1. Sông hồ
a) Sông
Câu 1: Đọc thông tin trong mục a và quan sát hình 1, em hãy mô tả các bộ phận của một dòng sông lớn.
Trả lời:
Các bộ phận của một dòng sông lớn: sông chính, phụ lưu và chi lưu.
- Phụ lưu: sông đổ vào sông chính.
- Chi lưu: sông thoát nước cho sông chính.
Câu 2: Em hãy nêu mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước cho sông.
Trả lời:
* Mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước sông:
- Vào màu lũ, mực nước trong lòng sông dâng cao.
- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu từ nước mưa thì mùa lũ trùng với mùa mưa.
- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu là tuyết tan thì mùa lũ trùng với mùa xuân.
- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu từ băng tan thì mùa lũ vào đầu mùa xuân.
b) Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ
Câu 1: Em hãy cho biết nước sông, hồ có vai trò thế nào đối với đời sống và sản xuất.
Trả lời:
* Các bộ phận của một dòng sông lớn gồm có:
- Sông chính là nơi toàn bộ nước của một con sông được cung cấp nước từ các phụ lưu và đổ ra biển, đại dương bằng chi lưu.
- Chi lưu là nơi sông đổ ra biển và đại dương.
- Ranh giới lưu vực sông là toàn bộ khu vực có thể cung cấp nước cho dòng chảy.
- Phụ lưu là các con sông nhỏ cung cấp nước vào dòng chảy chính.
Câu 2: Đọc thông tin trong mục b, quan sát hình 2 và dựa vào hiểu biết của em, hãy cho biết việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ có thể mang lại những lợi ích gì. Nêu ví dụ.
Trả lời:
* Lợi ích của việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ:
- Mang lại hiệu quả kinh tế cao;
- Hạn chế lãng phí nước;
- Góp phần bảo vệ tài nguyên nước.
=> Ví dụ: Hồ thủy điện Hòa Bình được khai thác, sử dụng tổng hợp với nhiều mục đích: cung cấp điện (thủy điện), phòng chống lũ cho Đông bằng sông Hồng, cung cấp nước tưới cho nông nghiệp, giao thông, du lịch, nuôi trông thủy sản.
2. Nước ngầm (nước dưới đât)
Câu 1: Dựa vào hình 3, em hãy cho biết nước ngầm được hình thành như thế nào?
Trả lời:
- Nước ngầm được hình thành: là nước nằm trong tầng chưa nước thường xuyên dưới bề mặt đất, được tạo nên chủ yếu bởi nước mưa, nước sông, hồ,... thấm xuống đất.
Câu 2: Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích gì?
Trả lời:
- Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích: sinh hoạt và nước tưới.
Câu 3: Nêu một số biện pháp sử dụng hợp lí và bảo vệ nước ngầm.
Trả lời:
* Một số biện pháp sử dụng hợp lí và bảo vệ nước ngầm:
- Xử lí các nguồn nước từ các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất,… trước khi thải ra ngoài.
- Hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất,…
- Sử dụng hợp lí và tiết kiệm nguồn nước ngọt.
- Xử lí nghiêm các tổ chức, cá nhân làm ô nhiễm các nguồn nước.
- Tích cực trồng và bảo vệ các loại rừng.
- Quy hoạch và xử lí chất thải nhựa, rác thải từ sản xuất và sinh hoạt,…
3. Băng hà (sông băng)
Câu 1: Nêu vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người
Trả lời:
- Vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người: góp phần điều hòa nhiệt độ trên Trái Đất, cung cấp nước cho các dòng sông
Luyện tập và Vận dụng
Câu 1: Em hãy kể tên các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất và tầm quan trọng của chúng đối với con người.
Trả lời:
- Các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất:
+ Sông, hồ;
+ Nước ngầm;
+ Băng hà.
- Tầm quan trọng của nước ngọt đối với con người:
+ Duy trì sự sống, cung cấp nước cho cơ thể;
+ Cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất.
Câu 2: Thu thập thông tin và cho biết trong các sông: sông Đà, sông Luộc, sông Đuống, sông Lô, sông nào là lưu phụ, sông nào là chi lưu của sông Hồng.
Trả lời:
Các phụ lưu, chi lưu của sông Hồng là
- Phụ lưu: sông Đà, sông Lô.
- Chi lưu: sông Đuống, sông Luộc.
Câu 3: Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả như thế nào?
Trả lời:
Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên và con người.
- Hạ thấp mực nước ngầm là nguyên nhân gây ra hiện tượng sụt lún mặt đất
- Làm suy giảm chất lượng nước ngầm.
- Tình trạng sụt giảm mạch nước ngầm của tỉnh, giảm áp lực nước. Điều này làm gia tăng khả năng thẩm thấu, xâm nhập nước mặn từ bên ngoài vào các tầng rỗng, gây ra hiện tượng nhiễm mặn tầng nước ngầm.
- Bên cạnh đó, nhiều giếng nước không còn sử dụng hoặc khai thác không hiệu quả nhưng không có biện pháp xử lý hay được xử lý trám lấp không đúng quy định đã làm gia tăng nguy cơ đưa nguồn ô nhiễm vào nước ngầm, gây ra hiện tượng ô nhiễm thông tầng mạch nước ngầm.