I. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40 - 43)
Câu hỏi 1 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 89): Những câu thơ trích trong Thiên Nam ngữ lục cho em biết thông tin gì về nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?
Trả lời:
- Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng thông qua những câu thơ trích trong Thiên Nam ngữ lục:
+ Dấy binh khởi nghĩa để trả thù nước, nợ nhà (“rửa sạch nước thù; kẻo oan ức lòng chồng”)
+ Khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược, dựng lại cơ nghiệp của tổ tiên (“đem lại nghiệp xưa họ Hùng”).
Câu hỏi 2 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 89): Dựa vào lược đồ 18.2, em hãy trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Trả lời:
- Diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng:
+ Hai Hà Trưng là Trưng Trắc và Trưng Nhị phất cờ khởi nghĩa vào mùa xuân năm 40 tại Hát Môn (nay là xã Hát Môn – Phúc Thọ – Hà Nội).
+ Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng bùng nổ và thu hút được hào kiệt khắp nơi về gia nhập. Nghĩa quân đã nhanh chóng đánh bại được quân nhà Hán, làm chủ Mê Linh, rồi tiến về Cổ Loa và Luy Lâu.
+ Quan thái thú Tô Định bỏ thành, chạy trốn về Nam Hải. Quân Hán ở các quận huyện khác cũng gặp thất bại.
+ Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng năm 40 đến đây đã dành được thắng lợi hoàn toàn
+ Năm 42, nhà Hán đưa 2 vạn quân sang xâm lược. Hai Bà Trưng tổ chức kháng chiến anh dũng nhưng thất bại.
Câu hỏi 3 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 89): Tìm những cụm từ và câu thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3
Trả lời:
Những cụm từ và câu thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3: " Trưng Trắc, Trưng Nhị là đàn bà", " việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay"," có thể thấy hình thế đất Việt ta đủ dựng được nghiệp bá vương"
II. Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)
Câu hỏi mục II SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 90): Dựa vào tư liệu 18.5 và lược đồ 18.7, em hãy:
- Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu.
- Trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa.
Trả lời:
- Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu: : chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Ngô khiến đời sống của người Việt cực khổ => mâu thuẫn dân tộc giữa người Việt với nhà Ngô ngày càng sâu sắc => Bà Triệu dấy binh khởi nghĩa để đánh đuổi quân xâm lược Ngô, giành lại quyền tự chủ của người Việt.
- Nét chính của cuộc khởi nghĩa.
+ Năm 248, từ căn cứ ở núi Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá), khởi nghĩa bùng nổ.
+ Lực lượng nghĩa quân đã đánh hạ nhiều huyện lị, thành ấp ở Cửu Chân, Cửu Đức, Nhật Nam. Quan lại nhà Ngô từ thái thú đến huyện lệnh, huyện trưởng hoặc bị giết, hoặc bỏ trốn. Cuộc khởi nghĩa khiến cho toàn thể Giao Châu đều chấn động.
+ Trước tình hình đó, nhà Ngô đã cử 8000 quân sang đàn áp. Do lực lượng quân Ngô quá mạnh, khởi nghĩa đã bị đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh tại khu vực núi Tùng (Thanh Hoá).
III. Khởi nghĩa Lý Bí và nước Vạn Xuân (năm 542 - 603)
Câu hỏi 1 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 91): Em hãy nêu những đóng góp của Lý Bí và triều tiền Lý đối với lịch sử dân tộc
Trả lời:
- Những đóng góp của Lý Bí và triều tiền Lý đối với lịch sử dân tộc:
+ Lãnh đạp nhân dân khởi nghĩa, đánh đuổi Tiêu Tư, chiếm giữ thành Long Biên, làm chủ Giao Châu giành lại độc lập dân tộc, chấm dứt hơn 1.000 năm bởi trong thời kỳ Bắc thuộc.
+ Xây dựng nhà nước độc lập, tự chủ là nhà nước Vạn Xuân.
+ Cổ vũ tinh thần yêu nước và ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta.
