1. Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết
Câu hỏi mục 1 SGK Giải Sử 11 Cánh Diều Bài 3 (trang 20): Khai thác thông tin và các hình trong mục 1, trình bày sự thành lập của Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết. Xác định vị trí và tên gọi các nước cộng hoà trong Liên bang Xô viết.Trả lời:
- Sự thành lập của Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết:
+ Tháng 12 - 1922, Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang họp ở Mát-xcơ-va đã nhất trí thông qua bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô), dựa trên cơ sở sự tự nguyện của các nước cộng hòa Xô viết.
+ Năm 1924, bản hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.
- Vị trí và tên gọi của các nước cộng hoà trong Liên bang Xô viết:
+ Nga: Có diện tích lớn nhất trong Liên bang Xô viết, nằm ở phía Bắc châu Á và phía Đông châu Âu. Phía Bắc giáp Bắc Băng Dương, phía Đông giáp Thái Bình Dương, phía Nam giáp Mông Cổ, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản.
+ Ca-dắc-xtan: Diện tích lớn thứ hai trong Liên bang Xô viết, giáp Nga, Trung Quốc, biển A Ran và biển Ca-xpi.
+ E-xtô-ni-a: Giáp Nga và biển Ban Tích.
+ Lát-vi-a: Giáp Nga và biển Ban Tích.
+ Lít-va: Giáp biển Ban Tích.
+ Bê-lô-rút-xi-a: Giáp Nga và Lít-va.
+ U-crai-na: Giáp Nga và biển Đen.
+ Môn-đô-va: Nằm ở phía Tây U-crai-na.
+ Ác-mê-ni-a: Nằm ở phía Tây A-déc-bai-gian.
+ Gru-di-a: Phía Bắc giáp Biển Đen, phía Đông giáp Nga.
+ A-déc-bai-gian: Phía Bắc giáp Gru-di-a, phía Đông Bắc giáp Nga, phía Đông và Đông Nam giáp biển Ca-xpi.
+ Tuốc-mê-ni-a: Giáp biển Ca-xpi, U-dơ-bê-ki-xtan, Áp-gan-ni-xtan và I-ran.
+ U-dơ-bê-ki-xtan: Nằm ở phía Tây Nam Ca-dắc-xtan.
+ Tát-gi-ki-xtan: Phía Đông và Đông Nam giáp Trung Quốc, phía Tây Nam giáp Áp-gan-ni-xtan.
+ Kiếc-ghi-di-a: Nằm ở phía Nam Ca-dắc-xtan, giáp Trung Quốc.
2. Ý nghĩa sự ra đời của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết
Câu hỏi mục 2 Giải Sử 11 Cánh Diều Bài 3 (trang 22): Khai thác thông tin, tư liệu và Bảng 1, phân tích ý nghĩa sự ra đời của Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.
Trả lời:
- Đối với Liên Xô:
+ Đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của đế quốc Nga và Chính phủ tư sản lâm thời của giai cấp tư sản; xác lập chế độ xã hội chủ nghĩa trên toàn lãnh thổ Liên Xô rộng lớn (có diện tích gần 22,4 triệu km2, chiếm 1/6 diện tích Trái Đất).
+ Thể hiện quyền dân tộc tự quyết, sự liên minh đoàn kết của các nước cộng hoà Xô viết đồng minh; làm thất bại ý đồ và hành động chia rẽ của các thế lực thù địch trong và ngoài nước.
+ Tạo nên sức mạnh tổng hợp để nhân dân Liên Xô tập trung vào xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước, chiến thắng ngoại xâm.
- Đối với thế giới:
+ Chứng minh học thuyết Mác - Lê-nin là đúng đắn, khoa học: giai cấp công nhân đã thực hiện sứ mệnh lịch sử lãnh đạo nhân dân lật đổ ách thống trị của chủ nghĩa tư bản, đế quốc, thiết lập nền chuyên chính vô sản.
+ Xác lập và xây dựng mô hình nhà nước mới đối lập với mô hình nhà nước tư bản chủ nghĩa; tác động lớn đến chính trị và quan hệ quốc tế.
+ Cổ vũ các dân tộc bị áp bức đứng lên đấu tranh; để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho các nước về sự lựa chọn con đường cứu nước giải phóng dân tộc, về mô hình nhà nước sau khi giành được chính quyền.
Luyện tập
Luyện tập SGK Giải Sử 11 Cánh Diều Bài 3 (trang 22): Hoàn thành sơ đồ về quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.
Trả lời:
Vận dụng
Vận dụng Giải Sử 11 Cánh Diều Bài 3 (trang 22): Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết ra đời có phải là một tất yếu lịch sử hay không? Vì sao?Trả lời:
- Hậu quả của cuộc nội chiến đã khiến nhiều nền kinh tế của các nước cộng hòa bị phá hủy, và tiến trình xây dựng lại những hệ thống kinh tế đó theo các chính sách xã hội chủ nghĩa mới đang vấp phải nhiều khó khăn, đòi hỏi những cơ chế hợp tác chặt chẽ hơn. Trong quá trình phát triển, sự phát triển chênh lệch không đồng đều giữa các nước đặt ra yêu cầu nước Nga và các nước cộng hòa Xô viết đồng minh phải hợp tác, giúp đỡ lần nhau để cùng nhau phát triển.
- Sau Cách mạng tháng Mười, nước Nga Xô Viết bị quân đội 14 nước đế quốc (do Mỹ đứng đầu) liên kết cùng lực lượng chống đối trong nước bao vây, tấn công. Để bảo vệ thành quả cách mạng, nước Nga và các nước cộng hòa Xô viết đồng minh buộc phải liên minh với nhau để đánh bại kẻ thù chung.
=> Vì những lí do trên mà sự ra đời của liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết là một tính tất yếu của lịch sử. Liên Xô là một quốc gia được thành lập trên nền tảng ý thức hệ chung là chủ nghĩa Cộng sản, và chủ nghĩa Cộng sản là nhân tố quan trọng nhất, gắn kết các nhà nước này lại với nhau.