Trước khi đọc
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 67): Kể về một sự giúp đỡ, chia sẻ mà em đã dành cho ai đó hoặc từng được đón nhận.
Trả lời:
- Em đã từng giúp đỡ một bà cụ qua đường, bà cụ mỉm cười cảm ơn em và em đã cảm thấy lòng mình rất hạnh phúc. Giống như ai đó đã từng nói rằng “Khi bạn cho đi đóa hồng, bàn tay bạn tự nó phảng phất hương thơm”.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 67): Đọc nhan đề Gió lạnh đầu mùa, em dự đoán nhà văn sẽ kể chuyện gì?
Trả lời:
- Em dự đoán nhà văn sẽ kể câu chuyện về tình người liên quan đến những ngày lạnh giá của mùa đông.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 68): Chú ý những cảm nhận của Sơn về thời tiết và cảnh vật.
Trả lời:
- Sơn thấy đất khô trắng, luôn luôn cơn gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi lăn những cái lá khô lạo xạo.
- Trời không u ám, toàn một màu trắng đục.
- Những cây lan trong chậu, lá rung động và hình như sắt lại vì rét.
- Sơn thấy lạnh.
Câu 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 68): Chiếc áo bông cũ có xuất hiện ở phần tiếp theo của truyện không?
Trả lời:
- Chiếc áo bông có xuất hiện ở phần tiếp theo của truyện.
Câu 3 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 69): Chú ý các chi tiết miêu tả ngoại hình của các bạn nhỏ ở ngoài chợ.
Trả lời:
- Các bạn nhỏ ở ngoài chợ ăn mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo màu nâu bạc đã vá nhiều chỗ.
- Môi chúng tím lại và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi. Mỗi cơn gió đến, chúng lại run lên, hàm răng đập vào nhau.
Câu 4 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 70): Dáng vẻ bề ngoài của bé Hiên được miêu tả như thế nào?
Trả lời:
- Dáng vẻ bề ngoài của bé Hiên được miêu tả: "Co ro đứng bên cột quán, chỉ mặc có manh áo tả tơi, hở cả lưng và tay". Hiên không có áo lành để mặc vì mẹ Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc.
Câu 5 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 70): Chú ý những chi tiết miêu tả suy nghĩ, cảm xúc của Sơn.
Trả lời:
- Sơn nhớ là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa.
- Sơn thấy động lòng thương như thương em Duyên ngày trước vẫn chơi cùng với Hiên.
- Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, mang cho Hiên cái áo bông cũ.
- Sơn đứng lặng yên đợi, lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui.
Câu 6 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 71): Chú ý lời đối thoại giữa vú già với Sơn, giữa hai chị em Sơn.
Trả lời:
- Cuộc đối thoại giữa vú già với Sơn: Rồi vú già nhìn rõ vào mặt Sơn hỏi: … bảo cái Hiên trả lại thì không việc gì.
- Cuộc đối thoại giữa chị em Sơn: Lan trách em: … có lẽ mợ không mắng đâu.
Câu 7 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 71): Theo em, mẹ Sơn có phạt hai chị em Sơn không? Điều gì khiến em suy đoán như vậy?
Trả lời:
- Theo em, mẹ Sơn không phạt hai chị em Sơn. Bởi mẹ Sơn là người tình cảm, tinh tế và giàu cảm xúc. Nó thể hiện qua việc mẹ cất giữ chiếc áo bông đã cũ, mẹ yên lặng và xúc động nhớ lại chiếc áo này là của Duyên.
Câu 8 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 72): Em có đoán đúng những gì xảy ra trong phần kết của câu chuyện này không?
Trả lời:
- Em không đoán đúng những gì xảy ra trong phần kết của câu chuyện.
- Em dự đoán đúng những gì xảy ra trong phần kết.
Trả lời câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Câu chuyện được kể bằng lời kể của người kể chuyện ngôi thứ mấy?
Trả lời:
- Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Liệt kê một số chi tiết, hình ảnh miêu tả thái độ của chị em Sơn với các bạn nhỏ.
Trả lời:
- Một số chi tiết hình ảnh miêu tả thái độ của chị em Sơn với các bạn nhỏ:
+ Sơn và chị vẫn thân mật chơi đùa với những đứa trẻ nhà nghèo chứ không kiêu kì và khinh khỉnh như các em họ của Sơn.
