Trước khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 60): Giới thiệu ngắn gọn một truyện kể hoặc một bộ phim có nhân vật trẻ em gây ấn tượng với em.
Trả lời:
Em đã xem nhiều bộ phim hoạt hình có nhân vật trẻ em, trong đó em ấn tượng và có nhiều cảm xúc nhất với bộ phim “Ngôi mộ đom đóm” của Nhật Bản. Bộ phim nói về sự khốc liệt của xã hội Nhật bản trong chiến tranh thế giới thứ hai và ca ngợi tình anh em của hai đứa trẻ mồ côi. Hai anh em phải vật lộn với sự đói khổ của chiến tranh, sự hắt hủi của mọi người để có thể tồn tại. Không nhà cửa, không gia đình, không của cải và thậm chí không có gì để ăn khiến cuộc sống hai đứa bé hiện lên đầy thảm khốc.
Chiến tranh đã khiến hai đứa bé trở nên thiếu thốn, đáng thương nhưng hai anh em dành tình yêu thương cảm động và nhân văn cho nhau. Cuối cùng, hai anh em đã chết vì đói khổ và bệnh tật.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 60): Chia sẻ một vài cảm nhận của em về nhân vật đó.
Trả lời:
Em rất ấn tượng với nhân vật người anh Seita, cậu bé chỉ khoảng hơn 10 tuổi nhưng đã thay cha mẹ gánh vác nuôi em gái, cõng em qua hết nơi này đến chốn nọ, thậm chí đi ăn trộm và bị đánh để mang đồ về cho em gái ăn. Hai anh em đã chết vì đói khổ và bệnh tật.
Hi vọng ở một thế giới nào đó, anh em họ sẽ có một cuộc sống tốt đẹp hơn và không có chiến tranh như trong câu chuyện. Cậu bé khiến em nghĩ tới anh trai của mình, anh trai cũng thương yêu em vô điều kiện như thế. Hai đứa trẻ đáng thương khiến em cảm thấy chiến tranh thật độc ác, vô nghĩa và em thấy yêu thương hơn gia đình của mình.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 61): Chú ý các chi tiết miêu tả trang phục của cô bé bán diêm giữa trời đông giá rét.
Trả lời:
- Cô bé đầu trần, chân đất
- Lúc ra khỏi phòng có đi giày vải nhưng nó quá rộng nên em đã liên tiếp làm văng mất cả hai chiếc.
- Mặc chiếc tạp dề cũ kĩ đựng đầy diêm.
Câu 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 61): Điều gì sẽ đến với cô bé bán diêm trong đêm giao thừa?
Trả lời:
- Điều sẽ đến với cô bé bán diêm trong đêm giao thừa: Giữa tiết trời đông giá rét, em phải ra đường, tìm kiếm những nơi đông người qua lại để bán những que diêm nhưng không ai đoái hoài đến lời chào hàng của em.
Câu 3 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 62): Sau khi bà mất, gia đình cô bé bán diêm rơi vào tình cảnh như thế nào?
Trả lời:
- Sau khi bà mất, gia sản tiêu tán, phải rời ngôi nhà xinh xắn để chui rúc trong một xó tối tăm, luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc chửi rủa.
- Em bé không dám về nhà nếu như không bán được bao diêm nào vì sợ bố đánh.
- Ở nhà cũng rét, cha con em phải ở trên gác, sát mái nhà, mặc dù đã nhét giẻ rách vào các kẽ hở lớn trên vách nhưng gió vẫn thổi rít vào trong nhà.
Câu 4 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 62): Mỗi lần quẹt diêm, cô bé nhìn thấy những hình ảnh gì? Đó là thực hay mơ?
Trả lời:
Mỗi lần quẹt diêm cô bé bán diêm lại được sống trong giây phút hạnh phúc:
- Lần quẹt diêm thứ nhất: em thấy lò sưởi, vì trong đêm đông giá lạnh em cần được sưởi ấm.
- Lần quẹt diêm thứ 2: em thấy một bàn ăn thịnh soạn cho thấy mơ ước lớn nhất lúc này của em là được ăn no.
- Lần quẹt diêm thứ 3, em thấy hình ảnh của cây thông. Đó chính là biểu tượng của mái ấm gia đình hạnh phúc.
- Lần quẹt diêm thứ 4: bà hiện lên thật ấm áp, đẹp đẽ. Cô bé khẩn thiết van xin bà cho đi cùng, bởi cô bé hiểu khi ngọn lửa diêm tắt đi bà cũng biến mất.
- Lần cuối cùng: em quẹt hết số diêm còn lại để nhìn thấy bà và thật kì lạ ước nguyện cuối cùng của em đã trở thành hiện thực.
