Mở đầu (trang 24) Lịch Sử 8 Cánh diều Bài 5: Vậy từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII, quá trình khai phá của Đại Việt diễn ra như thế nào? Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn có ý nghĩa gì?
Trả lời:
- Quá trình khai phá của Đại Việt ở vùng đất phía nam:
+ Từ thế kỉ XVI, chính quyền chúa Nguyễn đẩy mạnh các hoạt động di dân, khai phá vùng đất phía Nam.
+ Đến cuối thế kỉ XVIII, chúa Nguyễn đã làm chủ được một vùng đất rộng lớn từ phía nam dải Hoành Sơn đến mũi Cà Mau.
- Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa:
+ Chúa Nguyễn ở Đàng Trong là chính quyền đầu tiên xác lập chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Vào đầu thế kỉ XVII, việc thực thi chủ quyền được thực hiện một cách chặt chẽ thông qua hoạt động thường xuyên của hải đội Hoàng Sa.
+ Dưới sự kiểm soát chặt chẽ của chính quyền chúa Nguyễn, quá trình thực thi chủ quyền tại hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được thực hiện một cách liên tục suốt từ thế kỉ XVII và được tiếp nối dưới thời nhà Tây Sơn và nhà Nguyễn.
I. Khái quát quá trình khai phá của Đại Việt
Câu hỏi (trang 25) Lịch Sử 8 Cánh diều Bài 5: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 5.1đến 5.3, trình bày kháiquát quá trình khai phácủa Đại Việt trong cácthế kỉ XVI-XVIII.
Trả lời:
Từ thế kỉ XVI, cùng với công cuộc khai hoang, lấn biển để mở rộng diện tíchcanh tác trên phần lãnh thổ phía bắc của chính quyền Lê – Trịnh là quá trình khai phá Đại Việt do các chúa Nguyễn tiến hành xuống phía nam.
- Ở Nam Trung Bộ
+ 1611, Đặt phủ Phú Yên (gồm hai huyện Tuy Hoà, Đồng Xuân)
+ 1653, Đặt dinh Thái Khang (gồm hai phủ Thái Khang, Diên Ninh)
+ 1693, Đặt trấn Thuận Thành (sau đổi làphủ Bình Thuận)
- Ở Nam Bộ
+ 1623, Lập các trạm thu thuế ở Bến Nghé (Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay)
+ 1698, Lập phủ Gia Định (gồm hai huyện Phước Long, Tân Bình)
+ Cuối thế kỉ XVIII, Sáp nhập vùng đất thuộc các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, An Giang, Đồng Tháp,..ngày nay)
- Tại những vùng đất mới, các chúa Nguyễnhuy động nhân dânkhai hoang và cho phép người dân sở hữu ruộng đất mà họ khai khẩn được.
II. Quá trình xác lập và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của các chúa Nguyễn
Câu hỏi (trang 26) Lịch Sử 8 Cánh diều Bài 5: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 5.4, trình bày các chúa Nguyễn thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. Nêu ý nghĩa của những việc làm đó.
Trả lời:
- Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của người Việt Nam trong các thế kỉ XVII - XVIII: Hoạt động khai thác và xác lập chủ quyền của chúa Nguyễn tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được thực hiện có tổ chức, hệ thống và liên tục thông quá đội Hoàn Sa và đội Bắc Hải. Đây là hai tổ chức dân binh độc đáo vừa có chức năng kinh tế, vừa có chức năng kiểm soát, quản lí biển, đảo.
- Ý nghĩa: Sự quan tâm của các chính quyền phong kiến và hoạt động liên tục của các đội dân binh này trong suốt các thế kỉ XVII-XVIII đã khẳng định quá trình khai thác, thực thi chủ quyền từ rất sớm của người Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Luyện tập & Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 26) Lịch Sử 8 Cánh diều Bài 5: Vẽ trục thời gian khái quát quá trình khai phá của Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII.
Tham khảo:
Vận dụng 2 (trang 26) Lịch Sử 8 Cánh diều Bài 5: Sưu tầm tư liệu về quá trình xác lập và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa dưới thời các chúa Nguyễn. Giới thiệu tư liệu đó với thầy cô và bạn học.
Trả lời:
- Cùng với công cuộc khai phá vùng đất phía Nam, các chúa Nguyễn cũng thực thi chủ quyền đối với các đảo, quần đảo ở Biển Đông, trong đó có hai quần đảo lớn là quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa.
- Hoạt động khai thác và xác lập chủ quyền của chúa Nguyễn tại quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa được thực hiện có tổ chức, hệ thống và liên tục thông qua đội Hoàng Sa và đội Bắc Hải.
+ Đội Hoàng Sa và Bắc Hải là hai tổ chức dân binh độc đáo vừa có chức năng kinh tế (khai thác tài nguyên biển) vừa có chức năng kiểm soát, quản lí biển, đảo.
+ Nhiệm vụ của họ là: thu lượm hàng hoá của những con tàu bị đắm (gươm, súng, vàng bạc, đồ đồng,…), các hải sản quý (đồi mồi, ba ba, hải sâm,…), từng bước xác lập chủ quyền đối với hai quần đảo này.