Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 72): Trong các bài nghiên cứu, phê bình về thơ bạn đã đọc, bạn thích nhất bài nào? Vì sao?
Trả lời:
- Bài phê bình thơ em thích nhất chính là bài của nhà giáo Chu Văn Sơn : Bình luận về bài thơ duyên của Xuân Diệu. Bài bình luận đã cho em thấy sự xâu sắc, cũng như những khía cạnh mới của nhà thơ mà em chưa hiểu hết. Đồng thời cũng thấy được nghệ thuật, cũng như cảm quan nghệ thuật của Xuân Diệu.
Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 72): Chú ý một số quan niệm về thơ được tác giả nêu lên và nhận xét.
Trả lời:
Một số quan niệm về thơ
+ Có người nghĩ rằng thơ là những lời đẹp.
+ Dưới ngọn bút của Hồ Xuân Hương , những chữ tầm thường của lời nói hằng ngày, nôm na mách qué, đã trở thành những lời thơ được truyền tụng mãi.
+ Cũng không phải thơ là những đề tài “đẹp”, phong hoa tuyết nguyệt của các cụ ngày xưa, hoặc những nhớ mong sầu lụy của các chàng và các nàng một thời trước Cách mạng.
+ Nhà thơ ngày nay không đi tìm cái muôn đời viển vông bên ngoài cuộc sống thực của con người.
+ Một nhà phê bình khác cho rằng thơ khác với các thể văn ở chỗ in sâu vào trí nhớ.
Câu 2 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 73): Câu hỏi tu từ được dùng nhằm mục đích gì?
Trả lời:
- Câu hỏi tu từ làm tăng sắc thái biểu cảm, gợi ra nhiều ý nghĩa, tạo hiệu quả thẩm mĩ.
Câu 3 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 73): Chỉ ra các ý được triển khai ở phần 3
Trả lời:
- Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống
- Thơ phải có tư tưởng, có ý thức, vì bất cứ cảm xúc, tình tự nào của con người cũng dính liền với sự suy nghĩ.
- Thơ không nói bằng ý niệm thuần túy.
- Người làm thơ bắt chợt trong lòng mình một ý nghĩa hay tình cảm, dù thành thực và sâu sắc, cũng không vội dừng lại, đem những tiếng có vần điệu chăng lưới bắt lấy ý nghĩ hay tình cảm ấy.
- Những hình ảnh còn tươi nguyên, mà nhà thơ tìm thấy, bao giờ cũng mới mẻ, đột ngột lạ lùng.
Câu 4 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 74): Người viết chuyển sang bàn luận về khía cạnh nào của thơ?
Trả lời:
- Bàn luận về sức gợi, sự biểu tượng mà thơ đem đến.
Câu 5 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 75): Tác giả quan niệm như thế nào về vần các khía cạnh hình thức khác trong thơ?
Trả lời:
- Những luật lệ của thơ, từ âm điệu, đến vần, đều là những võ khí rất mạnh trong tay người làm thơ. Nhưng không phải hế thiếu những võ khí ấy là trận đánh nhất định thua. Thiếu võ khí ấy, trận đánh gay go thêm nhiều, nhưng người làm thơ vẫn có thể thắng.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Tóm lược nội dung từng phần của văn bản (theo số thứ tự) và nêu mối quan hệ giữa các phần.
Trả lời:
- Phần 1: một số những quan niệm về thơ
- Phần 2: sự tinh tế, tỉ mỉ trong việc làm một bài thơ
- Phần 3: Hình ảnh thơ là điều gây nên ấn tượng cho một bài thơ
- Phần 4: Ngôn ngữ trong thơ cũng phải được lựa chọn cẩn thận
- Phần 5: Tác giả suy nghĩ về tầm quan trọng vần trong thơ.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Ở phần 1 của văn bản, những quan niệm nào về thơ đã được tác giả nêu lên để nhận xét? Mục đích của việc nhận xét đó là gì?
Trả lời:
- Ở phần 1 của văn bản, những quan niệm về thơ đã được tác giả nêu lên để nhận xét
+ Có người nghĩ rằng thơ là những lời đẹp.
+ Dưới ngọn bút của Hồ Xuân Hương , những chữ tầm thường của lời nói hằng ngày, nôm na mách qué, đã trở thành những lời thơ được truyền tụng mãi.
+ Cũng không phải thơ là những đề tài “đẹp”, phong hoa tuyết nguyệt của các cụ ngày xưa, hoặc những nhớ mong sầu lụy của các chàng và các nàng một thời trước Cách mạng.
