Mở đầu (trang 145) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Công nghiệp là ngành kinh tế đóng vai trò quan trọng ở nước ta. Sự phát triển và phân bố của ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố khác nhau như điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, kinh tế - xã hội. Nước ta phát triển các ngành công nghiệp chủ yếu nào? Vì sao nước ta hướng đến phát triển công nghiệp xanh?
Trả lời:
- Công nghiệp chế biến - chế tạo: Đây là ngành công nghiệp chủ đạo, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong GDP công nghiệp. Ngành này bao gồm các ngành:
+ Dệt may: Ngành công nghiệp xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, với các sản phẩm như: may mặc, da giày, thủ công mỹ nghệ,...
+ Lắp ráp điện tử: Ngành công nghiệp thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài, với các sản phẩm như: điện thoại, máy tính, linh kiện điện tử,...
+ Chế tạo máy móc: Ngành công nghiệp đang phát triển, với các sản phẩm như: ô tô, xe máy, tàu thuyền,...
+ Chế biến thực phẩm: Ngành công nghiệp phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, với các sản phẩm như: thủy sản, rau quả, đồ hộp,...
- Công nghiệp khai thác: Ngành công nghiệp cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp khác. Ngành này bao gồm các ngành:
+ Khai thác than: Cung cấp nguyên liệu cho ngành điện lực.
+ Khai thác dầu khí: Cung cấp nguyên liệu cho ngành hóa chất, sản xuất điện.
+ Khai thác khoáng sản: Cung cấp nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp khác như: xi măng, luyện kim,...
- Công nghiệp năng lượng: Ngành công nghiệp cung cấp năng lượng cho các ngành công nghiệp khác và cho đời sống. Ngành này bao gồm các ngành:
+ Điện lực: Ngành công nghiệp quan trọng nhất trong ngành năng lượng, cung cấp điện cho các ngành công nghiệp khác và cho đời sống.
+ Năng lượng tái tạo: Ngành công nghiệp đang phát triển, với các nguồn năng lượng như: năng lượng gió, năng lượng mặt trời,...
- Việt Nam hướng đến phát triển công nghiệp xanh:
+ Nhu cầu bảo vệ môi trường: ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, biến đổi khí hậu,... Do đó, phát triển công nghiệp xanh là giải pháp cần thiết để bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững.
+ Nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên: Công nghiệp xanh sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm thiểu lãng phí và ô nhiễm môi trường.
+ Tăng cường khả năng cạnh tranh: Các sản phẩm công nghiệp xanh ngày càng được ưa chuộng trên thị trường quốc tế. Do đó, phát triển công nghiệp xanh sẽ giúp Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
+ Phát triển công nghiệp xanh sẽ tạo ra nhiều việc làm cho người lao động, góp phần nâng cao đời sống xã hội.
1. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp
Câu hỏi 1 (trang 145) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích vai trò của một trong các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp ở nước ta.
Trả lời:
- Nhân tố tự nhiên:
+ Khoáng sản: Nước ta có nguồn khoáng sản phong phú, đa dạng với hơn 60 loại khác nhau. Một số loại có trữ lượng đáng kể như than đá, dầu mỏ, khí tự nhiên,… có ý nghĩa chiến lược và là nguồn lực để quy hoạch, phát triển công nghiệp.
+ Sinh vật: tài nguyên rừng, sinh vật phong phú, đa dạng là nguồn nguyên liệu dồi dào để phát triển công nghiệp chế biến.
+ Nguồn nước: mạng lưới sông ngòi dày đặc, trữ lượng thủy điện lớn trên hệ thống sông Hồng, sông Srêpôk, sông Đồng Nai,… là điều kiện phát triển thủy điện. Sông ngòi cung cấp nước cho một số ngành công nghiệp. Nguồn nước nóng, nước khoáng đa dạng, phân bố ở nhiều nơi Quang Hanh, Bình Châu, Thanh Tân, Đảnh Thạnh, Vĩnh Hảo,… tạo điều kiện phát triển ngành công nghiệp sản xuất nước khoáng, nước tinh khiết.
+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đem lại nguồn năng lượng tái tạo dồi dào như năng lượng gió, mặt trời,… Tạo ra tính thời vụ trong sản xuất nông nghiệp, tác động đến sự phát triển ngành công nghiệp chế biến nông sản.
+ Vị trí địa lí: những nơi gần cảng biển, đường giao thông huyết mạch, các đô thị lớn có nền công nghiệp phát triển mạnh và tập trung phân bố nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp.
+ Tuy nhiên, phần lớn các mỏ khoáng sản có quy mô nhỏ, chủ yếu thuận lợi cho phát triển công nghiệp địa phương; nhiều loại khoáng sản được khai thác đã suy giảm đáng kể về trữ lượng, đòi hỏi ngành công nghiệp phải thay đổi để phù hợp với nguồn nguyên liệu mới.
