Đọc hiểu
Câu 1 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 36): Người kể chuyện là ai?Trả lời:
- Người kể chuyện là tác giả.
Câu 2 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 36): Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?
Trả lời:
- Đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông được nhận xét là “người cơ tri”, “kẻ tinh khôn”, có nhiều mưu trí, ứng phó linh hoạt
Câu 3 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 37): Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân
Trả lời:
Động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân: ban đầu nói với giọng điệu thể hiện sự khiêm nhường, e sợ rằng nếu có điều gì kinh động, sẽ bị quở trách gây tội, sau đó, tỏ ra là nghe lời vương tử và thực hiện theo mệnh lệnh đó.
Câu 4 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 37): Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?
Trả lời:
Nhân vật Bằng Vũ xuất hiện qua ngày hội họp quân lính ở chùa Khán Sơn, với ngôi kể chuyện ở ngôi thứ ba, có thể cho rằng người kể chuyện là nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái.
Câu 5 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 38): Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy.
Trả lời:
Lời nói: như biết trước có tai họa sắp xảy ra không lành với mình (cái chết).
Thái độ: không hề nao núng, sợ hãi, "nói toạc ra ở trong triều".
Hành động: Quận Huy đưa ra một tờ khải với nội dung: Huy Bá tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tra xét để trừng trị.
Câu 6 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 39): Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?
Trả lời:
“Bằng Vũ vào trong phủ, đánh luôn ba hồi, chín tiếng trống.”
“Lại nói, quân lính nghe thấy tiếng trống tức thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ”
“…quân lính ở bên ngoài không vào được, họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.”
Câu 7 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 39): Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.
Trả lời:
- Tình huống: đám kiêu binh dọa rằng nếu không mở cửa, họ sẽ chèo vào và xác Quận Châu sẽ nát như cám.
- Hành động và thái độ của Quận Châu: run sợ và đã phải mở cửa cho bọn kiêu binh xông vào.
→ Hành động và thái độ của Quận Châu khá nhu nhược, hèn nhát.
Câu 8 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 40): Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?
Trả lời:
Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết: Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây, vớ lấy súng để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy; quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất mà chém; voi bước lùi trở lại; họ dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.
Câu 9 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 40): Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?
Trả lời:
- Tác dụng: khắc họa rõ nét, thêm sinh động về hình ảnh quân lính nâng mâm lên đầu, hạ mâm xuống vai.
Câu 10 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 41): Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?
Trả lời:
Dù đã giết chết anh em Quận Huy nhưng cơn giận của binh lính vẫn chưa hả. Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần rất dã man. Phò lập thế tử Tông lên ngôi chúa xong xuôi, họ lại kéo đến quỳ ở trước mặt chúa xin phá tan nát tất cả dinh cơ của Quận Huy, một mảnh ngói cũng không còn. Phàm các quan văn võ hễ ai thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng những người dự vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí, những viên quan hầu mọi ngày có tính nghiệt ngã mà quân lính vẫn ghét, lúc ấy cũng đều bị phá nhà hàng loạt và bị lùng bắt đem giết chết.
Câu 11 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 41): Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?
Trả lời:
Chi tiết cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh: "luôn trong mấy ngày, họ náo động cả kinh. Tông phải hạ chỉ ngăn cấm mà họ vẫn không thôi"; "sai người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ họ tụ họp, rồi bắt phứa một người thường dân ở gần đó đem chém để ra oai".
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Hãy nêu những sự kiện chính được kể trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?Trả lời:
Những sự kiện chính được kể trong văn bản Kiêu binh nổi loạn:
- Trịnh Tông bất mãn vì bị phế truất ngôi Thái tử, nghe lời xúi giục của Dự Vũ, Gia Thọ, lái mũi nhọn chĩa vào Quận Huy và Trịnh Cán
- Trịnh Tông khơi dậy lòng thù hằn và căm phẫn Quận Huy trong lính kiêu binh, thúc đẩy mục đích nổi loạn trả thù, rửa hận
- Quận Huy và phe phái không đề phòng và thiếu mưu lược trước sự nổi dậy của Trịnh Tông và kiêu binh, cho rằng “thói đời hay phao nhảm”
- Quận Huy và em ruột bị đám kiêu binh đánh đập và chết rất bi thảm, Trịnh Cán bị phế truất, quân lính phò thế tử Trịnh Tông lên làm chúa. Nhưng cơn giận vẫn chưa nguôi ngoai, kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần hết sức tàn bạo
→ Mẫu thuẫn đó chính là sự thối nát của phủ chúa Trịnh, sự bất lực và thảm hại của giai cấp thống trị: cha, con, anh, em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, của nhân dân. Từ đó dẫn tới những tranh chấp vương quyền và cái kết bi thảm, tất cả là do bọn lính tráng, bọn bồi bếp tự phát nổi lên. Trịnh Tông lên ngôi mà bất lực trước đám, âm binh bất trị... Đúng là tấn bi kịch lịch sử.