+ Nhà thơ ngày nay không đi tìm cái muôn đời viển vông bên ngoài cuộc sống thực của con người.
+ Một nhà phê bình khác cho rằng thơ khác với các thể văn ở chỗ in sâu vào trí nhớ.
- Mục đích của việc nhận xét những quan niệm về thơ:
+ Làm rõ quan điểm của tác giả về thơ: Thơ là tiếng nói của tâm hồn con người, là một thứ âm nhạc nội tâm, là một thứ nhịp điệu, là tiếng nói của chân lý và cái đẹp.
+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về giá trị và vai trò của thơ ca: Thơ ca không chỉ là những lời đẹp, những đề tài đẹp mà còn là tiếng nói của cuộc sống, là tiếng nói của con người.
+ Khuyến khích người đọc sáng tác và thưởng thức thơ ca: Thơ ca là một món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống con người.
Ngoài ra, việc nhận xét những quan niệm về thơ còn giúp tác giả:
+ Phân biệt thơ với các thể văn khác.
+ Nêu lên những yêu cầu đối với sáng tác thơ ca.
+ Góp phần định hướng cho sự phát triển của thơ ca.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Chỉ ra các luận điểm thể hiện quan niệm của tác giả về thơ, phân tích cách triển khai một luận điểm tiêu biểu.
Trả lời:
- Luân điểm thể hiện quan niệm của tác giả về thơ: “Thơ phải có tư tưởng, có ý thức, vì bất cứ cảm xúc, tình tự nào của con người cũng dính liền với sự suy nghĩ.”
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Theo tác giả, điều gì đóng vai trò quan trọng trong sáng tạo thơ? Tác giả đã dùng những thao tác nghị luận nào để làm sáng tỏ điều đó?
Trả lời:
- Theo tác giả, đóng vai trò quan trọng trong sáng tạo thơ chính là chọn hình ảnh.
- Thao tác giải thích, phân tích và so sánh là những thao tác nghị luận được tác giả dùng làm sáng tỏ vấn đề.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Tác giả cho rằng: "chúng ta không nên lo thơ đi vào hình thức này hay hình thức khác.. Dùng bất cứ hình thức nào, miễn là thơ diễn tả được đúng tâm hồn con nguời mới ngày nay". Bạn có tán thành quan điềm đó không? Vì sao?
Trả lời:
Thơ ca, từ bản chất của nó, là một hình thức nghệ thuật thể hiện những trải nghiệm, cảm xúc và suy nghĩ của con người. Đó là một công cụ mạnh mẽ để truyền tải những cảm xúc, ý tưởng và quan điểm theo cách thức có sức ảnh hưởng sâu sắc đến người đọc. Tuy nhiên, vẻ đẹp của thơ ca nằm ở sự đa dạng và khả năng thích ứng của nó. Trải qua chiều dài lịch sử, thơ ca đã không ngừng phát triển, mang trên mình nhiều hình thức và phong cách khác nhau, mỗi phong cách đều phản ánh bối cảnh và cảm quan độc đáo của thời đại.
Trong thế giới ngày nay thay đổi chóng mặt, thơ ca càng cần phải giữ gìn tính linh hoạt và phù hợp. Nó không nên bị gò bó bởi những cấu trúc cứng nhắc hay những quy ước lỗi thời. Thay vào đó, nó nên đón nhận những hình thức và cách diễn đạt mới mẻ, có khả năng nắm bắt được sự phức tạp và tinh tế của cuộc sống đương đại.
Việc bó buộc thơ ca vào những khuôn khổ nhất định có thể cản trở khả năng kết nối của nó với khán giả hiện đại. Những quy tắc và cấu trúc cứng nhắc có thể kìm hãm sự sáng tạo và ngăn cản các nhà thơ thể hiện trọn vẹn tiếng nói độc đáo của mình. Hơn nữa, việc tuân theo những hình thức truyền thống có thể khiến thơ ca trở nên lỗi thời hoặc khó tiếp cận với những thế hệ trẻ vốn đã quen thuộc với các hình thức thể hiện đương đại.
Bản chất cốt lõi của thơ ca nằm ở khả năng truyền tải trải nghiệm của con người một cách chân thực và đầy ý nghĩa. Cho dù được thể hiện qua những hình thức truyền thống hay những phong cách sáng tạo, thơ ca đều phải nỗ lực nắm bắt bản chất của cảm xúc, suy nghĩ và trải nghiệm của con người theo cách thức có sức cộng hưởng với độc giả.
