I. Quá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc
Câu hỏi (trang 39) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Khai thác thông tin, tư liệu và các hình từ 9.1 đến 9.3, mô tả những nét chính vềquá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc.
Trả lời:
Những nét chính vềquá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc.
* Thời gian: Vào khoảng 30 năm cuối thế kỉ XIX, chủ nghĩa tư bản chuyển dần sang chủ nghĩađế quốc.
* Đặc điểm quá trình hình thành:
- Sự ra đời của chủ nghĩa tư bản độc quyền:
+ Để có nhiều nguồn vốn cho sản xuất và đủ sứccạnh tranh, các nhà tư bản có xu hướng tập trung sản xuất, tập trung tư bản, các tổ chức độc quyền ra đời, từng bước chi phối và lũng đoạn đất nước.
+ Ở mỗi nước, tổ chức độc quyền tồn tại dưới một hình thức khác nhau: các-ten,xanh-đi-ca (ở Anh, Pháp, Đức), tơ-rớt (ở Mỹ)...
+ Quá trình tập trung tư bản cũng diễn ra trong lĩnh vực ngân hàng, tạo nên tầng lớp tư bản tài chínhthao túng về kinh tế, tài chính... của quốc gia.
- Sự mở rộng thị trường và xâm chiếm thuộc địa
+ Cuối thế kỉ XIX, các nước tư bản Âu – Mỹ đẩy mạnh mở rộng thị trường và xâmchiếm thuộc địa.
+ Anh và Pháp đã có nhiều thuộc địa nhưng vẫn muốn mở rộng thêm.
+ Đức và Mỹ đang trên đã phát triển nhanh, nhưng lại có quá ít thuộc địa, rất khao khátthị trường.
-> Mâu thuẫn giữa các nước tư bản trong giai đoạn này diễn ra gay gắt.
II. Các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ
Câu hỏi 1 (trang 40) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Nêu những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội và đối ngoại của đế quốc Anh.
Trả lời:
- Về kinh tế:
+ Trước năm 1870, nước Anh ở vị trí số một thế giới, đến cuối thế kỉ XIX bị tụt xuống hàng thứ ba (sau Mỹ và Đức). Tuy vậy, Anh vẫn chiếm ưu thế về tài chính, xuất khẩu tư bản và thuộc địa.
+ Đầu thế kỉ XX, nước Anh xuất hiện nhiều công ty độc quyền về công nghiệp và tài chính, từng bước thao túng nền kinh tế.
- Về đối nội: Đảng Tự do và Đảng Bảo thủ thay nhau cầm quyền ở Anh. Hai đảng này đều bảo vệ quyền lợi của giai cấp tư sản, đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân.
- Về đối ngoại: nước Anh ưu tiên hàng đầu cho mở rộng thị trường và xâm chiếm thuộc địa. Năm 1914, Anh có hệ thống thuộc địa trải rộng khắp thế giới với hơn 33 triệu km2. Vì vậy, Lênin gọi chủ nghĩa đế quốc Anh là “chủ nghĩa đế quốc thực dân”.
Câu hỏi 2 (trang 40) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Nêu những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội và đối ngoại của đế quốc Pháp.
Trả lời:
- Về đối nội: nền Cộng hoà thứ ba ở Pháp được thành lập nhưng thường xuyên xảy ra khủng hoảng nội các. Chính phủ Cộng hoà thi hành chính sách đàn áp nhân dân và các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân.
- Về đối ngoại: Pháp đẩy mạnh xâm lược, bóc lột thuộc địa, là nước có hệ thống thuộc địa lớn thứ hai thế giới (11 triệu km2), chỉ sau Anh. Đó là các thuộc địa ở châu Phi (An-giê-ri, Ma-rốc,...), châu Á (Việt Nam, Cam-pu-chia, Lào),...
Câu hỏi 3 (trang 41) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Nêu những chuyểnbiến lớn về kinh tế, chính sách đối nội và đối ngoại của đế quốc Đức.
Trả lời:
Câu hỏi 4 (trang 41) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Nêu những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội và đối ngoại của đế quốc Mỹ.
Trả lời:
- Về kinh tế:
+ Trong 30 năm (1865 - 1894), sản lượng công nghiệp của Mỹ từ vị trí thứ tư (sau Anh, Pháp, Đức) đã vươn lên vị trí số một thế giới.
+ Tổ chức độc quyền ở Mỹ phổ biến là các tơ-rớt. Các tơ-rớt như “vua dầu mỏ” Rốc-cơ-phe-lơ, “vua thép” Moóc-gan, “vua ô tô” Pho,... đã chi phối và lũng đoạn nước Mỹ.
- Về đối nội: Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ thay nhau cầm quyền ở Mĩ. Cả hai đảng này đều thi hành chính sách phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản và đàn áp phong trào đấu tranh của công nhân.
- Về đối ngoại: tư bản Mỹ đang trên đà phát triển nên rất khao khát thị trường, thuộc địa.
+ Mỹ đã áp dụng Học thuyết Mơn-rô để tạo ảnh hưởng ở khu vực Mỹ La-tinh, gạt bỏ ảnh hưởng của các nước châu Âu ra khỏi khu vực này.
+ Mỹ cũng tiến hành chiến tranh với Tây Ban Nha (1898) và giành thắng lợi, chiếm được Phi-líp-pin và Cu-ba.
Luyện tập & Vận dụng
Luyện tập 1 (trang 41) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Lập bảng tóm tắt về những chuyển biến lớn của đế quốc Anh, Pháp, Đức và Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.
Trả lời:
Vận dụng 2 (trang 41) Lịch Sử 8 Cánh Diều Bài 9: Vì sao trong quá trình chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, các đế quốc đều tăngcường xâm chiếm và mở rộng thị trường, thuộc địa?
Trả lời:
Trong quá trình chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, các đế quốc đều tăngcường xâm chiếm và mở rộng thị trường, thuộc địa vì
- Các nước tư bản đang trong quá trình phát triển, có nhu cầu cao về nguyên liệu, thị trường tiêu thụ → Tích cực đẩy mạnh xâm lược thuộc địa.