Mở đầu
Câu hỏi mở đầu SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 67): Tuy có kích thước nhỏ nhưng tế bào có thể thực hiện được các quá trình sống cơ bản. Vậy tế bào được cấu tạo từ những thành phần nào và chúng có chức năng gì để có thể giúp tế bào thực hiện những quá trình sống đó?
Trả lời:
- Tế bào được cấu tạo từ các thành phần cơ bản:
+ Màng tế bào: tham gia vào quá trình trao đổi chất giữa tế bào với môi trường
+ Tế bào chất: là nơi diễn ra phần lớn hoạt động trao đổi chất của tế bào
+ Nhân và vật chất di truyền: là trung tâm điều khiển hoạt động sống của tế bào
- Mỗi thành phần có chức năng khác nhau tổ hợp nên tế bào hoàn chỉnh thực hiện đầy đủ các quá trình sống.
I. Cấu tạo của tế bào
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 67): Quan sát Hình 19.1, nêu các thành phần chính của tế bào và chức năng của chúng.
Trả lời:
Các thành phần chính của tế bào và chức năng của chúng:
|
Tên thành phần |
Chức năng |
|
Màng tế bào |
- Bao bọc khối tế bào chất. - Tham gia vào quá trình trao đổi chất giữa tế bào và môi trường. |
|
Tế bào chất |
- Là nơi diễn ra hầu hết các hoạt động sống (trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, tạo chất để tăng trưởng,…) của tế bào. |
|
Nhân/vùng nhân |
- Là nơi chứa vật chất di truyền. - Là trung tâm điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào. |
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 67): Trên màng tế bào có rất nhiều lỗ nhỏ li ti. Em hãy dự đoán xem vai trò của những lỗ nhỏ này là gì?
Trả lời:
- Những lỗ nhỏ li ti trên màng tế bào là nơi thực hiện sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường bên ngoài
II. Tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực
Hoạt động SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 68): Quan sát và mô tả sự khác nhau về cấu tạo giữa tế bào nhân sơ và nhân thực
Chuẩn bị: Hình 19.2: cầu tạo tế bào nhân sơ (vi khuẩn) và hình tế bào nhân thực (động vật).
Quan sát và vẽ: Dựa vào hình ảnh hai tế bào đã chuẩn bị, hãy vẽ ra giấy hình dạng và cấu tạo của mỗi tế bào, ghi lại những đặc điểm đáng chú ý.
So sánh và trình bày: Nói về cấu tạo của mỗi loại tế bào. So sánh sự giống nhau và khác nhau về cấu tạo giữa tế bào nhân sơ và nhân thực.
Trả lời:
- Điểm giống nhau:
+ Thành phần có cả ở tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực là: màng tế bào, tế bào chất
- Điểm khác nhau:
+ Tế bào nhân sơ chưa có nhân hoàn chỉnh (không có màng nhân ngăn cách giữa chất nhân và tế bào chất)
+ Tế bào nhân thực đã có nhân hoàn chỉnh, vật chất di truyền nằm trong nhân được bao bọc bởi màng nhân.
III. Tế bào động vật và tế bào thực vật
Câu hỏi 1 SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 68): Quan sát hình 19.3, lập bảng so sánh sự giống nhau và khác nhau về thành phần cấu tạo giữa tế bào động vật và tế bào thực vật.
Trả lời:
|
|
Giống nhau |
Khác nhau |
|
Tế bào động vật |
- Đều cấu tạo từ các thành phần cơ bản: + Màng sinh chất. + Tế bào chất: chứa các bào quan. + Nhân hoàn chỉnh. |
- Có thành tế bào (Cellulose). - Có diệp lục (để quang hợp). - Có không bào lớn. |
|
Tế bào thực vật |
- Không có thành tế bào, diệp lục và không bào lớn. |
Câu hỏi 2 SGK Khoa học tự nhiên 6 Kết nối tri thức Bài 19 (trang 68): Những điểm khác nhau giữa tế bào động vật và tế bào thực vật có liên quan gì đến hình thức sống khác nhau của chúng? Cấu trúc nào của tế bào nào giúp cây cứng cáp dù không có hệ xương nâng đỡ như động vật?
Trả lời:
- Điểm khác nhau giữa tế bào động vật và tế bào thực vật có liên quan đến hình thức dinh dưỡng của chúng:
+ Tế bào thực vật có lục lạp chứa diệp lục giúp hấp thu năng lượng ánh sáng Mặt Trời để tổng hợp chất hữu cơ trong quá trình quang hợp → Thực vật có hình thức dinh dưỡng tự dưỡng.
+ Tế bào động vật không có lục lạp → Động vật có hình thức dinh dưỡng dị dưỡng.
- Thực vật cứng cáp dù không có hệ xương nâng đỡ như ở động vật vì tế bào thực vật có thành tế bào bao bọc bên ngoài màng tế bào. Thành tế bào được cấu tạo bằng cellulose cứng chắc có chức năng quy định hình dạng, đảm bảo độ cứng cáp cho tế bào thực vật nói riêng và cơ thể thực vật nói chung.