Do đó, em hoàn toàn đồng tình với quan điểm của tác giả rằng chúng ta không nên quá quan tâm đến hình thức hay cấu trúc cụ thể của thơ ca. Mục tiêu chính yếu cần hướng đến là liệu thơ ca có thể truyền tải hiệu quả tâm hồn con người của thời đại hay không. Bằng cách đón nhận sự đa dạng, đổi mới và tính chân thực, thơ ca có thể tiếp tục đóng vai trò là một công cụ mạnh mẽ cho sự tự thể hiện, kết nối và thấu hiểu trong thế giới luôn vận động xung quanh chúng ta.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Theo bạn, nội dung nghị luận của văn bản còn có ý nghĩa đối với thực tế sáng tác thơ hiện nay nữa không? Vì sao?
Trả lời:
Bài luận "Mấy ý nghĩ về thơ" của Nguyễn Đình Thi, mặc dù được viết cách đây rất lâu, vẫn còn giữ nguyên giá trị đối với thực tế sáng tác thơ hiện nay. Lý do cho điều này xuất phát từ những quan điểm sâu sắc và toàn diện của tác giả về bản chất, chức năng và sứ mệnh của thơ ca, những quan điểm này vẫn hoàn toàn phù hợp với bối cảnh thơ ca đương đại.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 12 Kết nối tri thức - Soạn bài Mấy ý nghĩ về thơ (trang 77): Từ văn bàn này, bạn rút ra được điều gì bổ ích cho bản thân trong việc hiểu bản chất của thơ và việc đọc thơ?
Trả lời:
Từ văn bản "Mấy ý nghĩ về thơ", tôi rút ra được một số điều bổ ích cho bản thân trong việc hiểu bản chất của thơ và việc đọc thơ:
* Về bản chất của thơ:
- Thơ là "tiếng nói của tâm hồn", là "sự kết hợp hài hòa giữa tình cảm và lý trí".
- Thơ không chỉ là "lời đẹp", "đề tài đẹp" mà còn là "sự kết tinh của những rung động sâu sắc nhất của con người".
- Thơ "phản ánh đúng hiện thực cuộc sống", thể hiện "những tâm tư, nguyện vọng của con người".
* Về việc đọc thơ:
- Cần "đọc thơ bằng cả trái tim và lý trí", "phải suy nghĩ và cảm nhận".
- Cần "đọc nhiều thơ", "đọc đi đọc lại nhiều lần" để "thấm nhuần ý nghĩa và cảm xúc của bài thơ".
- Cần "liên hệ thơ với cuộc sống", "từ thơ mà suy nghĩ về cuộc sống và về bản thân".
* Một số bài học được rút ra sau khi đọc văn bản:
- Thơ ca giúp con người hiểu thêm về bản thân và về thế giới xung quanh.
- Thơ ca giúp con người bồi dưỡng tâm hồn, nâng cao tình cảm và lý trí.
- Thơ ca giúp con người sống đẹp hơn, có ích hơn cho xã hội.
Văn bản "Mấy ý nghĩ về thơ" là một bài viết có giá trị lý luận và thực tiễn cao. Bài viết này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của thơ và cách đọc thơ hiệu quả.
Kết nối đọc - viết
Đề bài: Viết đoạn văn (khoàng 150 chữ) trình bày cách hiểu của bạn về ý kiến: "Bài thơ là sợi dây truyển tình cảm cho người đọc”
Đoạn văn tham khảo
"Bài thơ là sợi dây truyền tình cảm cho người đọc" thể hiện sự kết nối tinh tế giữa nhà thơ và độc giả thông qua dòng chảy của cảm xúc. Như một dây truyền, bài thơ chứa đựng những tình cảm sâu lắng, biểu đạt qua lời văn hào hùng hoặc hình ảnh tưởng tượng. Những từ ngữ được sắp xếp một cách khéo léo, tạo nên một dòng suối tinh tế của cảm xúc, từ niềm vui sảng khoái đến nỗi đau buồn, từ tình yêu say đắm đến cảm giác cô đơn. Khi đọc bài thơ, người đọc không chỉ cảm nhận mà còn được đồng cảm với tâm trạng và trải nghiệm của nhà thơ. Từ đó, sợi dây của tình cảm được truyền đi, tạo nên một kết nối sâu sắc giữa người viết và người đọc, làm cho bài thơ trở thành một trải nghiệm giao tiếp đầy ý nghĩa và chân thành.