Thực hành: Viết báo cáo về hoạt động kinh tế đối ngoại của Nhật Bản
1. Tổng Quan
- Nhật Bản, một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới, đã chơi một vai trò quan trọng trong thương mại và đầu tư quốc tế. Với một nền công nghiệp mạnh mẽ, sự đổi mới công nghệ và một nền tảng xuất khẩu đa dạng, Nhật Bản đã có ảnh hưởng to lớn đến nền kinh tế toàn cầu.
2. Thương Mại Quốc Tế
- Xuất khẩu: Nhật Bản là một trong những quốc gia xuất khẩu hàng hóa lớn nhất thế giới. Các sản phẩm chủ lực bao gồm các sản phẩm điện tử, ô tô, máy móc công nghiệp và thiết bị điện tử. Các thị trường chính cho xuất khẩu Nhật Bản bao gồm Hoa Kỳ, Trung Quốc và các quốc gia châu Âu.
- Nhập khẩu: Nhật Bản nhập khẩu một lượng lớn nguyên liệu và sản phẩm từ nhiều quốc gia trên thế giới. Các mặt hàng nhập khẩu phổ biến bao gồm dầu mỏ, khoáng sản và nguyên liệu thô cho sản xuất công nghiệp.
3. Hợp tác khoa học và chuyển giao công nghệ
- Chương trình Đối tác Phát triển của JICA (chương trình hợp tác kỹ thuật cấp cơ sở) là chương trình thực hiện với mục đích hỗ trợ các tổ chức phi chính phủ (NGO), tổ chức xã hội dân sự (CSO), trường đại học, chính quyền địa phương, các tổ chức pháp nhân công… của Nhật Bản thực hiện nguyện vọng được triển khai các hoạt động hợp tác quốc tế nhằm hỗ trợ trực tiếp cho người dân địa phương tại các nước đang phát triển.
- Cụ thể, JICA sẽ xét duyệt đề xuất dự án của các tổ chức này, và đối với những dự án được lựa chọn, JICA sẽ hỗ trợ và phối hợp cùng thực hiện dự án dựa trên kế hoạch hoạt động đã phê duyệt. Hiện nay, Chương trình này đang được triển khai trong nhiều lĩnh vực giúp cải thiện cuộc sống và sinh kế của người dân địa phương tại khoảng 90 quốc gia trên toàn thế giới.
- Nhật Bản chuyển giao công nghệ tiên tiến với nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam, một số công nghệ được Nhật Bản chuyển giao với Việt Nam như: công nghệ bảo quản, công nghệ sản xuất chíp, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực điều trị ung thư.
4. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) của Nhật Bản
- Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI): Hiện tại, Nhật Bản là nhà cung cấp tài chính quan trọng cho châu Á và thế giới vì đây là lĩnh vực mà Nhật có thể nhanh chóng thu lợi nhuận từ bên ngoài. Xuất khẩu tư bản ra nước ngoài giúp Nhật mở rộng thị trường và có vị trí vững chắc trong thương mại và đầu tư. Mĩ vẫn là thị trường đầu tư chủ yếu (tài chính, bất động sản và công nghiệp), EU là thị trường chiếm trên 20% tổng đầu tư của Nhật. Nhật chọn châu Á là thị trường đầu tư trọng tâm, nguồn đầu tư trực tiếp FDI vào châu Á chiếm 25% tổng đầu tư. Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA): Hiện nay, Nhật Bản là nước đứng đầu thế giới về viện trợ, Nhật dành một khối lượng lớn ODA giúp các nước không chỉ xuất phát từ lòng nhân đạo và nghĩa vụ của các nước phát triển với các nước mà còn cả mục đích kinh tế, ngoại giao, chính trị và Nhật muốn có vai trò xứng đáng với tiềm năng kinh tế của mình. Viện trợ ODA của Nhật gồm 4 loại: viện trợ không hoàn lại, hợp tác kinh tế, vốn của chính phủ và sự đóng góp của các tổ chức. ODA của Nhật tập trung ưu tiên chủ yếu cho các nước châu Á (chiếm trên 50% tổng số viện trợ chung). Đặc biệt ASEAN và Trung Quốc là nơi nhận được ưu tiên về ODA vì đây là vùng gần gũi về địa lí, lịch sử, kinh tế, tập trung đông dân nghèo và là thị trường đầy hứa hẹn của Nhật cả hiện tại và tương lai.
5. Các Hiệp Định Thương Mại Quốc Tế
- Nhật Bản đã tham gia và ký kết nhiều hiệp định thương mại quốc tế nhằm mở rộng thị trường và tăng cường quan hệ thương mại với các quốc gia khác trên toàn cầu. Các hiệp định như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại Tự do châu Âu (EUFTA) đã tạo ra cơ hội mới cho doanh nghiệp Nhật Bản.
6. Thách Thức và Triển Vọng
- Thách Thức: Nhật Bản đang đối mặt với những thách thức từ môi trường kinh doanh toàn cầu không ổn định, cũng như sự cạnh tranh từ các quốc gia khác trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ.
- Triển Vọng: Với sự đổi mới công nghệ và nền tảng hỗ trợ từ chính phủ, Nhật Bản vẫn có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghiệp 4.0 và các ngành công nghệ cao khác.