+ Sơn nhận thấy các bạn nhỏ ở ngoài chợ ăn mặc không khác ngày thường, vẫn những bộ quần áo màu nâu bạc đã vá nhiều chỗ. Môi chúng tím lại và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi. Mỗi cơn gió đến, chúng lại run lên, hàm răng đập vào nhau.
+ Chị Lan giơ tay vẫy cái Hiên lại chơi cùng.
+ Sơn lại gần cái Hiên và thấy nó chỉ có một manh áo rách tả tơi,…
+ Sơn nhớ là mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa.
+ Sơn thấy động lòng thương như thương em Duyên ngày trước vẫn chơi cùng với Hiên.
+ Một ý nghĩ tốt bỗng thoáng qua trong trí, mang cho Hiên cái áo bông cũ.
+ Chị Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo.
+ Sơn đứng lặng yên đợi, lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui.
→ Các chi tiết này gợi ra cuộc sống sung túc của chị em Sơn và cuộc sống nghèo khổ của các bạn nhỏ nơi xóm chợ trong truyện. Qua đó người đọc cảm nhận được tình cảm trong sáng của trẻ thơ và tâm hồn, tấm lòng nhân hậu của chị em Sơn.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Chỉ ra các câu văn miêu tả ý nghĩ của Sơn khi nghe mẹ và vú trò chuyện về chiếc áo của Duyên; khi Sơn nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên. Những suy nghĩ, cảm xúc ấy giúp em cảm nhận điều gì ở nhân vật Sơn.
Trả lời:
- Những câu văn miêu tả ý nghĩ của Sơn khi nghe mẹ và vú trò chuyện về chiếc áo của Duyên:
+ Mẹ Sơn nhắc đến làm Sơn nhớ em, cảm động và thương em quá.
+ Sơn thấy mẹ rơm rớm nước mắt.
- Khi Sơn nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên:
+ Một ý nghĩ thoáng qua, Sơn lại gần chị thì thầm: Hãy là chúng ta mang cho nó cái áo bông cũ chị ạ.
+ Sơn đứng lặng yên, tự dưng trong lòng thấy ấm áp, vui vui.
=> Sơn là cậu bé ngoan, dù nhà giàu nhưng em không vòi vĩnh, đua đòi. Đồng thời, em còn là cậu bé nhân hậu, biết sẻ chia và yêu thương. Em không kiêu kì hay khinh thường người khác vì sự nghèo đói và khác biệt về địa vị xã hội, mà ngược lại, Sơn còn hết lòng thương yêu, giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn hơn mình.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Khi cùng chị Lan mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, Sơn cảm thấy như thế nào? Cảm xúc ấy giúp em hiểu được điều gì của sự chia sẻ?
Trả lời:
- Tình thương chân thành ngây thơ trong sáng ấy đã khiến Sơn nảy ra ý nghĩ và bàn với chị Lan về nhà lấy áo bông cũ của Duyên đem cho Hiên. Trong niềm vui khi mình vừa làm được việc thiện, “Sơn đứng lặng yên đợi, trong lòng tự nhiên thấy ấm áp vui vui”. Đó là ngọn lửa của lòng nhân ái trong sáng, là tình cảm “thương người như thể thương thân”. Thật khéo léo, nhà văn khắc họa tâm trạng phơi phới niềm vui cứ lan toả thấm sâu dần, nó xua đi nỗi lạnh lẽo của gió lạnh đầu mùa không biết tự lúc nào không hay.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ có làm em giảm bớt thiện cảm với nhân vật Sơn không? Vì sao.
Trả lời:
- Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ không làm em giảm bớt thiện cảm với nhân vật Sơn vì: Nhà văn miêu tả đúng với đặc điểm của một em nhỏ thơ ngây : Sơn sợ bị mẹ mắng và có lẽ lúc đó em mới hiểu mẹ rất quý chiếc áo bông cũ ấy….
→ lối miêu tả tự nhiên, chân thực của Thạch Lam khi khắc họa nhân vật trẻ em.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Hãy nhận xét về cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối câu chuyện.
Trả lời:
Nhận xét về cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối câu chuyện:
- Cách ứng xử của mẹ Hiên: không cho con lấy đồ của người khác, đó là đức tính "đói cho sạch, rách cho thơm".
