Mở đầu
Câu hỏi: Mùa thu vàng là bức tranh nổi tiếng của Lê-vi-tan, một hoạ sĩ người Nga ở thế kỉ XIX. Bức tranh miêu tả màu vàng của rùng bạch dương nước Nga vào mùa thu. Tác phẩm này được coi là một trong những kiệt tác tiêu biểu về nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII-XIX.
Vậy bên cạnh thành tựu nghệ thuật, các lĩnh vực văn học, khoa học, kĩ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX phát triển như thế nào và tác động của nó ra sao?
Trả lời:
- Vào các thế kỉ XVIII - XIX, cùng với những tiến bộ của khoa học, kĩ thuật, lĩnh vực văn học và nghệ thuật cũng đạt được những thành tựu to lớn.
- Tác động:
+ Sự phát triển và ứng dụng những thành tựu khoa học, kĩ thuật đã dẫn đến quá trình cơ khí hoá ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ.
+ Những thành tựu về văn học, nghệ thuật có tác động quan trọng trong cuộc đấu tranh vì quyền sống và hạnh phúc của con người.
I. Thành tựu tiêu biểu
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 12.1 đến 12.4, nêu một số thành tựu tiêu biểu về khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII- XIX.
Trả lời:
|
Lĩnh vực |
Thành tựu |
|
Khoa học tự nhiên |
- Thuyết vạn vật hấp dẫn của Niu-tơn(Anh) - Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng củaLô-mô-nô-xốp (Nga) - Học thuyết tiến hoá của Đác-uyn(Anh),... - Những thành tựu này đã tấn công mạnh mẽ vào giáolí tôn giáo khi cho rằng Thượng đế đã sinh ra muôn loài.
|
|
Khoa học xã hội |
- Chủ nghĩa duy vật của Phoi-o-bách và phép biện chứngcủa Hê-ghen (Đức) - Học thuyết kinh tế chính trị của Xmít và Ri-các-đô (Anh) - Chủ nghĩa xã hội không tưởng của Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê (Pháp) và Ô-oen (Anh),... - Chủ nghĩa xã hội khoa học của C. Mác và Ph. Ăng-ghen (Đức).
|
|
Kĩ thuật |
- Máy hơi nước của Giêm Oát (Anh) được ứng dụng trong công nghiệp + Xe lửa chạybằng động cơ hơi nước của Xti-phen-xơn (Anh) - Động cơ đốt trong cũng ra đời,nhanh chóng thúc đẩy cơ giới hoá sản xuất. - Những phát minh về điện đã mở ra khảnăng ứng dụng nguồn năng lượng mới. - Kĩ thuật luyện kim cũng phát triển mạnh, nhờđó thép được sản xuất với số lượng lớn và được sử dụng rộng rãi trong các ngành xây dựng, giao thông
|
|
Văn học |
- Tiểu thuyết: Những người khốn khổ của Vich-toHuy-gô (Pháp), Những cuộc phiêu lưu của Tôm Xoay-ơ của Mác Tuân (Mỹ), Chiến tranh và hoà bình của Lép Tôn-xtôi (Nga),... - Thơ Dâng và nhiềutập thơ, kịch nổi tiếng của Ra-bin-đra-nát Ta-go (Ấn Độ), tác phẩm AQ chính truyện,Nhật kí người điên của Lỗ Tấn (Trung Quốc),..
|
|
Nghệ thuật |
- Âm nhạc có tác phẩm Công-xéc-tô, Xô nát,... của Mô-da (Áo); - Hội hoạ có tác phẩm Mùa thu vàngcủa Lê-vi-tan (Nga); Cái chết của Xô-crát của Đa-vít (Pháp),... - Thành tựu nghệ thuậtthể hiện tư tưởng tự do, phục vụ cuộc đấu tranh chống chế độ phong kiến. |
II. Tác động
Câu hỏi: Đọc thông tin và tư liệu, hãy phân tích tác động của sự phát triển khoa học, kĩ thuật, văn học và nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX.
Trả lời:
- Tác động:
+ Sự phát triển và ứng dụng những thành tựu khoa học, kĩ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX đã dẫn đến quá trình cơ khí hoá ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ, tạo nên sự phát triển nhanh chóng về kinh tế và những biến đổi lớn về xã hội.
