Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 10 Cánh diều Bài 21 (trang 128): Em hãy quan sát các ảnh dưới đây và cho biết, người tham gia giao thông trong mỗi ảnh đã có hành vi như thế nào? Có phù hợp với pháp luật hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Ảnh 1: Mọi người dừng đèn đỏ, không chạm vạch. Người đi bộ đi đúng trên làn đường dành cho người đi bộ, qua đường khi có đèn xanh cho phép đi qua.
=> Phù hợp với pháp luật.
- Ảnh 2: Các bạn nam điều khiển xe đạp điện bằng một tay dắt nhau trên đường, không đội mũ bảo hiểm, đi hàng hai/
=> Không phù hợp với pháp luật.
1. Khái niệm thực hiện pháp luật
Câu hỏi mục 1 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Cánh diều Bài 21 (trang 129): Em hãy đọc thông tin, tình huống và trả lời câu hỏiThông tin. Công ty H luôn nghiêm chỉnh chấp hành chính sách và pháp luật của Nhà nước. Công ty đã nhận hàng trăm thanh niên nam nữ vào làm việc, giải quyết công ăn việc làm cho nhân dân địa phương. Hằng năm, công ty luôn kê khai đúng số lượng sản phẩm, doanh thu, đông thời nộp thuế đầy đủ và đúng hạn theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, góp phần vào việc tăng nguồn thu ngân sách nhà nước.
Tình huống. Q thường xuyên chơi điện tử ăn tiền. Nhiều lần, Q rủ P vào quán điện tử cùng chơi nhưng luôn bị P từ chối. Một lần, P nói với Q: Cậu biết không, chơi game ăn tiền là đánh bạc trái phép và vi phạm pháp luật đây.
Công ty H và bạn P đã có hành vi, biểu hiện như thế nào? Hành vi, biểu hiện đó có đúng pháp luật không? Vì sao?
Trả lời:
- Công ty H chấp hành nghiêm chỉnh các chính sách và pháp luật của nhà nước, tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương, nộp thuế đầy đủ, đúng hạn,… Đó là những hành vi tuân thủ pháp luật, hợp pháp, góp phần làm tăng nguồn thu ngân sách nhà nước.
- Bạn M rủ rê, lôi kéo N chơi game ăn tiền. Đó là hành vi đánh bạc trái pháp luật.
2. Các hình thức thực hiện pháp luật
Câu hỏi mục 2 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Cánh diều Bài 21 (trang 130): Em hãy đọc thông tin, tình huống và trả lời câu hỏiTình huống 1. Trước khi đi vào sản xuất, trong Công ty M có ý kiến cho rằng, việc xử lí nước thải theo quy chuân kĩ thuật môi trường rất tốn kém, tăng chi phí sản xuất, vì thế nên xả nước trực tiếp ra dòng sông bên cạnh, không phải qua xử lí. Sau khi cân nhắc, công ty đã quyết định xây dựng hệ thống xử lí nước thải bảo đảm quy trình kĩ thuật môi trường, theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường.
Tình huống 2. Do mâu thuẫn cá nhân từ mấy tháng nay, ông K đã lợi dụng mạng xã hội, sử dụng tài khoản cá nhân để nói xấu, xúc phạm ông Q. Nhận thấy hành vi của ông K là trái pháp luật, làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình, ông Q đã yêu cầu ông K xin lỗi, cải chính công khai trên mạng xã hội và bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Tình huống 3. Mỗi buổi sớm chị Dung phải đưa bé Hoa đi học trước khi đến công ty, nên chị luôn bị vội. Hôm trước bé Hoa ngủ dậy muộn hơn nên chị Dung rất lo bị muộn giờ đi làm. Chị Dung nghĩ, chỉ có cách vượt mây ngã tư khi có đèn đỏ là có thể đến công ty đúng giờ. Nhưng tối suy nghĩ lại, chị Dung thấy làm như vậy vừa vi phạm pháp luật, vừa mất an toàn cho mình và mọi người. Chị dừng lại mỗi khi có đèn đỏ mà thấy yên tâm, dù hôm đó chị có bị muộn giờ làm việc.
