Mở đầu (trang 9) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Di sản văn hoá là tài sản của thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau, là nguồn tài nguyên quý báu tạo nên bản sắc văn hoá dân tộc, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững cho con người và xã hội.
Hãy chia sẻ hiểu biết của em về những làn điệu dân ca ấy.
Trả lời:
Dân ca Việt Nam là một thể loại âm nhạc cổ truyền của Việt Nam, được lưu truyền trong dân gian. Dân ca có nhiều làn điệu từ khắp các miền cộng đồng người, thể hiện qua có nhạc hoặc không có nhạc của các dân tộc Việt Nam. ... Các làn điệu dân ca thể hiện phong cách bình dân, sát với cuộc sống lao động mọi người.
1. Di sản văn hóa là gì?
Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 10) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2:
a) Em hãy cho biết tên của di sản gắn với từng hình ảnh trên và những đặc điểm chung của các hình ảnh đó.
b) Theo em, di sản văn hoá là gì?
Trả lời:
a)
- Ảnh 1: Chùa Một Cột
- Ảnh 2: Phố cổ Hội An
- Ảnh 3: Thánh địa Mỹ Sơn
- Ảnh 4: Đờn ca tài tử Nam Bộ
- Ảnh 5: Trang phục dân tộc Tày
- Ảnh 6: Bài Chòi Hội An
=> Đây đều là những thành tựu về kiến trúc, văn hóa đã được hình từ xưa, mang ý nghĩa lịch sử và giá trị nhất định đối với từng dân tộc, vùng miền nói riêng và đối với đất nước nói chung.
b) Di sản văn hoá là những sản phẩm vật chất, tinh thần có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.
2. Phân loại di sản văn hóa
Em hãy đọc các sự kiện dưới đây và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 10) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2:
a) Em hãy chỉ ra sự khác biệt giữa các di sản văn hoá trong các sự kiện trên.
b) Theo em, di sản văn hoá có thể được chia thành những loại nào? Em hãy chia sẻ hiểu biết của em về các loại di sản văn hoá đó.
Trả lời:
a, Sự khác biệt giữa các di sản văn hóa trong các sự kiện trên là các di sản văn hóa trong các sự kiện đó được chia làm hai loại di sản văn hóa là di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.
- Di sản văn hóa vật thể là: Quần thể di tích Cố đô Huế; Khu di tích Mỹ Sơn;
- Di sản văn hóa phi vật thể là: Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; Đờn ca tài tử nam Bộ; Hát Xoan - Phú Thọ.
b) Theo em, di sản văn hoá có thể được chia thành hai loại: di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.
- Di sản văn hoá vật thể: là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.
- Di sản văn hoá phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hoá liên quan, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.
Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 11) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Dựa vào thông tin trên, em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây và cho biết di sản văn hoá nào là: Di tích lịch sử; Danh lam thắng cảnh; Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; Di sản văn hoá phi vật thể. Giải thích vì sao.
Trả lời:
- Bức ảnh 1: Văn Miếu - Quốc Tử Giám
+ Đây là di tích lịch sử được xây dựng vào năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, cho xây dựng Văn Miếu thờ Khổng Tử, các vị hiền triết và làm nơi học tập của Hoàng Thái tử. Năm 1076, nhà Vua cho lập Quốc Tử Giám, chọn quan viên văn chức, người nào biết chữ cho vào Quốc Tử Giám học tập.
- Bức ảnh 2: Trống đồng
+ Đây là di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Vì đây là một hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học.
- Bức ảnh 3: Vịnh Hạ Long
+ Đây là danh lam thắng cảnh - cảnh quan thiên nhiên có giá trị thẩm mĩ, được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới.
- Bức ảnh 4: Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên
+ Đây là di sản văn hóa phi vật thể. Từ thuở sơ khai tiếng cồng chiêng được xuất hiện trong tất cả các lễ hội trong năm từ lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh đến lễ bỏ mả, lễ cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho,... Cồng chiêng Tây Nguyên biểu hiện cho sự quyền lực và giàu có. Theo quan niệm của người dân Tây Nguyên thì đằng sau mỗi chiếc Cồng chiêng điều ẩn chứa một vị thần, chiếc Cồng chiêng càng cổ thì quyền lực vị thần đó càng cao.
3. Ý nghĩa của di sản văn hoá đối với con người và xã hội
Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 12) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2:
a) Theo em, thông tin trên đã cho thấy di sản văn hoá có ý nghĩa như thế nào đổi với con người và xã hội?
b) Em hãy chia sẻ thêm những hiểu biết của mình về ý nghĩa của di sản văn hoá.
Trả lời:
a, Di sản văn hóa có ý nghĩa vô cùng lớn đối với con người và xã hội: + Góp phần quan trọng trong việc giáo dục lịch sử
Vun đắp truyền thống tốt đẹp của dân tộc, góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh của quốc gia, truyền bá các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mĩ của di sản văn hóa Việt Nam ra ngoài thế giới.
b, Di sản văn hóa góp phần phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm phong phú kho tàng di sản văn hóa nhân loại.
4. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân đối với việc bảo vệ di sản văn hoá
Em hãy đọc thông tin, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi (trang 14) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2:
a) Căn cứ vào những quy định của pháp luật trong thông tin, em hãy nhận xét việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong các hình ảnh trên.
b) Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa, em cần thể hiện thái độ và hành động như thế nào?
