1. Sự xác lập chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ
- Từ thập kỉ 60 của thế kỉ XVIII, cuộc cách mạng công nghiệp bắt đầu ở Anh, sau đó lan ra các nước Pháp, Đức,… đã tạo ra những chuyển biến to lớn về kinh tế - xã hội, làm thay đổi bộ mặt của các nước này và khẳng định sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản.
- Trong thập kỉ 60 - 70 của thế kỉ XX, các cuộc cách mạng tư sản tiếp diễn dưới những hình thức khác nhau và giành được thắng lợi, dẫn đến sự xác lập chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ.
2. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản
- Chủ nghĩa đế quốc và quá trình xâm lược thuộc địa: Các nước tư bản tìm kiếm thị trường và nguyên liệu thông qua mở rộng thuộc địa, đặc biệt tại châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh.
- Sự mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản:
+ Trong thế kỉ XIX, sau các cuộc cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ, chủ nghĩa tư bản tiếp tục quá trình phát triển và mở rộng ở các khu vực khác nhau trên thế giới.
+ Nửa đầu thế kỉ XIX, tại hàng loạt các thuộc địa của thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ở khu vực Mỹ Latinh đã bùng nổ phong trào đấu tranh giành độc lập, đưa đến sự thành lập các quốc gia tư sản mới.
+ Cuộc Duy Tân Minh Trị (1868) đưa Nhật Bản trở thành quốc gia tư bản; Cách mạng Tân Hợi (1911) lật đổ chế độ phong kiến ở Trung Quốc.
- Chủ nghĩa tư bản từ tự do cạnh tranh sang độc quyền: Cuối thế kỷ XIX, các tập đoàn tư bản lớn xuất hiện, thống trị nền kinh tế tại Đức, Pháp, Mỹ.
3. Chủ nghĩa tư bản hiện đại
- Khái niệm: Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, chủ nghĩa tư bản hiện đại kết hợp sức mạnh của các tập đoàn tư nhân với chính quyền nhà nước, tận dụng thành tựu khoa học - công nghệ.
- Tiềm năng: Chủ nghĩa tư bản hiện đại phát triển mạnh mẽ về kinh tế, khoa học, công nghệ, trở thành trung tâm tài chính toàn cầu.
- Thách thức: Đối mặt với khủng hoảng kinh tế toàn cầu, mâu thuẫn xã hội, phân hóa giàu nghèo và những vấn đề chính trị phức tạp.