- Cách ứng xử của mẹ Sơn:
+ Trách yêu các con về việc tự ý mang đồ đi cho bạn chứ không mắng mỏ, trách móc.
+ Cho mẹ Hiên mượn tiền để mua áo cho con.
=> Đó là cách cư xử đẹp của hai bà mẹ thuộc hai giai cấp khác nhau nhưng đều mang đầy giá trị đạo đức. Cách ứng xử đẹp ấy chính nhờ vào tấm lòng của những em bé.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 73): Đọc lại một số đoạn văn miêu tả lại cảm xúc thay đổi của đất trời khi mùa đông đến. Em có thích những đoạn văn này không. Vì sao?
Trả lời:
- Câu chuyện bắt đầu với những chi tiết miêu tả đất trời từ sự chuyển đổi thời tiết. Trời đang ấm, chỉ qua một đêm mưa rào, bông gió rét thổi về. Ai cũng tưởng như đang ở giữa mùa đông rét mướt. Sơn ‘tung chăn tỉnh dậy’. Em nhìn ra ngoài sân, nghe ‘gió vi vu…’, âm thanh xào xạc của những chiếc lá khô. Những khóm lan ‘lá rung động và hình như sắt lại vì rét’...
- Đây là những đoạn văn thể hiện ngòi bút quan sát tinh tế của tác giả về thiên nhiên. Miêu tả thiên nhiên vào đông, gió lạnh nhưng người đọc cũng cảm thấy tình người ấm áp qua sự quan tâm chăm sóc từ chiếc áo ấm mà mẹ dành cho Sơn.
Câu hỏi 8 SGK Ngữ văn 6 KNTT - Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (trang 74): Hãy chỉ ra một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật cô bé bán diêm (Cô bé bán diêm) và Hiên (Gió lạnh đầu mùa).
Trả lời:
- So sánh điểm giống và khác nhau giữa hai nhân vật: cô bé bán diêm (Cô bé bán diêm) và bé Hiên (Gió lạnh đầu mùa)
+ Điểm giống: Cả hai đều là những em nhỏ cùng lứa tuổi. Hoàn cảnh sống khó khăn, nhà nghèo, đều phải mặc những manh áo rách tả tơi, không có đủ áo ấm để mặc trong mùa đông giá rét.
+ Điểm khác: Cô bé bán diêm phải sống trong sự thiếu thốn tình thương của người cha, không được chăm sóc, yêu thương; sống giữa sự thờ ơ, vô cảm của những người xung quanh, kết cục em phải chịu cảnh chết đói, chết rét ngay trong đêm giao thừa. Còn cô bé Hiên mặc dù nhà nghèo, không có đủ áo ấm để mặc trong mùa đông nhưng vẫn được bạn bè sẻ chia, yêu thương, giúp đỡ. Cuối truyện, mẹ Sơn còn cho mẹ bé Hiên mượn tiền để may áo cho em.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Có nhiều nhân vật trẻ em xuất hiện trong truyện “Gió lạnh đầu mùa”. Hãy viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận về một nhân vật mà em thấy thú vị.
Đoạn văn tham khảo
Gấp trang sách lại, lòng em vẫn thấy ấm áp khi nghĩ tới tấm lòng của cậu bé Sơn trong câu chuyện về tấm lòng thảo thơm của cậu. Dù biết có thể bị mẹ trách phạt - chẳng có người mẹ nào không phiền lòng khi con cái tự ý đem cho người khác vật gì - nhất là trong tình cảnh cuộc sống càng ngày càng khó khăn. Nhưng bỏ qua tất cả những điều đó, Sơn đã sẵn lòng tặng Hiên chiếc áo, giúp đỡ chia sẻ với bạn, không hề toan tính. Có phải chỉ vì biết nghe trái tim mách bảo, mà Sơn đã không dửng dưng trước những mảnh đời cơ cực? Hành động của Sơn là hành vi nhân ái hoàn toàn tự nguyện, không chờ bé Hiên nhờ vả, không đợi mọi người xung quanh động viên - điều này đâu dễ có ở mỗi con người? Có thể nói, không phải tiền tài hay quyền lực, mà chính lòng yêu thương nhau mới giúp con người có được những hành động cao cả. Một chú bé như Sơn đáng quý hơn hẳn nhiều người lớn mà lãnh đạm phủi tay trước đồng loại bần cùng.