Mở đầu (trang 152) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Nhóm ngành dịch vụ ở nước ta đang ngày càng phát triển và có vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Dịch vụ tham gia hầu hết vào các hoạt động sản xuất và đời sống của người dân như vận chuyển, mua bán nguyên liệu, vật tư, hàng hoá; trao đổi thông tin; học tập, du lịch,... Hiện nay, ngành giao thông vận tài và bưu chính viễn thông phát triển như thế nào? Các xu hướng phát triển mới của ngành thương mại và du lịch ra sao?
Trả lời:
- Sự phát triển ngành giao thông vận tải và bưu chính viễn thông:
+ Giao thông vận tải: phát triển với tốc độ nhanh, mạng lưới không ngừng mở rộng, chất lượng vận tải ngày càng cao, đa dạng loại hình gồm đường bộ, đưởng sắt, đường sông, đường biển, đường hàng không.
+ Bưu chính viễn thông: bưu chính ngày càng phát triển, mạng lưới rộng khắp, doanh thu đạt 26,8 nghìn tỉ đồng (2021); viễn thông phát triển nhanh chóng, doanh thu đạt 316,4 nghìn tỉ đồng (2021).
- Xu hướng phát triển mới của ngành thương mại và du lịch:
+ Thương mại: nội thương mở rộng cơ sở bán lẻ hiện đại, quy hoạch, đổi mới các chợ đầu mối và chợ truyền thống, đầu tư hạ tầng thương mại, thương mại điện tử phát triển nhanh, thu hút đầu tư, liên kết doanh nghiệp nước ngoài; ngoại thương phát triển xuất - nhập khẩu bền vững, mở rộng thị trường xuất khẩu; chuyển dịch cơ cấu thị trường nhập khẩu.
+ Du lịch: phát triển du lịch bền vững, phát triển các loại hình du lịch tiềm năng, phát triển sản phẩm du lịch có chất lượng, phát triển hệ sinh thái du lịch thông minh, đầu tư, khai thác các khu vực động lực phát triển du lịch, mở rộng thị trường.
1. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự nghiệp và phân bố các ngành dịch vụ
Câu hỏi 1 (trang 152) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích vai trò của một trong các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố các ngành dịch vụ ở nước ta.
Trả lời:
- Khoa học - công nghệ (KHCN) thúc đẩy sự ra đời và phát triển của các ngành dịch vụ mới như: dịch vụ viễn thông, công nghệ thông tin, tài chính ngân hàng, du lịch trực tuyến,...
- KHCN giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp dịch vụ.
- KHCN giúp thay đổi phương thức cung cấp dịch vụ, từ truyền thống sang hiện đại, tiện lợi và nhanh chóng hơn.
- KHCN giúp thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền, tạo điều kiện cho các ngành dịch vụ phát triển ở các khu vực còn khó khăn.
- KHCN giúp khai thác tiềm năng, lợi thế của từng địa phương để phát triển các ngành dịch vụ phù hợp.
- KHCN thúc đẩy sự liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong phát triển dịch vụ, tạo thành mạng lưới dịch vụ rộng khắp cả nước.
* Ví dụ thực tiễn:
- Dịch vụ viễn thông: Việc ứng dụng KHCN đã giúp mạng lưới viễn thông Việt Nam phát triển mạnh mẽ, phủ sóng rộng khắp cả nước, cung cấp dịch vụ internet tốc độ cao cho người dân.
- Dịch vụ tài chính ngân hàng: Ngân hàng trực tuyến, thanh toán điện tử, mobile banking phát triển mạnh mẽ, giúp người dân thực hiện giao dịch tài chính nhanh chóng, tiện lợi và an toàn.
- Dịch vụ du lịch: Việc ứng dụng KHCN vào quảng bá du lịch, đặt phòng trực tuyến, thanh toán online,... giúp thu hút du khách quốc tế và nội địa, thúc đẩy ngành du lịch phát triển.
2. Giao thông vận tải
Câu hỏi 2 (trang 153) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào hình 8.2 và thông tin trong bài, hãy xác định:
- Các tuyến đường bộ huyết mạch và đường sắt.
- Các cảng biển lớn và cảng hàng không quốc tế ở nước ta.
Trả lời:
- Các tuyến đường bộ huyết mạch và đường sắt:
+ Đường bộ: quốc lộ 1; đường Hồ Chí Minh, cao tốc CT01, quốc lộ 14,…
+ Đường sắt: đường sắt Bắc - Nam (Thống Nhất), Hà Nội - Lạng Sơn, Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Lào Cai.
- Các cảng biển lớn và cảng hàng không quốc tế ở nước ta:
+ Cảng biển lớn: Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu
3. Bưu chính viễn thông
Câu hỏi 3 (trang 156) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào hình 8.3 và thông tin trong bài, hãy trình bày tình hình phát triển ngành bưu chính viễn thông ở nước ta.
