1. Khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở môi trường xích đạo
Câu hỏi. Đọc thông tin trong mục và quan sát hình 4 (trang 131), hãy:
- Xác định phạm vi môi trường xích đạo ở châu Phi.
- Trình bày cách thức con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở môi trường xích đạo.
Trả lời:
- Phạm vi môi trường xích đạo ở châu Phi: gồm bồn địa Công-gô và duyên hải phía bắc vịnh Ghi- nê.
- Cách thức con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở môi trường xích đạo:
+ Trồng cây quanh năm, gối vụ và xen canh nhiều loại cây (nhờ nhiệt độ và độ ẩm cao).
+ Hình thành các khu vực chuyên canh cây công nghiệp (cọ dầu, ca cao,...) theo quy mô lớn để xuất khẩu hoặc cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến.
+ Tích cực trồng và bảo vệ rừng (do tầng mùn trong đất không dày, lớp phủ thực vật bị tàn phá nhiều nên dễ bị rửa trôi).
2. Khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở môi trường nhiệt đới
Câu hỏi. Đọc thông tin trọng mục 2 và quan sát hình 4 (trang 131), hãy:
- Xác định phạm vi môi trường nhiệt đới ở châu Phi.
- Trình bày cách thức con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở môi trường nhiệt đới.
Trả lời:
- Môi trường nhiệt đới ở châu Phi chiếm diện tích lớn, nằm gần như toàn bộ Trung Phi, phía Đông Nam và phía Tây (trừ khu vực môi trường xích đạo).
- Phương thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên:
+ Tại những khu vực khô hạn như vùng xa van ở Nam Xa-ha-ra, làm nương rẫy vẫn là hình thức canh tác phổ biến, cây trồng chính là lạc, bông, kê,...; chăn nuôi dê, cừu,... theo hình thức chăn thả.
+ Ở những khu vực có khí hậu nhiệt đới ẩm như Đông Nam Phi, đã hình thành các vùng trồng cây ăn quả (chuối,... ) và cây công nghiệp (mía, chè, thuốc lá, bông, cà phê,...) với mục đích xuất khẩu.
+ Hoạt động khai thác và xuất khẩu khoáng sản (vàng, đồng, chì, dầu mỏ, khí tự nhiên,...) có vai trò hết sức quan trọng. Một số nước cũng phát triển công nghiệp chế biến sản phẩm cây nông nghiệp và sản phẩm chăn nuôi.
+ Ở môi trường nhiệt đới, cần chú ý xây dựng các công trình thuỷ lợi để đảm bảo nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân trong mùa khô.
+ Một số quốc gia châu Phi (Kê-nia, Tan-da-ni-a,...) đã thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên (vườn quốc gia) vừa đề bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên, vừa phát triển du lịch sinh thái.
3. Khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở môi trường hoang mạc
Câu hỏi. Đọc thông tin trong mục 3 và quan sát hình 4 (trang 131), hãy:
- Xác định phạm vi môi trường hoang mạc ở châu Phi.
- Trình bày cách thức con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở môi trường hoang mạc.
Trả lời:
- Phạm vi môi trường hoang mạc ở châu Phi: gồm hoang mạc Xa-ha-ra ở Bắc Phi; hoang mạc Ca-la-ha-ri, hoang mạc Na-mip ở Nam Phi.
- Cách thức để con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở môi trường hoang mạc:
+ Tại các ốc đảo, người dân trồng cây ăn quả và một số cây lương thực, chăn nuôi được tiến hành du mục. Lạc đà được nuôi nhiều để làm phương tiện vận chuyển. Nhiều mỏ dầu khí lớn được phát hiện và khai thác ở khu vực này. Ngoài ra du lịch đang dần phát triển tại đây.
+ Diện tích hoang mạc có xu hướng mở rộng hơn ở châu Phi do biến đổi khí hậu và sử dụng tài nguyên không hợp lí, do đó cần có các biện pháp thành lập “vành đai xanh” chống lại hiện tượng hoang mạc hoá.
4. Khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên môi trường cận nhiệt
Câu hỏi. Đọc thông tin trong mục 4 và quan sát hình 4 (trang 131), hãy:
- Xác định phạm vi môi trường cận nhiệt ở châu Phi.
- Trình bày cách thức con người khai thác thiên nhiên ở môi trường cận nhiệt.
Trả lời:
- Phạm vi:ở phần cực bắc và cực nam châu Phi
- Phương thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên:
+ Tận dụng lợi thế khi hậu ở môi trường cận nhiệt các nước đã trong các loài cây ăn quả (nho, cam, chanh, ô liu,... ) có giá trị xuất khẩu và một số cây lương thực (lúa mi, ngô). Gia súc chính là cừu.
+ Hoạt động khai thác khoáng sản rất phát triển, khu vực là một trung tâm lớn của thế giới về khai thác dầu (An-giê-ri), đồng thời đứng hàng đầu thế giới về khai thác vàng, kim cương (Cộng hoà Nam Phi).
+ Môi trường cận nhiệt cũng thuận lợi để phát triển các hoạt động du lịch.
+ Vấn đề môi trường được các nước trong khu vực quan tâm là chống khô hạn và hoang mạc hoá.
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Hãy lập bảng so sánh cách thức con người khai thác thiên nhiên ở môi trường xích đạo và môi trường nhiệt đới châu Phi.
Trả lời:
|
Môi trường xích đạo |
Môi trường nhiệt đới |
|
+ Trồng cây quanh năm, gối vụ và xen canh nhiều loại cây. + Hình thành các khu vực chuyên canh cây công nghiệp (cọ dầu, ca cao,...) theo quy mô lớn để xuất khẩu hoặc cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy chế biến. |
+ Những vùng khô hạn canh tác phổ biến theo hình thức nương rẫy, chăn nuôi theo hình thức chăn thả. + Những vùng khí hậu nhiệt đới ẩm hình thành các vùng trồng cây ăn quả (chuối,...) và cây công nghiệp (chè, thuốc lá, bông….) với mục đích xuất khẩu. + Khai thác xuất khẩu khoáng sản (vàng, đồng, chì, dầu mỏ, khí tự nhiên,...), một số nước phát triển công nghiệp chế biến. |
Câu 2. Tìm hiểu về hoang mạc Xa-ha-ra.
Trả lời:
- Hoang mạc Xa-ha-ra là hoang mạc lớn nhất thế giới với diện tích khoảng 9,2 triệu km2, nằm ở phía Bắc châu Phi. Đây cũng là hoang mạc khô hạn nhất thế giới. Tuy nhiên nhờ có một số ốc đảo mà động, thực vật của hoang mạc khá phong phú với khoảng 500 loài thực vật, nổi vật là oliu và hơn 70 loài động vật, phổ biến là lạc đà.
- Có nhiều bộ tộc sinh sống ở hoang mạc, chủ yếu với nghề vận chuyển bằng lạc đà, chăn nuôi du mục.