=> Bốn lần quẹt diêm đầu tiên đều là giấc mơ, lần quẹt diêm cuối cùng đã trở thành hiện thực khi em đã rời xa thế giới thực tại và sang thế giới bên kia.
Câu 5 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 63): Chú ý trình tự xuất hiện của các hình ảnh khi cô bé quẹt diêm.
Trả lời:
- Lần thứ nhất: lò sưởi.
- Lần thứ hai: bàn ăn thịnh soạn với những món ăn ngon.
- Lần thứ ba: cây thông Nô-en.
- Lần thứ tư: bà nội hiền hậu.
Câu 6 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 64): Điều xảy ra với cô bé bán diêm có giống như dự đoán của em không?
Trả lời:
- Đúng như dự đoán của em, cô bé bán diêm đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa nhưng em không còn phải đối mặt với đòn roi, những lời mắng nhiếc, sự đói rét, nỗi buồn nữa, em đã được đến một thế giới khác, thế giới có bà ở bên.
Câu 7 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 64): Có những hình ảnh trái ngược nào trong quang cảnh ngày đầu năm mới?
Trả lời:
- Mặt trời lên trong sáng, chói chang, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà – xó tường hiện ra thi thể em bé gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười đã chết vì rét trong đêm giao thừa giữa những bao diêm trong đó có một bao đã hết nhẵn.
- Mọi người chỉ bảo nhau: “Chắc nó muốn sưởi cho ấm!” mà không ai giúp đỡ em,…
Trả lời câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Truyện Cô bé bán diêm được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy?
Trả lời:
- Truyện Cô bé bán diêm được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba (tác giả).
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố trong một đêm như thế nào? Vì sao cô bé không dám trở về nhà?
Trả lời:
- Cô bé bán diêm phải ở ngoài đường phố trong một đêm đông giá rét. Mặc dù có nhà song em không dám về vì nếu về mà không mang được đồng xu nào tất sẽ bị cha em mắng chửi. Người cha vô lương tâm, lời lẽ hành động thiếu tình thương đã khiến cô bé bất hạnh phải ở bên ngoài trong đêm đông giá lạnh, trong gió và mưa tuyết mỗi lúc một nhiều.
- Trong ngày cuối cùng của năm ai ai cũng được quay quần bên gia đình còn cô bé thì đầu trần, chân đất lang thang ngoài trời đông giá rét, tuyết phủ trắng xóa. Xung quanh em đường phố, nhà cửa đã lên đèn, không gian thật ấm cúng, hạnh phúc, mùi ngỗng sực nức khắp nơi, còn em đã đi cả ngày mà không bán được bao diêm nào.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Nêu các chi tiết miêu tả ngoài hình của cô bé bán diêm? Những chi tiết đó giúp em hình dung như thế nào về cuộc sống của nhân vật.
Trả lời:
- Ngoại hình cô bé bán diêm: đầu trần, chân đất giữa ngày giá rét dữ dội; tạp dề cũ kĩ,…
→ Cô bé phải sống cuộc sống nghèo khổ, đói rét; thiếu tình yêu thương, không có ai quan tâm, chăm sóc,…
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Những hình ảnh xuất hiện sau mỗi lần quẹt diêm thể hiện những ước mong nào của cô bé bán diêm? Theo em, có thể thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh đó không.
Trả lời:
- Những hình ảnh xuất hiện sau mỗi lần quẹt diêm thể hiện ước mơ được sưởi ấm, được ăn no và được gặp bà của cô bé bán diêm.
- Theo em, không thể thay đổi trình tự xuất hiện của các hình ảnh này được bởi vì thứ tự của những hình ảnh này thể hiện được mức độ tăng dần của nỗi khao khát của cô bé bán diêm với những sự vật ấy. Nỗi khát khao lớn nhất của cô bé trong đêm giao thừa đó là được gặp người bà mà luôn yêu thương cô hết mức. Nếu như thay đổi thứ tự xuất hiện của những hình ảnh đó thì truyện sẽ mất đi ý nghĩa của nó.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Nêu cảm nhận của em về thái độ của người kể chuyện với cô bé bán diêm. Phân tích một vài chi tiết làm cơ sở cho sự cảm nhận đó.
Trả lời:
- Thái độ của người kể chuyện với cô bé bán diêm: Câu chuyện thể hiện tình yêu thương sâu sắc của nhà văn đối với số phận bất hạnh của cô bé. Qua câu chuyện, nhà văn muốn truyền tải đến người đọc thông điệp giàu ý nghĩa, thấm đẫm giá trị nhân đạo: hãy yêu thương trẻ thơ và để cho chúng được sống một cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc, xây dựng cuộc sống ấm no cho tất cả mọi người, nhất là cho những em bé đáng thương trên đời.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Đọc lại một số câu văn miêu tả lại cách ứng xử của người đi đường trước tình cảnh của cô bé bán diêm. Em nghĩ gì về cách ứng xử của họ.