Trả lời:
* Bưu chính:
- Bao gồm: nhận, vận chuyển thư tín, bưu phẩm, hàng hoá, tài liệu..
- Phát triển nhanh
- Mạng lưới rộng khắp
- Các loại hình dịch vụ đa dạng, nâng cao chất lượng
* Viễn thông:
- Bao gồm: gửi, truyền, nhận, xử lí số liệu, hình ảnh, âm thanh bằng các thiết bị điện tử
- Phát triển nhanh chóng
- Tăng cường ứng dụng công nghệ hiện đại theo hướng chuyển đổi số
- Mạng lưới phân bố rộng khắp
- Dịch vụ viễn thông mở rộng và phát triển, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số
4. Thương mại và du lịch
Câu hỏi 4 (trang 157) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích một số xu hướng phát triển mới trong ngành thương mại
Trả lời:
- Nội thương:
+ Ngày càng mở rộng các cơ sở bán lẻ hiện đại: tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trao đổi qua siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi tăng dần giá trị và tỉ trọng trong phân phối bản lẻ hàng hóa trên thị trường.
+ Quy hoạch hợp lí, đổi mới mô hình hoạt động các chợ đầu mối và truyền thống: sắp xếp, nâng cấp các chợ đầu mối trên phạm vi cả nước và chợ truyền thống tại các địa phương đáp ứng nhu cầu thông thương, tiêu thị hàng hóa của người dân, phù hợp với từng vùng, miền.
+ Hạ tầng thương mại được đầu tư: phát triển đồng bộ, đa dạng, từng bước hiện đại hóa, áp dụng công nghệ số hóa trong quản lí, khai thác, vận hành.
+ Thương mại điện tử phát triển nhanh: các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ bằng phương tiện điện tử có kết nối internet ngày càng phổ biến.
+ Gia tăng thu hút đầu tư, liên kết với doanh nghiệp nước ngoài trong lĩnh vực thương mại.
- Ngoại thương:
+ Phát triển xuất - nhập khẩu bền vững: hướng đến xuất khẩu, nhập khẩu các sản phẩm có giá trị gia tăng, có hàm lượng khoa học - công nghệ; các sản phẩm kinh tế xanh góp phần nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.
+ Thị trường xuất khẩu ngày càng được mở rộng: đẩy mạnh khai thác các thị trường lớn, yêu cầu sản phẩm chất lượng cao như Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản,…; mở rộng sang các thị trường còn tiềm năng như Liên bang Nga, Ấn Độ, châu Phi, Trung Đông, Mỹ La tinh,…
+ Thị trường nhập khẩu có sự chuyển dịch về cơ cấu: giảm tỉ trọng nhập khẩu từ các thị trường công nghệ thấp, công nghệ trung gian, tăng tỉ trọng nhập khẩu từ các thị trường công nghệ nguồn.
Câu hỏi 5 (trang 157) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào thông tin trong bài, hãy phân tích một số xu hướng phát triển mới trong ngành du lịch ở nước ta.
Trả lời:
- Đẩy mạnh phát triển du lịch bền vững: đảm bảo hài hòa giữa phát triển du lịch đồng thời vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hóa, xã hội; góp phần bảo vệ môi trường, đa dạng sinh học và sự phát triển của các hệ sinh thái.
- Tập trung phát triển các loại hình du lịch tiềm năng: du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp và nông thôn, du lịch sinh thái.
- Tăng cường phát triển sản phẩm du lịch có chất lượng dựa trên các lợi thế về tài nguyên: du lịch nghỉ dưỡng biển, đảo; du lịch văn hóa, gắn với bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, lịch sử; khai thác thế mạnh ẩm thực đa dạng, đặc sắc của các vùng.
- Phát triển hệ sinh thái du lịch thông minh: xây dựng điểm đến thông minh, ứng dụng công nghệ số trong du lịch (giao dịch điện tử, thanh toán điện tử, hoàn thiện cơ sở dữ liệu ngành du lịch,…)
- Chú trọng đầu tư, khai thác các khu vực động lực phát triển du lịch: phát triển các địa bàn trọng điểm phát triển du lịch (Hà Nội, Quảng Ninh - Hải Phòng, Quảng Bình - Quảng Trị, Đà Nẵng - Quảng Nam, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ - Kiên Giang,…), các khu du lịch quốc gia (Sa Pa, Hạ Long - Bái Tử Long - Vân Đồn, Tràng An, Phong Nha - Kẻ Bàng, Hội An - Cù Lao Chàm, Phú Quốc,…) để thúc đẩy, lan tỏa phát triển du lịch đến các địa phương khác.