Câu hỏi 2 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 91): Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lí Bí được Quốc sư quán triều Nguyễn nhận định như thế nào qua tư liệu 18.9?
Trả lời:
- Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lí Bí được Quốc sư quán triều Nguyễn nhận định qua tư liệu 18.9:
+ Cuộc khởi nghĩa Lí Bí đã biết nắm bắt tới thời cơ kháng chiến, giành lại được độc lập cho nước ta, thể hiện được ý chí, lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân, ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta
+ Xây dựng nên nhà nước đầu tiên với chế độ cai trị tự chủ, làm tiền đề phát tích cho nhà Đinh, nhà Lý say này,...
IV. Khởi nghĩa Mai Thúc Loan (năm 713 - 722)
Câu hỏi mục IV SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 93): Dựa vào lược đồ 18.10, em hãy trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan
Trả lời:
- Diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan:
+ Năm 713, cuộc khởi nghĩa bùng nổ. Quân khởi nghĩa do Mai Thúc Loan lãnh đạo nhanh chóng làm chủ vùng đất Hoan Châu (thuộc Nghệ An – Hà Tĩnh ngày nay).
+ Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng ra phạm vi cả nước, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.
+ Quân khởi nghĩa tiến công ra Bắc, đánh đuổi chính quyền đô hộ, làm chủ Tống Bình, giải phóng đất nước. Mai Thúc Loan xưng đế, xây thành Vạn An (Nghệ An) làm quốc đô.
+ Năm 722, nhà Đường sai Dương Tư Húc đem quân sang đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại.
V. Khởi nghĩa Phùng Hưng (khoảng năm 776 - 791)
Câu hỏi 1 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 94): Dựa vào lược đồ 18.12, em hãy tóm tắt lại những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng?
Trả lời:
- Diễn biến của khởi nghĩa Phùng Hưng:
+ Khoảng năm 776, Phùng Hưng cùng em là Phùng Hải họp quân khởi nghĩa ở Đường Lâm. Nhân dân các vùng xung quanh nổi dậy hưởng ứng và giành được quyền làm chủ vùng đất của mình.
+ Ít lâu sau, Phùng Hưng kéo quân bao vây phủ thành Tống Bình và chiếm được thành, sắp đặt việc cai trị đất nước.
+ Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp, dập tắt cuộc kháng chiến.
Câu hỏi 2 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 94): Tại sao nhân dân ta gọi Phùng Hưng là Bố Cái Đại Vương?
Trả lời:
- Nhân dân ta gọi Phùng Hưng là Bồ Cái Đại Vương bởi theo quốc tục xưa xưng cha là bố, mẹ là cái. Niên hiệu này nhân dân muốn tỏ lòng biết ơn nhớ tới vị anh hùng đã dũng cảm đứng lên kêu khởi nghĩa, ông tựa như cha mẹ, những người tái sinh ra cho nhân dân ta cuộc sống mới
Luyện tập
Câu hỏi 1 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 95): Em hãy nêu những đóng góp chung của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời Bắc thuộc.
- Những đóng góp chung của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời Bắc thuộc:
+ Chứng minh lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, bất khuất đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân ta.
+ Cổ vũ và để lại nhiều bài học khởi nghĩa quý báu cho các cuộc đấu tranh yêu nước sau này.
Câu hỏi 2 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 95): Dựa vào sơ đồ 18.1, em hãy
- Tóm tắt kết quả của các cuộc khởi nghĩa từ Hai Bà Trưng đến Phùng Hưng.
- Nêu nhận xét của em tinh thần đấu tranh chống xâm lược của nhân dân ta.
- Cuộc khởi nào mà em ấn tượng nhất? Lí giải sự lựa chọn của em?
Trả lời:
- Từ thế kỉ I đến đến đầu thế kỉ X, các cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta đã diễn ra liên tiếp, hầu như thế kỉ nào cũng nổ ra khởi nghĩa của nhân dân như: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40-43), Khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248), khởi nghĩa Lý Bí (năm 542-603), khởi nghĩa Mai Thúc Loan ( năm 713-722), khởi nghĩa Phùng Hưng ( năm 776-791).Kết quả của các cuộc khởi nghĩa: đều thất bại.