Trả lời:
- Những câu văn miêu tả thái độ, hành động của người đi đường:
+ Chẳng ai đoái hoài …, chẳng ai bố thí cho em chút đỉnh …, hoàn toàn lãnh đạm với cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm…
+ Mọi người vui vẻ ra khỏi nhà…, Ngày mồng một đầu năm hiện lên trên tử thi em bé ngồi giữa những bao diêm, trong đó có một bao đã hết nhẵn. Mọi người bảo nhau: “Chắc nó muốn sưởi cho ấm!”.
- Suy nghĩ về cách ứng xử của người qua đường, có nhiều ý kiến trái chiều nhau:
+ Ý kiến 1: Thông cảm với người đi đường: Họ không để ý đến em vì quá vội vã trong ngày cuối năm nhiều bận rộn, vì giá rét; vì muốn nhanh chóng về với gia đình của mình,…
+ Ý kiến 2: Phê phán người đi đường đã thờ ơ, vô cảm trước một em bé đáng thương, cần được giúp đỡ; dửng dưng như hoàn toàn vô can trước cái chết của em.
→ Đề cao ý kiến 2 hơn vì: qua câu chuyện này, chúng ta cảm nhận được thông điệp mà An-đéc-xen muốn gửi gắm. Nhà văn không chỉ dành trọn tình yêu thương cho cô bé bán diêm mà còn thể hiện thái độ phê phán mạnh mẽ đối với sự thờ ơ, vô cảm trước con người, nhất là trước nỗi bất hạnh của trẻ thơ.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết tương phản như: cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơnn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm; không khi tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường. Em hãy chỉ ra ý nghĩa, tác dụng của một vài chi tiết, hình ảnh đó.
Trả lời:
- Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết tương phản như:
+ Cảnh đoàn tụ của các gia đình trong đêm giao thừa với cảnh giá rét, đơn độc ngoài đường phố của cô bé bán diêm;
+ Không khí tươi vui ngày đầu năm mới với cảnh tượng em bé chết rét nơi xó tường.
- Tác giả đã sử dụng những hình ảnh tương phản đó để làm nổi bật tình cảnh hết sức tội nghiệp của cô bé. Hình ảnh đối lập của cô bé bán diêm và mọi người mãi mãi để lại trong lòng bao người đọc trên khắp thế gian này niềm đau thương vô hạn.
Câu hỏi 8 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Cô bé bán diêm (trang 65): Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Theo em, truyện cổ tích Cô bé bán diêm có kết thúc như vậy không? Vì sao.
Trả lời:
- Những câu chuyện cổ tích thường kết thúc có hậu: nhân vật chính được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc.
- Theo em, truyện cổ tích Cô bé bán diêm cũng đã có một kết thúc có hậu (khi nói về phương diện giải phóng số phận con người). Cái chết của cô bé bán diêm khốn khổ là một cảnh tượng thương tâm, nhưng đây là một cái chết đẹp, hình hài thể xác chết mà linh hồn, khát vọng của em bé vẫn sống, sống trên đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười, sống trong cảnh tượng huy hoàng cùng bà bay lên đón năm mới.
- Nói về cái chết, người ta hay nghĩ tới bi kịch. Viết về cái chết của cô bé bán diêm như thế, nhưng tác phẩm của An-đéc-xen là một bi kịch lạc quan.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) với nhan đề: Gửi tác giả truyện “Cô bé bán diêm”
Đoạn văn tham khảo
Thân gửi nhà văn An-đéc-xen. Đã hơn một thế kỉ trôi qua kể từ ngày ông viết truyện ngắn “Cô bé bán diêm”, nhưng người đọc trên khắp hành tinh này, nhất là những bạn nhỏ vẫn luôn nghe văng vẳng đâu đây lời nguyện cầu tội nghiệp của cô bé. Ước mơ của cô bé trong câu chuyện là được sống mãi bên bà trong tình yêu thương, muốn thoát khỏi cảnh đói rét, đau khổ. Thực tế, cô bé đã chết rét, chết đói trong đêm giao thừa giữa khu phố với những ngôi nhà ngập tràn ánh sáng. Nhưng dưới ngòi bút yêu thương, chứa chan sự đồng cảm của ông, người đọc vẫn cảm giác rằng cô bé tội nghiệp ấy không chết. Em đang đi vào một thế giới khác, hạnh phúc và yêu thương hơn.