Đọc văn bản
SƠN TINH – THỦY TINH
- NGUYỄN NHƯỢC PHÁP -
Ngày xưa, khi rừng mây u ám,
Sông núi còn vang um tiếng thần,
Con vua Hùng Vương thứ mười tám,
Mị Nương, xinh như tiên trên trần.
Tóc xanh viền má hây hây đỏ;
Miệng nàng hé thắm như san hô;
Tay ngà trắng nõn, hai chân nhỏ;
Mê nàng, bao nhiêu người làm thơ.
Hùng Vương thường nhìn con yêu quá,
Chắp tay ngẩng lên giời tạ ân;
Rồi cười bảo xứng ngôi phò mã,
Trừ có ai ngang vị thần nhân.
Hay đâu thần tiên đi lấy vợ!
Sơn Tinh, Thủy Tinh lòng tơ vương,
Không quản rừng cao, sông cách trở
Cùng đến Phong Châu xin Mị Nương.
Sơn Tinh có một mắt ở trán,
Thủy Tinh râu ria quăn xanh rì.
Một thần phi bạch hổ trên cạn,
Một thần cưỡi lưng rồng uy nghi.
Hai thần bên cửa thành thi lễ,
Hùng Vương âu yếm nhìn con yêu.
Nhưng có một nàng mà hai rể,
Vua cho rằng thế cũng hơi nhiều.
Thuỷ Tinh khoe thần có phép lạ;
Dứt lời tay hất chòm râu xanh,
Bắt quyết hộ mây to nước cả,
Giậm chân rung khắp làng gần quanh.
Áo ào mưa đổ xuống như thác,
Cây xiêu, cầu gãy, nước hò reo,
Lăn, cuốn, gầm, lay, tung sóng bạc.
Bò lợn và cột nhà trôi theo.
Mị Nương ôm Hùng Vương kinh hãi,
Sơn Tỉnh cười, xin nàng đừng lo;
Vung tay niệm chú: Núi từng dải,
Nhà lớn, đồi con lổm cổm bò
Chạy mưa. Vua tuỷ con kén chọn,
Mị Nương khép nép như cành hoa:
“Con đây phận đào tơ bé mọn,
Nhân duyên cúi để quyền mẹ cha.”
Vua nghĩ lâu hơn bàn việc nước,
Rồi bảo mai lửa hồng nhuốm sương,
Lễ vật thần nào mang tới trước,
Vui lòng vua gả nàng Mị Nương.
[…]
III
Sơn Tinh đang kèm theo sau kiệu.
Áo bào phơ phất nụ cười bay.
(Vui chỉ mê ai xinh mới hiểu.)
Thần trông kiệu nhỏ hồn thêm say.
Choàng nghe sóng vỗ reo như sấm,
Bạch hổ dừng chân, lùi, vểnh tai.
Mị Nương tung bức rèm đỏ thắm,
Sơn Tinh trông thấy càng giương oai.
Sóng cả gầm reo lăn như chớp.
Thuỷ Tinh cưỡi lưng rồng hung hăng.
Cá voi quác mồm to muốn đớp;
Cá mập quẫy đuôi cuồng nhe răng;
Càng cua lởm chởm giơ như mác;
Tôm kềnh chạy quắp đuôi xôn xao.
Sơn Tinh hiểu thần ghen, tức khắc
Niệm chú đất nẩy vù lên cao.
Hoa tay thần vẫy hùm, voi, báo,
Đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt đồng,
Đạp long đất núi, gầm, xông xáo.
Máu vọt phì reo muôn ngấn hồng.
Mây đen hăm hở bay mù mịt,
Sấm ran, sét động nổ loè xanh.
Tôm cá xưa nay yên thin thít,
Mở quác mồm to kêu thất thanh…
Mị Nương kinh hãi ngồi trong kiệu.
Bỗng chợt nàng kêu, mắt lệ nhòa
(Giọng kiêu hay buồn không ai hiểu,
Nhưng thật dễ thương): “Ô! Vì ta!”
Thủy Tinh năm năm dâng nước bể,
Đục núi hò reo đòi Mị Nương.
Trần gian đâu có người dai thế,
Cũng bởi thần yêu nên khác thường.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27): Nêu những điểm giống nhau và khác nhau về cốt truyện, cách kể giữa truyện truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh với bài thơ cùng tên của Nguyễn Nhược Pháp.
Trả lời:
- Giống nhau:
+ Đều là câu chuyện giải thích hiện tượng lũ lụt hàng năm của nước ta.
+ Thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai.
- Khác nhau:
* Truyện truyền thuyết Sơn Tinh Thủy Tinh:
+ Được thể hiện theo thể loại truyện dân gian, phương thức truyền miệng.
+ Sau khi Sơn Tinh, Thủy Tinh thể hiện tài năng vua Hùng đã đưa yêu cầu về thời gian và số lượng lễ vật: “Ngày mai, nếu ai đem đồ sính lễ đến đây trước: một trăm ván cơm nếp, hai trăm nệp bánh chưng, voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, thì được rước dâu về.”
+ …
* Bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh:
+ Được thể hiện theo thể loại thơ, sản phẩm sáng tạo cá nhân của tác giả.
+ Chỉ nói là đưa lễ vật, không nói rõ ràng về thời gian và số lượng lễ vật là gì.
