạn bè quốc tế biết.
+ Ngăn chặn, phê phán những hành vi xấu làm ảnh hưởng đến truyền thống của quê hương
Câu hỏi (trang 8) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em đồng tính với ý kiến của bạn H không? Vì sao? Em sẽ ứng xử thế nào nếu bạn bè, người thân có những biểu hiện như trên?
Trả lời:
- Em không đồng tình với ý kiến của H vì bất kì một môn nghệ thuật nào do cha ông sáng tạo ra đều là nét văn hóa truyền thống của dân tộc, vì vậy cần được bảo tồn và phát huy giá trị.
- Nếu bạn bè, người thân của em có biểu hiện nêu trên em sẽ giải thích cho mọi người hiểu về:
+ Lịch sử hình thành và phát triển của nghệ thuật múa rối nước.
+ Đặc trưng nghệ thuật và những giá trị văn hóa của múa rối nước.
+ Khuyên mọi người tham gia các hoạt động giữ gìn, phát huy truyền thống múa rối nước do nhà trường hoặc địa phương tổ chức.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 9) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:
Nếu là bạn của M, em sẽ nói gì với M?
Trả lời:
Nếu là bạn của M, em sẽ nói với M: môn võ này gắn với truyền thống yêu nước và lịch sử đấu tranh hào hùng của quê hương. Việc học võ không chỉ để rèn luyện bản thân mà cũng là cách để chúng ta giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Em sẽ nói gì với Lan? Em sẽ quảng bá truyền thống quê hương em như thế nào?
Trả lời:
- Lời nói với Lan: Tớ cảm thấy vinh dự khi được biết đến làng nghề nặn tò he nổi tiếng của quê hương cậu. Tớ thấy cậu rất yêu các nghề truyền thống của quê hương cậu. Tớ cũng mong muốn được tham gia cùng với cậu để tìm hiểu và giới thiệu nghề nặn tò he với mọi người.
- Việc làm của bản thân mình để quảng bá truyền thống quê hương:
+ Chụp lại các bức hình về làng nghề truyền thống và giới thiệu cho bản bè, mọi người cùng biết.
+ Làm những video ngắn để đăng tải trên các trang mạng xã hội như yotube, facebook… cho mọi người cùng xem.
+ Viết bài văn ngắn để giới thiệu các nghề truyền thống của quê hương.
Luyện tập 2 (trang 10) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em hãy sắm vai và xử lí các tình huống sau.
Trả lời:
- Tình huống 1: B sẽ nói với N rằng: Theo tớ, có nhiều cách để thể hiện tình yêu quê hương khác nhau. Uớc mơ của N rất đáng được biểu dương và tôn trọng. Tuy nhiên, thi vào trường quân đội không phải là hành động duy nhất để thể hiện tình yêu quê hương đất nước.
- Tình huống 2: H sẽ nói với bạn rằng: Chủ đề Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là một trong những chủ đề thể hiện truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc ta. Bất cứ một truyền thống nào của dân tộc cũng đều rất đáng được tôn trọng và được mọi người biết đến. Chúng mình hãy suy nghĩ và thống nhất lại chủ đề dự thi nhé.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 10) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em hãy làm một tập san gồm các hình ảnh, nhân vật, câu chuyện về truyền thống văn hoá, truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của quê hương.
Gợi ý:
- Em sưu tầm các hình ảnh về các truyền thống tốt đẹp của quê hương em nói riêng và của đất nước Việt Nam ta nói chung để làm tư liệu cho quyển tập san.
- Sau đó viết nên các câu chuyện ngắn về những nhân vật, sự kiện về các truyền thống đó để tuyên truyền đến với mọi người.
Ví dụ: Em có thể làm tập san về truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta:
- Em có thể kể về 10 trận đánh nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam gồm các trận: Trận Bạch Đằng năm 938; trận Như Nguyệt năm 1077; trận Đông Bộ Đầu năm 1288; trận Bạch Đằng năm 1288; trận Chi Lăng - Xương Giang năm 1427; trận Rạch Gầm - Xoài Mút năm 1785; trận Ngọc Hồi - Đống Đa năm 1789; Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954; Điện Biên Phủ trên không năm 1972; Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975.
- Sưu tầm các hình ảnh về trận chiến và các nhân vật trong các trận chiến đó.
Vận dụng 2 (trang 10) GDCD 7 Chân trời sáng tạo Bài 1: Em hãy làm việc theo nhóm để lập dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em.
Gợi ý:
Dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp: truyền thống yêu nước, truyền thống hiếu học…
- Bước chuẩn bị:
+ Xác định chủ đề và mục đích của dự án: tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em như: sưu tầm các hình ảnh, video ngắn để giới thiệu…
+ Dự kiến những công việc cần làm theo dự án:
Theo mục đích đã xác định, cần dự kiến những công việc mà học sinh thực hiện như: viết những bài để giới thiệu về những truyền thống tốt đẹp, làm các video ngắn, vẽ tranh để quảng bá…
+ Dự kiến địa điểm thực hiện: thực hiện theo nhóm.
+ Dự kiến thời gian thực hiện: thực hiện vào thứ bảy và chủ nhật.
+ Dự kiến phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ dự án:
Để thực hiện việc tuyên truyền những truyền thống tốt đẹp của quê hương, cần đến những phương tiện, cơ sở vật chất như: giấy, màu, bút vẽ,…
+ Dự kiến sự phối hợp với các lực lượng giáo dục:
Các lực lượng có thể hỗ trợ , giúp đỡ học sinh thực hiện dự án như: gia đình tạo điều kiện, thời gian, phương tiện, hướng dẫn học sinh về các truyền thống văn hóa quê hương mình…
- Bước thực hiện dự án:
+ Theo kế hoạch đã đề ra, các nhóm bàn bạc cách tiến hành và phân công công việc cho nhau.
+ Thực hiện công việc theo nhóm: chụp ảnh, quay và dựng video, vẽ các bức tranh sống động về các làng nghề truyền thống…
- Bước trình bày sản phẩm dự án
+ Sản phẩm chính là hình ảnh, video, bức tranh… của học sinh thực hiện
+ Sản phẩm được giới thiệu, trình bày trong lớp học.