Trả lời:
a)
- Việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong hình 1, hình 2 đã góp phần duy trì và phát huy văn hóa của dân tộc.
- Việc làm, hành động của các tổ chức, cá nhân trong hình 3, hình 4, hình 5 là vi phạm quy định của nhà nước về việc bảo tồn, giữ gìn và phát triển di sản văn hóa.
b) Trước những hành vi vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa, em cần thể hiện thái độ kịch liệt phản đối và hành động lên án, ngăn chặn những hành vi vi phạm, thông báo cho cơ quan có thẩm quyền để có biện phạm kịp thời..
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 14) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Theo em, những giá trị văn hoá nào dưới đây đã được công nhận là di sản văn hoá?
A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế).
B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc (Hà Nội).
C. Công trình thuỷ điện Yaly (Gia Lai).
D. Khu di tích văn hoá Óc Eo (An Giang).
E. Bãi biển Mỹ Khê (Đà Nẵng).
Trả lời:
Những giá trị văn hoá đã được công nhận là di sản văn hoá:
A. Nhã nhạc cung đình Huế (Thừa Thiên Huế).
B. Hội Gióng đền Phù Đổng và đền Sóc (Hà Nội).
D. Khu di tích văn hoá Óc Eo (An Giang).
Luyện tập 2 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Cho các di sản khu du lịch Tràng An (Ninh Bình), Nhã nhạc cung đình Huế , Bàu trắng (Bình Thuận), Lễ hội đua thuyền đình Bình Thủy ( An Giang), Địa đạo Củ Chi ( Thành phố Hồ Chí Minh), Động Phong Nha ( Quảng Bình), Hoàng Thành Thăng Long (Hà Nội), Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm ( Bắc Giang), Truyện Kiều( Nguyễn Du); Nhà gốm Thanh Hà ( Quảng Nam); Lễ cấp sắc của người Dao Tiền (Phú Thọ); Lễ hội Ada Koonh ( Mừng lúa mới) của người Pa Kô.
Trả lời:
Luyện tập 3 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Ở Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào, trên nhiều công trình bị du khách viết, vẽ, ... gây mất mĩ quan.
Trên một số cây cột hàng trăm năm tuổi ở đình Tân Trào, một số người đã khắc tên, địa chỉ hoặc các hình trái tim, hoa lá, ... Thậm chí có người để lại cả địa chỉ, số điện thoại, tài khoản mạng xã hội, ... Không chỉ ở trên những công trình, vật dụng tại khu di tích, ngay cả các thân cây, tảng đá và một số bia trong khu di tích cũng bị viết, vẽ gây mất mỹ quan.
a) Em đồng ý hay không đồng ý với những việc làm trên? Vì sao?
b) Nếu gặp những người đang viết, vẽ như vậy, em có thể nói gì với họ?
Trả lời:
a) Em không đồng ý với những việc làm trên, vì những việc làm đó gây ảnh hưởng đến mỹ quan của khu di tích, mất đi tính kế thừa tốt đẹp có từ xa xưa.
b) Nếu gặp những người đang viết, vẽ như vậy, em sẽ nói: “Mọi người không nên viết, vẽ bậy sẽ ảnh hưởng đến mỹ quan của di tích, mọi người nên giữ gìn và bảo vệ những di sản của dân tộc”
Luyện tập 4 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Giả sử trong quá trình đào móng xây nhà, bố em phát hiện có cổ vật không rõ nguồn gốc từ đâu. Em sẽ khuyên bố làm gì? Vì sao?
Trả lời:
- Em sẽ khuyên bố rằng hãy mang cổ vật đó giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Bởi vì nếu như giữ lại cổ vật đó trong nhà hoặc đem đi bán đều là hành vi vi phạm pháp luật.
Luyện tập 5 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy kể tên một số di sản văn hóa ở địa phương. Em đã làm gì để góp phần giữ gìn góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa đó
Trả lời:
Một số di sản văn hóa ở Hà Nội:
- Gò Đống Đa
- Văn miếu - Quốc Tử Giám
- Cột cờ Hà Nội
Việc làm góp phần giữ gìn góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa:
- Tham gia các buổi dọn dẹp vệ sinh, chăm hoa, tưới tỉa cây ở khu di tích.
- Hưởng ứng các lễ hội kỉ niệm hàng năm
- Tuyên truyền, giới thiệu về khu di tích và nâng cao tinh thần bảo vệ, giữ gìn.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy sưu tầm tranh ảnh, tư liệu có nội dung về các di sản văn hoá thế giới ở Việt Nam để xây dựng thành tập san trưng bày tại lớp.
Tham khảo:
Vận dụng 2 (trang 15) Giáo dục Công dân 7 Cánh Diều Bài 2: Em hãy cùng bạn xây dựng kế hoạch chăm sóc di tích, danh lam thắng cảnh ở địa phương và thực hiện theo kế hoạch đã xây dựng
Gợi ý:
- Học sinh tự xây dựng kế hoạch một buổi tham gia dọn vệ sinh tại các di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh ở địa phương: Dịp nghỉ lễ 2/9 rủ các bạn mang đồ dùng khăn lau, xô chậu, chổi dễ,.. đi chăm sóc di tích tại địa phương.