+ Tập trung vào miêu tả trận đánh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.
+ …
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27): Phép thuật của Sơn Tinh và Thủy Tinh thể hiện cụ thể như thế nào? Theo em, người kể chuyện có bộc lộ thái độ thiên vị đối với nhân vật nào không? Dựa vào đâu em kết luận như vậy?
Trả lời:
Phép thuật của Sơn Tinh được thể hiện cụ thể như: phi bạch hổ trên cạn; niệm chú đẩy đất vù lên cao; tay vẫy hùm, voi, báo; đạp long đất núi, ...
Phép thuật của Thủy Tinh: cưỡi lưng rồng uy nghi; bắt quyết hô mưa to gió lớn; giậm chân rung khắp làng gần quanh, ...
Qua những chi tiết khắc hoạ tài năng của Sơn Tinh và Thuỷ Tinh,ta thấy được tác giả Nguyễn Nhược Pháp đã sử dụng góc nhìn người thứ 3 – người kể chuyện mang đến sự công bằng, không đứng về bất cứ bên nào. Tác giả đã miêu tả Sơn Tinh uy nghi lừng lẫy, nhưng cũng mang đến một chàng Thủy Tinh oai phong lẫm liệt chẳng kém cạnh là bao, và việc cầu hôn Mị Nương là một cuộc cạnh tranh công bằng, ngang tài ngang sức.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27): Liệt kê những chi tiết miêu tả Mị Nương. Những chi tiết đó giúp em hình dung thế nào về nhân vật?
Trả lời:
- Những chi tiết miêu tả Mị Nương: “xinh như tiên trên trần”, “tóc xanh”, “viền má hây đỏ”, “miệng nàng hé thắm như san hô”, “tay ngà trắng nõn, hai chân nhỏ” …
- Những chi tiết trên cho ta thấy Mị Nương là một người xinh đẹp, có vẻ đẹp dịu dàng nghiêng nước, nghiêng thành…
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27):Cảnh giao tranh giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh được nhà thơ miêu tả bằng những chi tiết nào? Phân tích một chi tiết gây ấn tượng mạnh đối với em.
Trả lời:
Những chi tiết miêu tả trận chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh là:
“Choàng nghe sóng vỗ, reo như sấm,
Bạch hổ dừng chân, lùi, vểnh tai.
Mỵ Nương tung bức rèm đỏ thắm,
Sơn Tinh trông thấy càng dương oai.
Sóng cả gầm reo lăn như chớp,
Thuỷ Tinh cưỡi lưng rồng hung hăng.
Cá voi quác mồm to muốn đớp,
Cá mập quẫy đuôi cuồng nhe răng.
Càng cua lởm chởm giơ như mác;
Tôm kềnh chạy quắp đuôi xôn xao.
Sơn Tinh hiểu thần ghen, tức khắc
Niệm chú, đất nẩy vù lên cao.
Hoa tay thần vẫy hùm, voi, báo.
Đuôi quắp, nhe nanh, giơ vuốt đồng,
Đạp long đất núi, gầm xông xáo,
Máu vọt phì reo muôn ngấn hồng.
Mây đen hăm hở bay mù mịt,
Sấm ran, sét động nổ loè xanh.
Tôm cá xưa nay im thin thít,
Mở quác mồm to kêu thất thanh.”
- Chi tiết em ấn tượng là: Hình ảnh những con hùm, voi, báo đuôi quắp, nhe nanh giơ vuốt rồng. Điều đó hiện lên một trận quyết chiến vô cùng lớn giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh, đồng thời cũng thể hiện uy quyền và sức mạnh to lớn của Sơn Tinh.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27): Tính chất kì ảo thể hiện như thế nào trong câu chuyện được kể bằng thơ này? Cách miêu tả những yếu tố kì ảo có gì đặc sắc?
Trả lời:
- Tính chất kì ảo được thể hiện thông qua việc miêu tả hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh.
- Cách miêu tả những yếu tố kì ảo được thể hiện như một phương thức kể chuyện bằng thơ giúp cho bài thơ trở nên hấp dẫn, tăng sức thu hút, thể hiện trí tưởng tượng phong phú, liên tưởng tài tình,…
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Sơn Tinh Thủy Tinh (trang 27): Theo em, điều gì làm nên sức hấp dẫn của bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh?
Trả lời:
Nghệ thuật kể chuyện đã mang đến sức hấp dẫn cho bài thơ. Mặc dù bài thơ của Nguyễn Nhược Pháp cơ bản vẫn là cốt truyện của truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ tinh, song vì đây là thơ trữ tình nên ông dã dưa vào trong bài thơ nhiều liên tưởng lạ, từ tả cảnh, tả người đến tả tình, khiến cho câu chuyện trở nên sinh động và duyên dáng lạ thường. Nghệ thuật miêu tả nhân vật kết hợp giữa miêu tả ngoại hình và nội tâm khiến nhân vật hiện lên rất sinh động, gần gũi, đời thường. Nhà thơ đã “hiện đại hoá” các nhân vật khiến các nhân vật trở nên quen thuộc, sống động với người đọc. Thể thơ tự do với cách gieo vần, ngắt nhịp linh hoạt, co giãn tự nhiên