Thông tin 1. Căn cứ vào quyền hạn của mình, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện V kí quyết định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở cho học sinh đạt tiêu chuẩn tốt nghiệp, theo quy định của Bộ Giáo dục và Đảo tạo.
Thông tin 2. Toà án tỉnh K ra quyết định tuyên phạt cải tạo không giam giữ 2 năm đối với Nguyên Văn H về hành vi trộm cắp tài sản của người khác là một chiếc xe máy trị giá 30 triệu đồng.
a) Ở mỗi tình huống và thông tin trên, các tổ chức, cá nhân đã thực hiện pháp luật như thế nào?
b) Em hãy tìm ra sự khác nhau về hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong các thông tin trên.
Trả lời:
a)
- Thông tin 1: Công ty M xây dựng hệ thống xử lý nước thải bảo đảm quy trình kỹ thuật môi trường theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường.
- Thông tin 2: Ông K xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của ông Q. Ông Q yêu cầu ông K phải xin lỗi và đính chính lại thông tin trên mạng xã hội, bồi thường thiệt hại theo đúng quy định của pháp luật.
- Thông tin 3: Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo căn cứ vào quyền hạn của mình để kí quyết định cấp bằng tốt nghiệp cho những học sinh đủ tiêu chuẩn theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Thông tin 4: Chị Dung chấp hành luật giao thông, vừa an toàn cho bản thân, vừa an toàn cho mọi người đi đường.
- Thông tin 5: Tòa án ra quyết định phạt cải tạo không giam giữ đối với đối tượng trộm cắp tài sản.
b) Sự khác nhau về hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong các thông tin trên:
- Thông tin 1: Quyết định về hình thức khen thưởng, cấp bằng. => Sử dụng pháp luật.
- Thông tin 2: Quyết định về hình thức xử phạt vi phạm. => Áp dụng pháp luật.
3. Công dân thực hiện pháp luật trong cuộc sống
Câu hỏi mục 3 SGK Kinh tế Pháp luật 10 Cánh diều Bài 21 (trang 131): Em hãy đọc thảo luận tình huống và trả lời câu hỏiTình huống 1. Sau khi tốt nghiệp ngành Quản trị kinh doanh, trên cơ sở quyền tự do kinh doanh của công dân và sự trợ giúp tài chính của gia đình, anh Nguyên cùng mấy người bạn quyết định mở cửa hàng bán đồ điện tử. Sau khi tiếp nhận đầy đủ hồ sơ, cơ quan đăng kí kinh doanh của huyện đã cấp cho anh Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.
Tình huống 2. Ông Q xây nhà lấn chiếm đất mặt đường. Thanh tra xây dựng đã lập biên bản về hành vị vi phạm của ông Q và yêu câu ông tự đỡ bỏ, khôi phục lại nguyên trạng phân đất mà ông đã lắn chiêm trước khi xây. Sau thời gian quy định, ông Q không dỡ bỏ phân nhà lần chiếm, Thanh tra xây dựng đã áp dụng biện pháp cưỡng chế dỡ bỏ phân nhà của ông Q lần chiếm đất mặt đường và xử phạt ông Q về hành vi vi phạm, cùng toàn bộ chi phí dỡ bỏ này.
a) Em hãy phân tích các tình huống trên và cho biết cá nhân, tổ chức ở mỗi tình huống đó đã thực hiện pháp luật như thế nào?
b) Mỗi tình huống trên phù hợp với một hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?
Trả lời:
- Tình huống 1: Anh Nguyên được cơ quan đăng kí kinh doanh của huyện cấp cho Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh sau khi tiếp nhận hồ sơ đầy đủ về kế hoạch kinh doanh của anh.
- Tình huống 2: Thanh tra xây dựng tiến hành cưỡng chế dỡ bỏ phần nhà lấn chiếm mặt đường của ông Q và xử phạt hành vi đó sau khi đã lập biên bản nhắc nhở nhưng ông Q không tuân theo.
- Các tình huống trên phù hợp với hình thức áp dụng pháp luật vì các cơ quan chức năng có thẩm quyền đều căn cứ vào các quy định của pháp luật để ban hành các quyết định như cấp Giấy phép kinh doanh hoặc tiến hành xử phạt hành vi vi phạm nào đó.
