Mở đầu (trang 34) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy nêu suy nghĩ của bản thân về câu danh ngôn sau:
“Chúng ta không thể thay đổi hướng gió nhưng chúng ta có thể điều chỉnh cánh buồm.” – Dolly Parton
Trả lời:
Câu danh ngôn mang một số ý nghĩa sau:
- Câu nói nhắc nhở chúng ta rằng có những yếu tố trong cuộc sống mà ta không thể kiểm soát được, như hoàn cảnh, thời tiết, hoặc hành vi của người khác. Thay vì cố gắng thay đổi những điều ngoài tầm với, chúng ta cần học cách chấp nhận, thích ứng với chúng.
- Dù không thể thay đổi hướng gió, nhưng chúng ta có thể điều chỉnh cánh buồm – tức là thay đổi thái độ, cách tiếp cận và hành động của mình để thích ứng với hoàn cảnh mới. Sự linh hoạt và khả năng thích ứng là yếu tố then chốt để vượt qua khó khăn.
1. Một số thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống của em và gia đình
Câu hỏi (trang 34) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Trường hợp 1. T rất đau buồn vì sự ra đi đột ngột của bà nội. Từ nhỏ, T được bà chăm sóc, chỉ bảo. Lớn lên, bạn vẫn rất gần gũi và thường hay chia sẻ, tâm sự với bà. Giờ không còn bà ở bên cạnh, T không chấp nhận được sự thật này, bạn thường nhốt mình trong phòng, khóc và chìm đắm trong sự đau buồn.
Trường hợp 2. Do hậu quả của trận lũ quét khiến gia đình V phải sơ tán đến nơi ở tạm. Mặc dù được chính quyền hỗ trợ nhưng cuộc sống của gia đình V vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề, giao thông gián đoạn, tài sản bị cuốn đi, việc học tập và sinh hoạt đều gặp nhiều khó khăn.
Trường hợp 3. Anh K ước mơ trở thành nghệ sĩ piano và đã đạt được nhiều giải thưởng. Nhưng không may, một tai nạn xảy ra khiến anh bị chấn thương ở tay và không thể chơi đàn được nữa. Anh K rất buồn và lo lắng cho tương lai của mình.
a. Em hãy nêu những thay đổi đã xảy ra và ảnh hưởng của nó đến cuộc sống của các nhân vật trong những trường hợp trên.
b. Em hãy nêu thêm những thay đổi khác có thể xảy ra trong cuộc sống.
Trả lời:
a.
- Vì sự ra đi đột ngột của bà mà T đã không thể chấp nhận sự thật này mà bạn đã đánh mất bản thân mình
- Ảnh hưởng của trận lũ quét khiến gia đình V chịu nhiều ảnh hưởng, sinh hoạt gặp nhiều khó khăn
- Anh K bị tai nạn nên không thể theo đuổi sự nghiệp nghệ sĩ piano của mình khiến anh K vừa buồn bã vừa lo lắng
b. Những thay đổi khác có thể xảy ra trong cuộc sống
2. Một số biện pháp để thích ứng với thay đổi trong cuộc sống
Câu hỏi (trang 35) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi:
Để thích ứng với sự thay đổi, chúng ta cần:
a. Theo em, việc chấp nhận sự thay đổi, giữ bình tĩnh và tìm cách giải quyết vấn đề có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người khi phải đối mặt với thay đổi lớn trong cuộc sống?
b. Em hãy áp dụng thông tin trên để tư vấn giúp bạn T và V ở mục 1 có cách thích ứng phù hợp
c. Theo em, việc thích ứng được với những thay đổi trong cuộc sống có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người?
Trả lời:
a. Việc chấp nhận sự thay đổi, giữ bình tĩnh và tìm cách giải quyết vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi người khi phải đối mặt với thay đổi lớn trong cuộc sống. Vì:
- Cho dù có chấp nhận hay không thì sự thay đổi cũng diễn ra; chấp nhận là điều kiện tiên quyết để có thể đối diện và thích ứng với thay đổi.
- Chỉ khi bình tĩnh, chúng ta mới sáng suốt để giải quyết vấn đề. Khi sự việc, biến cố xảy ra, cần lắng nghe, tìm hiểu để có đầy đủ thông tin trước khi phản ứng; hít thở sâu để lấy lại sự bình tĩnh và ở bên cạnh người thân hoặc người mà mình tin tưởng để có thêm sức mạnh khi phải đối diện với sự thay đổi.
- Luôn có nhiều cách giải quyết cho một vấn đề; cần suy nghĩ, đề ra nhiều phương án khác nhau và cân nhắc để lựa chọn phương án tích cực, khả thi nhất. Bản thân cần chủ động giải quyết trước khi tìm đến sự hỗ trợ từ người thân, bạn bè, thầy cô hoặc người có chuyên môn.
b.
Đối với bạn T
- Bạn T cần chấp nhận sự thật rằng bà đã ra đi. Để làm được điều này, T có thể tìm đến sự giúp đỡ của người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tư vấn tâm lý để chia sẻ cảm xúc và nhận được sự hỗ trợ.
- Hãy giữ bình tĩnh và tập trung vào những gì đang diễn ra trong cuộc sống hiện tại. Bạn có thể tham gia các hoạt động thể thao, giải trí hoặc học tập để giữ cho tâm trí luôn bận rộn và tránh việc chìm đắm trong đau buồn.
- Hãy suy nghĩ về những kỷ niệm đẹp và những bài học quý giá mà bà đã để lại. Việc tìm kiếm ý nghĩa từ sự mất mát có thể giúp bạn cảm thấy an ủi và mạnh mẽ hơn.
Đối với V
- Bạn V cần chấp nhận thực tế rằng gia đình đang phải đối mặt với những khó khăn do lũ quét gây ra. Sự chấp nhận này sẽ giúp bạn giảm bớt cảm giác bất lực và căng thẳng.
- Hãy giữ bình tĩnh và cùng gia đình lập kế hoạch cụ thể để vượt qua giai đoạn khó khăn này. Điều này có thể bao gồm việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ cộng đồng, chính quyền, và các tổ chức từ thiện.
- Bạn V nên tận dụng mọi sự hỗ trợ có sẵn, từ sự giúp đỡ của chính quyền đến các nguồn tài trợ từ cộng đồng. Hãy tích cực tham gia vào các hoạt động phục hồi và xây dựng lại cuộc sống.
- Dù khó khăn, hãy cố gắng tiếp tục việc học và tham gia vào các hoạt động học tập trực tuyến hoặc tự học tại nhà. Điều này giúp bạn duy trì sự ổn định trong học tập và không bị gián đoạn quá nhiều.
c. Việc thích ứng giúp chúng ta vượt qua được những khó khăn, thử thách, không ngừng hoàn thiện bản thân và phát triển bản thân
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 37) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy nêu một số thay đổi có khả năng xảy ra trong cuộc sống của bản thân và gia đình theo gợi ý dưới đây:
Lời giải:
Luyện tập 2 (trang 37) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em đồng tình/ không đồng tình với nhận định nào dưới đây? Vì sao?
a. Thay đổi xảy đến luôn đi cùng với khó khăn và tiêu cực, càng tránh được thay đổi thì càng tốt
b. Thích ứng với thay đổi là một trải nghiệm giúp con người học hỏi để trưởng thành
c. Ngay cả khi cuộc sống ổn định, chúng ta vẫn cần học tập và rèn luyện kĩ năng thích ứng với sự thay đổi
d. Chúng ta có thể không kiểm soát được thay đổi xảy đến trong cuộc sống nhưng luôn kiểm soát được cách chứng ta thích ứng với thay đổi đó
Lời giải:
a. Không đồng tình. Thay đổi không luôn đi kèm với khó khăn và tiêu cực. Thực tế, thay đổi có thể mang lại cơ hội mới, sự phát triển và trải nghiệm tích cực nếu chúng ta biết cách nhìn nhận và thích ứng với chúng.
b. Đồng tình. Thích ứng với thay đổi không chỉ là một nhu cầu mà còn là một cơ hội để học hỏi, phát triển và trưởng thành. Việc này giúp chúng ta nắm bắt được những kỹ năng mới, tăng cường sự linh hoạt và tự tin trong môi trường thay đổi liên tục.
c. Đồng tình. Dù cuộc sống có vẻ ổn định, việc học tập và rèn luyện kỹ năng thích ứng vẫn là quan trọng. Điều này giúp chúng ta sẵn sàng đối mặt với bất kỳ thay đổi nào có thể xảy ra và phát triển một cách toàn diện trong mọi tình huống.
d. Đồng tình. Mặc dù chúng ta không thể kiểm soát được tất cả các yếu tố của cuộc sống, nhưng chúng ta luôn có quyền và khả năng kiểm soát cách chúng ta phản ứng và thích ứng với những thay đổi đó. Điều này phản ánh sự kiểm soát của chúng ta trong việc xây dựng tư duy linh hoạt và tích cực đối với thay đổi.
Luyện tập 3 (trang 37) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy vận dụng cách thích ứng với sự thay đổi để tư vấn cho các bạn trong những tình huống dưới đây:
a) Bạn B lần đầu sống xa nhà để lên thành phố học. Ở một mình, B chưa biết cân đối tài chính, mua sắm nhiều thứ không cần thiết nên thường xuyên bị thiếu tiền ăn, thậm chí tiêu cả vào tiền thuê nhà. Sống một mình, không có ai nhắc nhở nên nhiều khi B mải chơi theo bạn, đi sớm về khuya, không để ý chuyện học tập.
b) Mẹ bạn P bị đột quỵ phải nằm liệt một chỗ, sinh hoạt cá nhân cũng cần có người hỗ trợ. P lo lắng cho mẹ và thấy lúng túng khi trong nhà vừa thiếu bàn tay mẹ vừa cần có người chăm sóc cho mẹ.
c) Bố mẹ bạn S có cơ hội đi làm việc ở xa với thu nhập tốt hơn nên đã gửi S về quê sống cùng ông bà để bố mẹ đi lao động. S gặp nhiều khó khăn để thích ứng với hoàn cảnh mới khi vừa phải sống xa bố mẹ, lại chuyển nơi ở, chuyển trường.
a)
- Bạn B cần tự lập hơn, tự mình nghiên cứu, học hỏi các kĩ năng liên quan đến việc quản lí chi tiêu và quản lí thời gian sao cho hiệu quả.
- Bên cạnh đó, bạn B có thể tâm sự, trao đổi và nhờ đến sự trợ giúp, giám sát của những người tin cậy, như: giáo viên, bạn bè,… hoặc các công cụ hỗ trợ kiểm soát chi tiêu, quản lí thời gian.
b)
- Các thành viên trong gia đình P nên ngồi lại, trao đổi với nhau để lên kế hoạch về thời gian chăm sóc mẹ một cách hợp lí nhất.
- Cả gia đình cũng cần động viên mẹ giữ tinh thần lạc quan, ăn uống, nghỉ ngơi điều độ để việc điều trị tiến triển tốt hơn, sớm bình phục hơn.
- Bạn P nên tự lập hơn, chủ động học hỏi trong việc: dọn dẹp nhà cửa, tự chăm sóc bản thân,…
c)
- Bạn S cần: bình tĩnh và thấu hiểu nỗi vất vả cũng như sự yêu thương của bố mẹ dành cho mình; luôn cố gắng học tập, rèn luyện; ngoan ngoãn, nghe lời và chăm chỉ phụ giúp ông bà các công việc nhà.
- Khi nhớ bố mẹ, S có thể: viết nhật kí hoặc gọi điện thoại để trò chuyện với bố mẹ,…
- S cũng nên mở lòng, tìm hiểu, giao lưu và kết bạn với những người bạn mới.
Luyện tập 4 (trang 37) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 7: Em hãy nêu một thay đổi trong cuộc sống của mình hoặc người thân xung quanh và vận dung cách thích ứng với thay đổi để đưa ra biện pháp thích ứng phù hợp
Lời giải:
- S đã học tiếng Pháp từ lâu nhưng do gia đình có định hướng mới nên buộc S phải chuyển sang học tiếng Đức. Sự tương đồng của 2 ngôn ngữ khiến S rất sợ hãi và không thích ứng được. Để cải thiện khả năng tiếng Đức của mình, S đã ra phố đi bộ để giao lưu với người Đức.
- Do nhu cầu của thời đại mà anh N đã chuyển mô hình kinh doanh thủ công sang mô hình kinh doanh ứng dụng khoa học – công nghệ - kỹ thuật vào bộ máy sản xuất của cá nhân.
Vận dụng
Em hãy tìm hiểu một số kĩ năng cần thiết để thích ứng với thay đổi và viết bài chia sẻ cùng các bạn
* Một số kĩ năng cần thiết để thích ứng:
- Cần có tư duy tích cực. Tư duy tích cực giúp nhìn nhận sự thay đổi như một cơ hội để phát triển và học hỏi. Thay vì sợ hãi và lo lắng, chúng ta có thể nhìn nhận mọi thay đổi như một bài học và cơ hội mới.
- Cần phải có sự linh hoạt. Linh hoạt là khả năng thích ứng với môi trường và tình huống mới một cách dễ dàng. Nó đòi hỏi sự mở lòng và sẵn lòng điều chỉnh kế hoạch hoặc phương pháp làm việc khi cần thiết
- Cần phải có sự tự tin. Tự tin trong khả năng của bản thân là chìa khóa để thích ứng với thay đổi. Khi tin tưởng vào khả năng của mình, chúng ta có thể đối diện với những thách thức một cách tự tin và kiên nhẫn.
- Cần phải biết quản lý căng thẳng. Đây là kỹ năng quan trọng giúp giảm bớt căng thẳng và lo lắng khi đối mặt với sự thay đổi. Việc thực hành các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, tập yoga, hoặc tập thể dục có thể giúp giảm bớt áp lực trong tâm trí và cơ thể.