- Mở rộng thị trường: duy trì các thị trường truyền thống như các nước Đông Á, châu Âu, khu vực ASEAN, Bắc Mỹ, Liên Bang Nga,… Đẩy mạnh khai thác thị trường khách nội địa, đa dạng hóa các phân khúc thị trường mục tiêu.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập (trang 158) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Dựa vào Bản đồ hành chính Việt Nam, hình 8.2 và kiến thức đã học, hãy::
1. Xác định ít nhất 2 tuyến đường bộ huyết mạch (chạy theo hướng Bắc - Nam hoặc Tây - Đông), 1 tuyến đường sắt và cho biết các tuyến này chạy qua những tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nào.
2. Xác định một số cảng biển, càng hàng không quốc tế và cho biết các cảng biển, cảng hàng không quốc tế đó thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nào.
Lời giải:
1. Yêu cầu số 1.
- Quốc lộ 1A:
Tuyến đường: Hà Nội - Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ - Vĩnh Phúc - Hà Nội - Hưng Yên - Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình - Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình - Quảng Trị - Thừa Thiên Huế - Quảng Nam - Quảng Ngãi - Bình Định - Phú Yên - Khánh Hòa - Ninh Thuận - Bình Thuận - Bà Rịa - Vũng Tàu - TP. Hồ Chí Minh - Long An - Tiền Giang - Đồng Tháp - Vĩnh Long - Cần Thơ - Hậu Giang - Sóc Trăng - Bạc Liêu - Cà Mau.
Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Hà Nội, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh, Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau.
- Đường Hồ Chí Minh:
Tuyến đường: Cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Lâm Đồng - Đồng Nai - TP. Hồ Chí Minh.
Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Quảng Trị, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh.
- Đường sắt Thống Nhất:
Tuyến đường: Hà Nội - Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ - Vĩnh Phúc - Hà Nội - Hưng Yên - Thái Bình - Nam Định - Ninh Bình - Thanh Hóa - Nghệ An - Hà Tĩnh - Quảng Bình - Quảng Trị - Thừa Thiên Huế - Quảng Nam - Đà Nẵng - Quảng Ngãi - Bình Định - Phú Yên - Khánh Hòa - Ninh Thuận - Bình Thuận - Bà Rịa - Vũng Tàu - TP. Hồ Chí Minh - Long An - Tiền Giang - Đồng Tháp - Vĩnh Long - Cần Thơ.
Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương: Hà Nội, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh, Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ.
2. Yêu cầu số 2.
* Một số cảng biển, càng hàng không quốc tế
- Cảng biển quốc tế: Hải Phòng (Hải Phòng), Vũng Tàu (Bà Rịa - Vũng Tàu), Vân Phong (Khánh Hòa), Quy Nhơn (Bình Định), Cái Lân (Quảng Ninh), Dung Quất (Quảng Ngãi),…
- Cảng hàng không quốc tế: Nội Bài (Hà Nội), Cát Bi (Hải Phòng), Vân Đồn (Quảng Ninh), Vinh (Nghệ An), Phú Bài (Huế), Đà Nẵng (TP Đà Nẵng), Cam Ranh (Khánh Hòa), Cần Thơ (TP Cần Thơ),…
Vận dụng (trang 158) Địa Lí 9 Chân trời sáng tạo Bài 8: Sưu tầm và viết một đoạn văn ngắn về một dịch vụ viễn thông được ứng dụng trong cuộc sống mà em yêu thích.
Đoạn văn tham khảo:
Dịch vụ viễn thông mà em yêu thích nhất là thanh toán di động. Dịch vụ này cho phép em thực hiện thanh toán các hóa đơn, mua sắm trực tuyến và chuyển tiền một cách nhanh chóng, tiện lợi và an toàn mà không cần phải mang theo tiền mặt hay thẻ ngân hàng. Em có thể sử dụng thanh toán di động để thanh toán hóa đơn điện nước, internet, điện thoại,... Mua sắm online cũng trở nên dễ dàng hơn khi chỉ cần vài thao tác đơn giản trên điện thoại. Em cũng có thể chuyển tiền cho bạn bè, người thân một cách nhanh chóng mà không cần phải đến ngân hàng. Thanh toán di động giúp em tiết kiệm được thời gian và công sức. Em không còn phải xếp hàng chờ đợi để thanh toán hóa đơn hay chuyển tiền. Em cũng có thể dễ dàng theo dõi các giao dịch của mình thông qua ứng dụng thanh toán di động. Em tin rằng thanh toán di động sẽ ngày càng phổ biến trong tương lai bởi sự tiện lợi và an toàn của nó. Đây là một dịch vụ viễn thông hữu ích mà em yêu thích và thường xuyên sử dụng.