2. Sự phát triển và phân bố của các nghành công nghiệp chủ yếu
Câu hỏi 2 (trang 146) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Dựa vào hình 6.1 và thông tin trong bài, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của một trong các ngành công nghiệp chủ yếu ở mước ta.
Trả lời:
* Công nghiệp khai thác dầu thô và khí tự nhiên:
- Khai thác chủ yếu ở thềm lục địa phía nam
- Công nghệ khai thác phát triển, hiện đại => chất lượng dầu thô và khí tự nhiên được cải thiện, bảo vệ môi trường
* Công nghiệp sản xuất điện: tăng trưởng nhanh chóng, cơ cấu ngành đa dạng, xu hướng tăng dần tỉ trọng điện gió và điện mặt trời
- Thuỷ điện: tập trung chủ yếu khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên
- Nhiệt điện: phân bố rộng cả nước
- Điện gió: chủ yếu ở Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long
- Điện mặt trời: chủ yếu ở Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ
* Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy tính:
- Ngành công nghiệp mới
- Tốc độ phát triển nhanh
- Cơ cấu sản phẩm đa dạng
- Phân bố chủ yếu ở thành phố như Hà Nộ, Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Hải Phòng,..
* Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm:
- Phát triển khá sớm
- Đa dạng quy trình sản xuất, tăng về số lượng, chất lượng sản phẩm
- Sản phẩm nâng cao, đáp ứng được thị trường trong và ngoài nước
* Công nghiệp dệt, sản xuất trang phục:
- Tốc độ phát triển rất nhanh
- Cơ cấu đa dạng, gồm dệt và sản xuất trang phục
- Phân bố ở các đô thị lớn, nơi có nguồn lao động dồi dào
3. Vấn đề phát triển công nghiệp xanh
Câu hỏi 3 (trang 150) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Dựa vào thông tin trong bài, hãy giải thích tại sao cần phải phát triển công nghiệp xanh ở nước ta hiện nay.
Trả lời:
- Cần phải phát triển công nghiệp xanh vì:
+ Công nghiệp xanh là nền công nghiệp thân thiện với môi trường, sản xuất ra các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp cho các điều kiện của môi trường tốt hơn.
+ Việc phát triển công nghiệp xanh giúp tái sử dụng các chất thải, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng và nguồn tài nguyên thiên nhiên khác, hạn chế sử dụng hóa chất độc hại bằng cách sử dụng các công nghệ tiên tiến để khắc phục và kiểm soát ô nhiễm môi trường.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 150) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Nêu ví dụ về một nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố công nghiệp ở nước ta.
Lời giải:
* Nhân tố thị trường:
- Thị trường tiêu thụ:
+ Các khu vực đông dân cư như: TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng,... có thị trường tiêu thụ lớn, thu hút các ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng.
+ Các khu vực có khu du lịch lớn như: Nha Trang, Đà Nẵng,... phát triển mạnh các ngành công nghiệp phục vụ du lịch như: sản xuất quà lưu niệm, chế biến thực phẩm,...
- Thị trường xuất khẩu:
+ Các khu vực có vị trí thuận lợi giao thông vận tải như: Hải Phòng, Cái Mép - Thị Vải,... phát triển mạnh các ngành công nghiệp xuất khẩu như: dệt may, điện tử,...
Luyện tập 2 (trang 150) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Lập bảng tóm tắt tình hình phát triển và phân bố của một ngành công nghiệp chủ yếu ở nước ta hiện nay.
Lời giải:
Vận dụng (trang 150) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 6: Sưu tầm thông tin và trình bày tình hình phát triển một ngành công nghiệp ở địa phương em đang sinh sống.
Lời giải:
- Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo (CNCCB) là một trong những ngành quan trọng của Hà Nội, đóng góp 29,2% vào GRDP của thành phố năm 2022.
- Ngành CNCCB Hà Nội có tốc độ tăng trưởng cao, bình quân 8,3%/năm trong giai đoạn 2016-2022.
- Một số ngành công nghiệp chủ lực của Hà Nội bao gồm:
+ Điện tử - viễn thông: Samsung, LG, Foxconn,...
+ Ô tô - xe máy: Honda, Yamaha, VinFast,...
+ Dệt may: May 10, May Việt Tiến,...
+ Hóa chất: Vinachem, Petrolimex,...
+ Chế biến thực phẩm: Vinamilk, TH True Milk,...
- Ngành CNCCB tập trung chủ yếu ở các khu vực sau:
+ Khu vực nội thành: Các quận: Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm, Thanh Xuân,...
+ Khu vực ngoại thành: Các quận: Long Biên, Thanh Trì, Hà Đông,...
+ Các khu công nghiệp: KCN Bắc Thăng Long, KCN Sài Đồng, KCN Nam Thăng Long,...