- Tinh thần đấu tranh của nhân dân ta vô cùng bền bỉ, các cuộc đấu tranh diễn ra liên tục, thể hiện truyền thống yếu nước, đấu tranh chống ngoại xâm để giành quyền độc lập, tự chủ.
- Cuộc khởi nghĩa mà em ấn tượng nhất là cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng. Bởi vì đây là cuộc khởi nghĩa đầu tiên, đặc biệt nó thể hiện vai trò của người phụ nữ trong công cuộc đấu tranh và bảo vệ đất nước.
Câu hỏi 3 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 95): Em hãy hoàn thành bảng thống kê những sự kiện chính của khởi nghĩa Lí Bó và nước Vạn Xuân theo mẫu bên dưới
Trả lời:
Vận dụng
Câu hỏi 4 SGK Lịch sử 6 Chân trời sáng tạo Bài 18 (trang 95): Giả sử em đang học trong một ngôi trường mang tên một trong những vị anh hùng chống Bắc thuộc, hãy viết thư cho một người bạn kể về câu truyện của vị anh hùng đó.
Trả lời:
Hà Nội, ngày 2 tháng 4 năm 2024
Thanh Lan thân mến, đã một năm kể từ ngày tớ và gia đình chuyển vào Hà Nội sinh sống. Cậu và mọi người vẫn khỏe cả chứ, tớ nhớ mọi người rất nhiều, thật buồn khi phải xa cậu và mọi người. Tớ và gia đình vẫn khỏe, mọi việc đều ổn cả.
Ngày hôm qua tớ đã nhận được giấy báo trúng tuyển vào trường THCS Hai Bà Trưng. Cậu biết không mình rất vui khi được học ngôi trường mang tên hai vị anh hùng của dân tộc này. Theo sách sử, thì Hai Bà Trưng là dòng dõi của người đứng đầu cai quản vùng đất Mê Linh vào thời Hùng Vương, gồm hai chị em là Trưng Trắc và Trưng Nhị. Lúc bấy giờ, giặc phương Bắc cai trị nước ta với chính sách tàn bạo khiến lòng dân vô cùng căm phẫn. Bất bình với chính sách cai trị hà khắc với chính sách cai trị hà khắc của chính quyền đô hộ phương Bắc, mùa xuân năm 40, hai chị em Trưng Trắc, Trưng Nhị đã phất cờ khởi nghĩa.
Được nhân dân khắp bơi hưởng ứng, từ Hát Môn (Phúc Thọ, Hà Nội), nghĩa quân “hùng dũng như gió cuốn” đánh chiếm Mê Linh, Cổ Loa (Hà Nội) và Luy Lâu (Bắc Ninh). Thái thú Tô Định đại bại, chạy trốn về quận Nam Hải (Quảng Đông). Khởi nghĩa thắng lợi, nhân dân suy tôn Trưng Trắc lên làm vua, đóng đô ở Mê Linh. Mùa hè năm 42, nhà Hán đem quân sang đàn áp. Năm 43, cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng thất bại. Nhân dân thương tiếc, lập đền thờ hai bà ở khắp nơi. Hai bà chính là tấm gương sáng rọi về tinh thần yêu nước và chiến đấu chống giặc anh dũng cho con cháu đời sau. Chính vì thế với mình, còn gì tuyệt vời hơn khi được học trong ngôi trường THCS mang tên hai người phụ nữ anh hùng. Mình nhất định sẽ cố gắng học hành thật chăm chỉ để xứng danh là học sinh trường, xứng với sự hi sinh to lớn của những vị anh hùng đã ngã xuống để có một nước Việt Nam xinh đẹp như ngày nay.
Thư đã dài rồi, mình dừng bút tại đây. Hi vọng cậu sau khi đọc được lá thư này sẽ hồi âm lại mình, kể cho mình nghe những điều thú vị mà cậu gặp được.
Bạn thân
Linh Hạ