Mở đầu (trang 22) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Một người mặc một chiếc áo màu đỏ đứng trên sân khấu. Dưới ánh sáng của đèn sân khấu luôn thay đổi màu, có phải lúc nào khán giả cũng nhìn thấy áo người này màu đỏ không?
Trả lời:
- Khi đèn sân khấu thay đổi màu, không phải lúc nào khán giả cũng nhìn thấy áo người này màu đỏ.
1. Tán sắc ánh sáng trắng qua lăng kính
Câu hỏi 1 (trang 22) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Tiến hành thí nghiệm (Hình 5.2) và cho biết chùm sáng đi vào lăng kinh và đi ra khỏi lăng kính có điểm gì khác nhau?
Trả lời:
- Trước khi vào lăng kính, chùm sáng có màu trắng. Sau khi đi ra khỏi lăng kính, chùm sáng có màu cầu vồng.
Luyện tập (trang 23) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Hãy kể ra các màu chính trong quang phổ của ánh sáng trắng.
Lời giải:
- Các màu chính trong quang phổ của ánh sáng trắng: đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím.
Câu hỏi 2 (trang 23) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5:
a. Sự sắp xếp các màu trong quang phổ của ánh sáng mặt trời (Hình 5.3) và quang phổ của ánh sáng trắng qua lăng kính (Hình 5.2) có điểm gì giống nhau?
b. Vì sao ta có thể kết luận ánh sáng mặt trời là ánh sáng trắng?
Trả lời:
a. Sự sắp xếp các màu trong quang phổ của ánh sáng mặt trời có thứ tự về các màu đơn sắc được tán sắc ra giống với quang phổ của ánh sáng trắng, cụ thể là: Đỏ, Cam, Vàng, Lục, Lam, Chàm, Tím
b. Ta có thể kết luận ánh sáng mặt trời là ánh sáng trắng vì ánh sáng mặt trời cũng là một hỗn hợp ánh sáng có nhiều màu khác nhau (Hình 5.3)
2. Đường đi của tia sáng qua lăng kính
Câu hỏi 3 (trang 24) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Quan sát sơ đồ đường đi của tia sáng trong Hình 5.5 và giải thích vì sao:
a. Tia khúc xạ IJ lệch gần pháp tuyến N1N’1 hơn so với tia tới SI.
b. Tia khúc xạ JR lệch xa pháp tuyến N2N’2 hơn so với tia tới IJ.
Trả lời:
a. Khi ánh sáng truyền từ không khí vào lăng kính, tia khúc xạ IJ lệch gần pháp tuyến hơn so với tia tới SI vì ánh sáng truyền từ môi trường kém chiết quang sang môi trường chiết quang hơn (n21 > 1).
b. Khi ánh sáng truyền từ lăng kính ra không khí, tia khúc xạ JR lệch xa pháp tuyến hơn so với tia tới IJ vì ánh sáng truyền từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường kém chiết quang (n21 < 1).
Câu hỏi 4 (trang 24) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Nêu nhận xét về phương của tia ló JR sau khi đi qua lăng kính so với tia tới SI.
Trả lời:
- Vận dụng kiến thức đã học về hiện tượng khúc xạ ánh sáng: Khi truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác, tia sáng có thể bị khúc xạ (bị lệch khỏi phương truyền ban đầu) tại mặt phân cách giữa hai môi trường.
3. Màu sắc của vật
Luyện tập (trang 24) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Một quả bóng có màu vàng dưới ánh sáng mặt trời. Đặt quả bóng này trong phòng tối, sau đó lần lượt chiếu ánh sáng đỏ, lục vào quả bóng thì ta sẽ thấy nó có màu gì?
Lời giải:
Khi một quả bóng có màu vàng được chiếu ánh sáng đỏ hoặc lục trong phòng tối, màu sắc của quả bóng thường sẽ thay đổi. Điều này xảy ra do tương tác giữa màu sắc của ánh sáng và màu sắc tự nhiên của quả bóng.
a. Ánh sáng đỏ:
Khi ánh sáng đỏ chiếu vào, màu vàng của quả bóng sẽ hấp thụ một phần và phản xạ một phần. Kết quả, quả bóng có thể xuất hiện một màu đỏ hoặc cam tăng cường, tùy thuộc vào đặc tính hấp thụ và phản xạ của màu vàng.
b. Ánh sáng lục:
Khi ánh sáng lục chiếu vào, quả bóng có thể phản xạ một phần ánh sáng lục và hấp thụ một phần. Kết quả, màu vàng của quả bóng có thể được tạo thành từ sự kết hợp giữa màu lục và màu vàng, tạo ra một màu mới.
=> Trong môi trường ánh sáng tự nhiên, màu sắc của một vật thể thường dựa vào màu sắc của ánh sáng mà nó chiếu lên và cách mà nó tương tác với màu sắc tự nhiên của vật liệu. Khi ánh sáng màu đỏ hoặc lục được chiếu vào, nó sẽ tạo ra một hiệu ứng màu mới khi kết hợp với màu vàng tự nhiên của quả bóng.
Luyện tập (trang 24) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Trả lời câu hỏi ở phần Mở đầu bài học.
Lời giải:
Khi đèn sân khấu thay đổi màu, không phải lúc nào khán giả cũng nhìn thấy áo người này màu đỏ.
+ Ánh sáng đèn sân khấu là màu đỏ thì ta sẽ thấy áo người đó có màu đỏ vì áo người màu đỏ phản xạ mạnh ánh sáng màu đỏ.
+ Ánh sáng đèn sân khấu là trắng chiếu vào áo người màu đỏ thì ta sẽ thấy áo người đó có màu đỏ vì ánh sáng trắng là hỗn hợp ánh sáng có nhiều màu khác nhau bao gồm cả màu đỏ nên áo người sẽ hấp thụ hết các ánh sáng màu khác và cho ánh sáng màu đỏ phản xạ mạnh.
+ Ánh sáng đèn sân khấu là các ánh sáng màu khác (trừ trắng và đỏ) thì khi chiếu vào áo người màu đỏ ta sẽ thấy áo người đó có màu gần như đen vì áo người màu đỏ sẽ hấp thụ hết các ánh sáng màu khác.
Vận dụng (trang 25) KHTN 9 Chân trời sáng tạo Bài 5: Vì sao lá cây thường có màu lục dưới ánh sáng mặt trời?
Lời giải:
- Ánh sáng mặt trời là chùm ánh sáng trắng, khi chiếu ánh sáng mặt trời vào lá cây, thường thì lá cây sẽ hấp thụ hầu hết ánh sáng màu khác và phản xạ mạnh ánh sáng màu lục nên lá cây thường có màu lục dưới ánh sáng mặt trời