Luyện tập
Bài tập 1: Mỗi hành vi, việc làm dưới đây thuộc hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?A. Không buôn bán, sử dụng trái phép chất ma tuý.
B. Mở cửa hàng bán hàng may mặc sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.
C. Cơ quan y tế ra quyết định phạt tiền đối với cửa hàng ăn uống vì không áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm.
D. Nhà máy sản xuất bánh mì áp dụng các biện pháp phòng cháy, chữa cháy.
Lời giải:
Hình thức thực hiện pháp luật:
A. Không buôn bán, sử dụng trái phép chất ma tuý.
=> Tuân thủ pháp luật
B. Mở cửa hàng bán hàng may mặc sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.
=> Sử dụng pháp luật.
C. Cơ quan y tế ra quyết định phạt tiền đối với cửa hàng ăn uống vì không áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm.
=> Áp dụng pháp luật.
D. Nhà máy sản xuất bánh mì áp dụng các biện pháp phòng cháy, chữa cháy.
=> Thi hành pháp luật.
Bài tập 2: Xử lí tình huống
a. Tốt nghiệp đại học ngành Dược, sau khi được cơ quan nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh, chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm ở thị trấn.
Theo em, việc chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm có phải là thực hiện pháp luật không? Nếu có, thì đó là hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?
b. Công ty V chuyên sản xuất bánh kẹo, bị cơ quan thuế kiểm tra và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính vì không nộp thuế đúng thời hạn theo quy định của Luật Thuế.
Theo em, việc cơ quan thuế ra quyết định xứ phạt vi phạm hành chính đối với Công ty V là hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?
c. Công việc kinh doanh của bà X rất thuận lợi vì có khách hàng quen, thường xuyên đến mua hàng. Gần đây, thấy nhu cầu hút thuốc lá điện tử của thanh niên phát triển mạnh, bà X quyết định nhập hàng thuốc lá điện tử về bán, dù cửa hàng của bà không đăng kí kinh doanh thuốc lá. Việc làm này của bà X đã bị cơ quan quản lí thị trường kiểm tra, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính về hành vi kinh doanh không đúng mặt hàng ghi trong giấy phép kinh doanh được cấp.
Theo em, việc cơ quan quan lí thị trường xử phạt vi phạm hành chính đối với bà M là đúng hay sai? Thuộc hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?
Lời giải:
- Xử lí tình huống a. Chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm sau khi được cơ quan nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh là đang thực hiện pháp luật theo hình thức Sử dụng pháp luật.
- Xử lí tình huống b. Việc cơ quan thuế ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty V là hình thức Áp dụng pháp luật vì cơ quan thuế căn cứ vào những sai phạm trong việc nộp thuế của Công ty V (không nộp thuế đúng hạn) và những quy định của Luật Thuế rồi mới quyết định xử phạt vi phạm đó.
- Xử lí tình huống c. Việc cơ quan quản lí thị trường xử phạt vi phạm hành chính đối cới bà X là theo hình thức Áp dụng pháp luật vì cơ quan quản lý thị trường đã kiểm tra hành vi bán thuốc lá điện tử - một mặt hàng mà bà X chưa đăng kí doanh - và tiến hành lập biên bản xử phạt dựa trên những quy định của pháp luật.
Bài tập 3: Nếu chứng kiến hành vi vi phạm pháp luật của người khác, em sẽ xử sự như thế nào? Vì sao?
Lời giải:
- Nếu chứng kiến hành vi vi phạm pháp luật của người khác, em sẽ báo với người lớn hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền để xử lí các hành vi vi phạm trên.
* Giải thích: Hiến pháp, pháp luật ra đời để điều chỉnh hành vi của mọi người trong xã hội. Mỗi người cần phải tuân thủ và làm theo những quy định của Hiến pháp, pháp luật, nếu có các hành vi vi phạm thì xã hội sẽ trở nên mất kiểm soát và gây nên những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống xã hội của tất cả mọi người.
Vận dụng
Vận dụng 1: Mỗi học sinh lập một bảng theo dõi việc thực hiện pháp luật của bản thân: ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng.Gợi ý:
Vận dụng 2: Nêu hướng phát huy hành vi thực hiện pháp luật hoặc khắc phục hành vi không thực hiện pháp luật.
Gợi ý:
