Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 47): Hãy chia sẻ cảm nhận về một âm thanh hoặc bản nhạc từng khiến em xúc động.
Trả lời:
- Âm thanh khiến em xúc động nhất là lời ru của mẹ. Âm thanh ấy êm ái, nhẹ nhàng, du dương, đưa em vào giấc ngủ ngon. Từng lời hát ru là từng bài ca dao mang những bài học quý giá như: hiếu thảo, lễ phép, kính trọng thầy cô… Lời hát ru gắn bó với tuổi thơ của rất nhiều người, đã được không ít nhạc sĩ, nhà văn, nhà thơ đưa vào tác phẩm của mình.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 47): Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa
Trả lời:
- Những sự vật hiện tượng phụ họa cùng mưa:
+ “hoa, thềm lan (thềm nhà), nước non.”
Câu 2 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 47): Những nơi mưa rơi xuống.
Trả lời:
- Lầu.
- Thềm lan.
- Nẻo dặm ngàn.
- Nước non.
- Ngoài nội trên ngàn.
- Đầm, nẻo đồi.
Câu 3 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Cách sử dụng các biện pháp tu từ.
Trả lời:
- Tác giả sử dụng các biệp pháp tu từ như điệp từ “mưa xuống”; “bóng dương tà…bóng tà dương”,“mưa”. Đảo ngữ: “Đầm mưa xuống, nẻo đồi mưa xuống”.Các biện pháp như hoán dụ “giọt đàn”, “rụng bóng”. Tất cả đã miêu tả một khung cảnh buồn bã, những giọt mưa như những nỗi buồn rỉ rách trong lòng tác giả khi nhớ về vùng đất xưa.
Câu 4 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Nguyên nhân khiến nhân vật “khách tha hương” rơi lệ.
Trả lời:
- Do “khách tha hương” thấy được bóng tà dương trong một buổi chiều, nhớ lại quê hương nên mới rơi lệ.
- Rộng hơn nữa, “khách tha hương” đã xa quê lâu năm được chứng kiến một cơn mưa, và hàng loạt cảnh vật của cố hương hiện ra trong cơn mưa qua tâm tưởng của “khách”. Chính vì vậy, “khách” đã bồi hổi, xúc động, nhớ nhung về quê hương.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Chỉ ra những đặc điểm của thể thơ song thất lục bát thể hiện trong bài thơ Tiếng đàn mưa.
Trả lời:
- Đặc điểm:
+ Được cấu tạo từ hai câu thất – bảy chữ (song thất) và 1 cặp lục bát (1 câu 6 tiếng và 1 câu 8 tiếng).
+ Chữ cuối câu bảy dưới vần với chữ cuối câu lục “lan; ngàn”, tiếng cuối câu lục vần với chữ thứ 6 câu bát “ngàn; đàn”.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Bố cục của bài thơ gốm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần.
Trả lời:
Bố cục bài thơ gồm 4 phần.
Khổ 1: Những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa.
Khổ 2: Những nơi mưa rơi xuống.
Khổ 3: Cảnh vật khi mưa rơi xuống.
Khổ 4: Tâm trạng nhân vật trữ tình.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Những từ ngữ nào được sử dụng nhiều lần trong bài thơ? Việc lặp lại những từ ngữ ấy có tác dụng gì?
Trả lời:
- Những từ ngữ được sử dụng nhiều lần trong bài thơ:
+ Mưa (hoa).
+ Rụng.
+ Rơi.
+ Xuống.
+ Nước non.
+ Ý khách.
+ Bóng dương
- Tác dụng của việc lặp lại những từ ngữ ấy:
+ Nhấn mạnh những hành động, trạng thái khác nhau của mưa xuân và cảnh vật trong mưa.
+ Làm rõ hơn tâm trạng của người khách tha hương khi nhìn mưa xuân.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Nêu những đặc điểm chung của những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa trong bài thơ. Theo em, tác giả muốn khắc họa tâm trạng gì qua những sự vật, hiện tượng ấy?
Trả lời:
- Những đặc điểm chung của sự vật hiện tượng phụ họa trong mưa chính là đều song hành, cùng rơi với những giọt mưa. Hoa rơi cùng, thềm lan hứng nước mưa, nước non cùng rả rích càng khắc hoa lên tâm trạng cô đơn, nhớ nhà của nhân vật trữ tình.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Chỉ ra mối liên hệ giữa hình ảnh nước non ở ba khổ thơ đầu với nội dung của hai câu thơ cuối
Trả lời:
- Nước non như một sợi dây liên kết khổ đầu và khổ cuối bài thơ, tạo cho bài thơ một mạch dài miên man cảm xúc mà không bị cắt khúc. Ở những khổ đầu, nước non là một bản nhạc ngân nga giữa những tiếng mưa xuân, tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp gọi cho con người ta nhớ về nơi xưa, chốn cũ. Đến cuối, nước non giống như nốt luyến, khiến cảm xúc như tan ra vỡ òa khi sự cô đơn, nhớ nhung không chỉ còn ở tiếng mưa ngoài hiên nữa, mà còn ẩn chứa ở nơi “hai hàng lệ tuôn”.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức - Soạn bài Tiếng đàn mưa (trang 48): Em có ấn tượng nhất với điều gì ở bài thơ? Vì sao?
Trả lời:
- Em ấn tượng nhất với tình cảm yêu quê hương của người khách tha hương vì:
+ Tình cảm ấy đã bao trùm, trở thành điểm nhấn trong bài thơ.
+ Đây là tình cảm thiêng liêng, quý giá mà hầu hết mọi người đang có và phải có.
+ Qua tình cảm yêu quê hương của nhân vật trữ tình, em thấy được một tâm hồn nặng lòng với quê hương của nhà thơ Bích Khê.
Viết kết nối với đọc
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu cảm nghĩ của em về bài thơ Tiếng đàn mưa.
Đoạn văn tham khảo
Tiếng đàn mưa của Bích Khê là bản nhạc vĩ cầm tuyệt đẹp để viết cho những người xa quê đang trải qua nỗi cô đơn gia diết. Tiếng mưa rơi tựa hồ như những nốt nhạc xao xuyến, mang đến cho người đọc được không gian rộng lớn bao trùm tác giả. Thềm lan, dưới lầu, cánh đồng và thậm chí là nước non đã mở ra cho người đọc một khoảng không gian rộng lớn. Thế nhưng trong khoảng không gian rộng lớn ấy, con người trở nên cô đơn, bé nhỏ đến lạ thường. Trong tiếng ngân nga của tiếng mưa, cuối cùng, đứng trước bản ngân nga trong tiếng mưa, người “khách tha hương” đã bộc lộ hết ra ngoài, nước mắt tuôn rơi, như đang tuôn chảy vào từng lớp cảm xúc và tâm hồn, Bóng khách hòa vào những ánh nắng tàn cuối ngày, tạo nên một bức tranh cô đơn vô cùng tận. Bài thơ đã thực sự thành công khi nói về nỗi nhớ sự cô đơn mà không hề nặng nề về cảm xúc mà cứ nhẹ rơi như những giọt mưa mang âm thanh của tiếng đàn.