+ Những thành tựu về văn học, nghệ thuật có tác động quan trọng trong cuộc đấu tranh vì quyền sống và hạnh phúc của con người. Thông qua các tác phẩm văn học, nghệ thuật, các tác giả đã lên án chế độ áp bức, cổ vũ cho tự do, hạnh phúc và chính nghĩa.
Luyện tập
Câu hỏi: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện thành tựu tiêu biểu về khoa học, kĩ thuật, văn học vànghệ thuật trong các thế kỉ XVIII – XIX.
Trả lời:
Vận dụng
Vận dụng 2: Sưu tầm hình ảnh, tư liệu về một trong những thành tựu tiêu biểu trên các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật, văn học và nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX. Giới thiệu những hình ảnh, tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
Trả lời:
(*) Tham khảo: Giới thiệu về tiểu thuyết Những người khốn khổ của Vích-to Huy-gô
- Những người khốn khổ là một bộ tiểu thuyết được nhân loại biết đến nhiều nhất trong kho tàng sáng tác “mênh mông" (gồm thơ, kịch, truyện, tiểu luận,... và cả tranh về) của Huy-gô.
- Tiểu thuyết Những người khốn khổ được xuất bản vào năm 1862, chia làm năm phần: phần thứ nhất mang tên: Phăng-tin; phần thứ hai: Cô-dét; phần thứ ba: Ma-ri-uýt; phần thứ tư: Tình ca phố Pơ-luy-mê và anh hùng ca phố Xanh Đơ-ni; phần thứ năm: Giăng Van-giăng.
- Nội dung cơ bản của bộ tiểu thuyết:
+ Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Giăng Van-giăng, một người thợ xén cây đã bị tù khổ sai vì ăn cắp một chiếc bánh mì cho bảy đứa cháu nhỏ. Ra tù, anh bị mọi người xua đuổi, trừ đức giám mục Mi-ri-en. Được cảm hoá bằng tình thương Van-giăng coi đó là lẽ sống của mình. Sau đó, ông đổi tên thành Ma-đơ-len, trở thành một thị trưởng và chủ nhà máy giàu có. Ông làm việc thiện và tưởng đã cứu vớt được Phăng-tin, cô thợ nghèo phải bán thân, bán răng, bán tóc để nuôi con.
+ Tuy nhiên, gã thanh tra cảnh sát Gia-ve truy ra gốc tích của ông, ông lại rơi vào cảnh tù tội và Phăng-tin chết mà không được gặp lại đứa con gái Cô-dét. Sau đó, ông vượt ngục và nhiều lần thay họ đổi tên, chỉ có lẽ sống và tình thương là không bao giờ thay đổi cho tới khi nằm dưới nấm mồ.
+ Trong cuộc đời mình, có một thời gian, vào tháng sáu năm 1832, khi nhân dân Pa-ri nổi dậy chống chính quyền của giai cấp đại tư sản, Giăng Van-giăng đã lên chiến lũy. Ông tìm Ma-ri-uýt, người yêu của Cô-dét. Anh chiến đấu và đã bị thương bên cạnh những sinh viên và quần chúng nổi dậy - trong số đó có chú bé Ga-vơ-rốt, một biểu tượng trong sáng, đẹp đẽ của cuộc cách mạng non trẻ. Nơi đây, ông đã gặp lại Gia-ve, hắn bị quân cách mạng kết án tử hình. Ông nhận mang Gia-ve đi xử bắn, song đã lẳng lặng tha cho hắn. Cho tới khi định trở lại bắt Giăng Van-giăng, thấy ông xin đưa Ma-ri-uýt về nhà rồi sẽ nộp mạng. Gia-ve lần đầu tiên cảm thấy bị mất phương hướng, nhảy xuống sông Xen tự tử.
+ Giăng Van-giăng vẫn lẳng lặng vun đắp cho hạnh phúc của Cô-dét. Sau khi lứa đôi đã sum họp, ông lánh mình, sống trong cô đơn. Đến lúc Giăng Van-giăng hấp hối, đôi trẻ mới biết ai là người đã cứu Ma-ri-uýt và chạy tới bên giường, nghe những lời cuối cùng của ông: “Trên đời, chỉ có một điều ấy thôi, đó là thương yêu nhau”.