Câu hỏi 2 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Những chi tiết miêu tả hành động của đám khiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?
Trả lời:
Những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh:
+ Khi đám kiêu binh tiến đến nhà Quận Huy: Quân lính nghe thấy tiếng trống tức thi người nào cũng thấy nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ; Họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.
+ Khi đám kiêu binh xông vào nhà và giết Quận Huy: Quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quan tượng xuống đất mà chém; Quân lính xúm đến vây kín dưới chân voi; Quân lính hăng máu kéo đến càng đông; Họ bèn dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.
+ Khi đám kiêu binh giết được Quận Huy và ăn mừng: Quân lính vui mừng reo hò như sấm; Họ kiệu thế tử lên vai, rồi đứng xúm xung quanh, gào lên vui sướng; họ phải dùng tạm chiếc mâm vẫn bày cỗ lộc làm ghế, đặt tư thế ngồi lên, rồi tám người kề vai vào khiêng...mỗi lần thế tử được nhô lên cao, quân lính lãi vô tay reo hò vang lên một chặp.
+ Khi đám kiêu binh giết những người liên quan đến Quận Huy: họ lại kéo đến quỳ ở trước mặt chúa xin phá tất cả dinh cơ của Quận Huy; họ làm náo động cả kinh thành.
=> Những hành động của đám kiêu binh đã cho thấy thế lực của họ thật mạnh. Tất cả sự nổi loạn, tàn bạo đã thể hiện cụ thể, sống động, nó cho thấy sức mạnh của đám đông có thể làm nổi thuyền, có thể làm lật thuyền.
Câu hỏi 3 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?
Trả lời:
- Quận Huy vẫn tin ở uy quyền của mình, biết trước âm mưu nổi loạn của đám kiêu binh vẫn không thèm phòng bị gì, một mình giữa đám loạn quân hung hãn vẫn quát tháo thị oai.
+ “Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây; lại vớ lấy sung để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy”
+ “Em ruột Quận Huy là Lý Vũ hầu Hoàng Lương nghe tin có biến vội vàng chạy bổ vào phủ đường. Nhưng mới đến cửa chùa Báo Thiên thì bị quân lính quát đứng lại, rồi họ vớ luôn gạch đá trên đường đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thủy Quân”.
Câu hỏi 4 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Cảnh Trịnh Tông lên ngôi có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.
Trả lời:
- Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa:
+ Kiêu binh đã lập Trịnh Tông lên, cảnh khiêng Tông trên chiếc mâm gỗ, đưa lên, đưa xuống, mọi người xúm lại đông như họp chợ.
+ Quân lính đặt chiếc sập ngự ở ngoài phủ đường, các quan đều dìu thế thử lên ngôi chúa; cuộc lễ mừng xong, các quan đem đạo sắc của nhà vua và tờ chỉ của thánh mẫu dụ ba quân về việc phò lập chúa, tới dán ở cửa các, những tờ ấy tạm thời thảo ra, nhưng đều được gọi là mệnh lệnh định sẵn.
=> Nghệ thuật miêu tả của tác giả đã khắc họa hình tượng nhân vật Trịnh Tông rõ nét. Đây đúng là ông chúa bù nhìn, hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ sự đưa đẩy tình cờ của số phận, tất cả chỗ dựa là đám lính tráng tự phát nổi lên, đến những giấy tờ không có giá trị nhưng vẫn được coi là mệnh lệnh định sẵn.
Câu hỏi 5 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?
Trả lời:
“Bằng Vũ mạnh bạo nhận lời. Rồi cả bọn cùng nhau uống máu ăn thề.”
“Ở kinh, gã thường làm mướn đơn kiện cho người ta, vẫn lừng tiếng là tay điêu toa trong việc xúi nguyên giục bị.”
….
Quan điểm và thái độ của người kể chuyện khách quan và đáng tin cậy vì có sự theo sát lịch sử.
Câu hỏi 6 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: “Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt”(Lê Quý Đôn). Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?
Trả lời:
- Đoạn trích “Kiêu binh nổi loạn” trong Hoàng Lê nhất thống chí đã cho thấy sự thối nát của phủ chúa Trịnh: cha, con, anh, em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, của nhân dân.
- Bút pháp tả thực của lối chép sử biên niên không che dấu một nụ cười mỉa mai và xót xa trước tình cảnh đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương. Cơn hấp hối vào giờ chót của một triều đại bao giờ cũng chẳng là một màn bi hài của lịch sử?