Mở đầu bài học
Câu hỏi mở đầu SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 19): Trong Lời mở đầu của tác phẩm Mười ngày rung chuyển thế giới (Ten days that shook the World), nhà báo Giôn Rít (Mỹ) đã đánh giá Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là “một trong những sự kiện vĩ đại nhất của lịch sử", mở đường cho sự ra đời Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết. Tác phẩm đã được xuất bản ở nhiều nước trên thế giới.Vì sao Cách mạng tháng Mười Nga được đánh giá cao như vậy? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về quá trình hình thành và ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.
Trả lời:
- Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết được ra đời sau chiến thắng lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga với mục đích xây dựng nhà nước mới của những người lao động.
- Giai đoạn tiến hành Công nghiệp hóa đất nước; Liên Xô đã xây dựng được một loạt các tổ hợp công nghiệp khổng lồ; các nhà máy luyện thép, luyện kim lớn và nhiều khu công nghiệp
- Đến trước Chiến tranh thế giới thứ II, từ một nước có nền sản xuất lạc hậu, Liên Xô đã vươn lên trở thành cường quốc công nghiệp thứ 2 thế giới và đứng đầu châu Âu, vượt qua Anh – Pháp- Đức (chỉ đứng sau Mỹ).Thành quả to lớn này đã cho phép Liên Xô chiến đấu và cuối cùng giành chiến thắng vĩ đại trong Chiến tranh thế giới thứ II (1939-1945).
1. Quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết
Câu hỏi mục 1 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 20): Trình bày quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viếtTrả lời:
- Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, nhiệm vụ hàng đầu của Chính quyền Xô viết là đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước mới của những người lao động.
- Ngày 7/11/1917 (theo lịch mới): Đại hội Xô viết toàn Nga khai mạc tại điện Xmô-nưi, tuyên bố thành lập Chính quyền Xô viết do Lênin đứng đầu.
- Ngày 30/12/1922, tại Mátxcơva, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lênin, Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang đã thông qua bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) và bản Hiệp ước Liên bang.
+ Khi mới thành lập, Liên Xô gồm 4 nước Cộng hoà Xô viết là Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ. Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hoà.
- Tháng 1/1924, bản Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
- Ngày 21/1/1924: Lê-nin qua đời, Xta-lin lên thay, tiếp tục lãnh đạo công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước Liên Xô.
2. Ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 21): Phân tích ý nghĩa việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viếtTrả lời:
* Ý nghĩa trong nước
- Quá trình thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.
- Sức mạnh của tình đoàn kết và sự hợp tác, giúp đỡ giữa các dân tộc tạo điểu kiện cho sự phát triển nhanh chóng về kinh tế, xã hội của tất cả các nước Cộng hoà
- Tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế.
- Việc thành lập Liên Xô dưới sự chỉ đạo của V. Lê-nin đã mở ra con đường giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc trên đất nước Xô viết trên cơ sở bình đẳng và sự giúp đỡ lẫn nhau.
* Ý nghĩa quốc tế:
+ Liên Xô trở thành biểu tượng và là chỗ dựa về tinh thần, vật chất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới.
+ Những thành tựu của Liên Xô đã cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh, đồng thời tạo tiền đề cho sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa.
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 21): Lập bảng tóm tắt quá trình hình thành Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.Trả lời:
Luyện tập 2 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 21): Vì sao nói: Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới.
Trả lời:
- Sự lớn mạnh của Liên Xô đủ sức đối đầu với các nước tư bản chủ nghĩa nhất là Mĩ.
+ Liên Xô đạt được những thành tựu nhất định về kinh tế, khoa học - kĩ thuật.
+ Liên Xô thực hiện chính sách hoà bình, an ninh thế giới, mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với nhiều nước
+ Tích cực ủng hộ phong trào cách mạng thế giới, phong trào giải phóng dân tộc,...
- Trong Liên Hợp Quốc Liên Xô là Uỷ viên thường trực của Hội đồng Bảo an, đóng góp nhiều sáng kiến bảo vệ hoà bình, an ninh ở châu Âu và trên thế giới.
- Liên Xô là cường quốc Xã hội chủ nghĩa, giúp đỡ về vật chất, tinh thần cho các nước xã hội chủ nghĩa khác, ủng hộ phong trào công nhân và phong trào giải phóng dân tộc của các nước.
Vận dụng
Vận dụng SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 3 (trang 21): Theo kết quả cuộc khảo sát (năm 2021) của Trung tâm Nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga, khi đặt câu hỏi có muốn khôi phục lại Liên Xô hay không, khoảng 67% người được hỏi có mong muốn duy trì Liên Xô. Theo em, vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết?Trả lời:
- Nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên Bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết, vì:
+ Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết là nhà nước do nhân dân làm chủ; trong quá trình tồn tại, dù còn có những hạn chế nhất định, nhưng nhà nước này đã thể hiện được tính ưu việt trong việc đảm bảo lợi ích cho nhân dân lao động.
+ Trong nhiều thập kỉ, Liên Xô đã trở thành một cường quốc về chính trị - quân sự và kinh tế; đồng thời, chiếm lĩnh được nhiều đỉnh cao về văn hóa và khoa học - kĩ thuật thế giới… Những thành tựu đó không chỉ là niềm tự hào đối với người dân của Liên bang Xô viết, mà còn là những di sản đáng trân trọng và tự hào của nhân dân thế giới; là những đóng góp lớn đối với sự phát triển của nền văn minh nhân loại.