Mở đầu (trang 42) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Hãy liệt kê một số hành vi vi phạm pháp luật mà em biết và nêu hậu quả của hành vi đó
Trả lời:
- Không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, phóng nhanh, vượt ẩu, lạng lách, đánh võng => gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh
=> Trộm cắp tài sản có giá trị lớn => đi tù, cải tạo
1. Vi phạm pháp luật
Câu hỏi (trang 42) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy đọc các nội dung, trường hợp sau và trả lời câu hỏi:
Trường hợp 1. Anh M (19 tuổi) không đội mũ bảo hiểm điều khiển xe máy vượt đèn đỏ, lạng lách, đánh võng, tạt đầu các phương tiện khác, gây nguy hiểm, bức xúc cho nhiều người tham gia giao thông. Sau khi nhận được phản ánh của người dân, công an thành phố H đã rà soát, trích xuất camera giám sát, triệu tập anh M tới cơ quan công an để làm rõ hành vi vi phạm.
Trường hợp 2. Ông A cho bà B vay 500 triệu đồng. Trong giấy tờ vay nợ ghi rõ thoả thuận thời hạn trả nợ là 6 tháng. Đến hạn, ông A đến đòi tiền thì bà B không chịu trả. Ông A đã làm đơn khởi kiện gửi Toà án đề nghị xem xét giải quyết.
Trường hợp 3. Công ty Y quy định giờ bắt đầu làm việc của nhân viên là 8h00' hằng ngày từ thứ Hai đến thứ Sáu. Tuần vừa rồi, anh P – nhân viên trong công ty nhiều
lần đi muộn không rõ lí do và không hoàn thành các công việc được giao.
Trường hợp 4. Anh T (26 tuổi) và anh Q (27 tuổi) đang trên đường vận chuyển 1 kg ma tuý tổng hợp từ biên giới vào lãnh thổ Việt Nam bán lại cho các đối tượng nghiện hút để kiếm lời thì bị cơ quan công an phát hiện và bắt giữ.
a. Em hãy dựa vào nội dung về dấu hiệu của các loại vi phạm pháp luật để xác định dấu hiệu vi phạm pháp luật và phân loại vi phạm pháp luật của mỗi chủ thể trong các trường hợp 1, 2, 3, 4.
b. Theo em, vi phạm pháp luật là gì? Có những loại vi phạm pháp luật nào?
Trả lời:
a.
- Trường hợp 1.
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: anh M không đội mũ bảo hiểm; điều kiển xe máy vượt đèn đỏ; lạng lách, đánh võng, tạt đầu phương tiện khác khi tham gia giao thông.
+ Phân loại: vi phạm hành chính
- Trường hợp 2.
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Bà B vay ông A 500 triệu đồng, nhưng không hoàn trả số tiền trên theo đúng thỏa thuận.
+ Phân loại: vi phạm dân sự
- Trường hợp 3.
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Anh P vi phạm nội quy công ty khi thường xuyên đi làm muộn và không hoàn thành công việc được giao.
+ Phân loại: vi phạm kỉ luật
- Trường hợp 4.
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: anh T và Q vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy (số lượng ma túy lên tới 1kg).
+ Phân loại: vi phạm hình sự
b. Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.
Phân loại: vi phạm hình sự (tội phạm), vi phạm dân sự, vi phạm hành chính, vi phạm kỉ luật
2. Trách nhiệm pháp lí
Câu hỏi (trang 44) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy đọc các nội dung sau và trả lời câu hỏi:
* Đặc điểm của trách nhiệm pháp lí
- Trách nhiệm pháp lí là loại trách nhiệm do pháp luật quy định.
- Trách nhiệm pháp lí chỉ phát sinh khi có chủ thể vi phạm pháp luật.
- Trách nhiệm pháp lí do cá nhân hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng đối với chủ thể vi phạm pháp luật.
- Trách nhiệm pháp lí gắn với các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước, có giá trị pháp lí bắt buộc thực hiện đối với các chủ thể vi phạm pháp luật.
- Trách nhiệm pháp lí là hậu quả bất lợi đối với chủ thể vi phạm pháp luật.
* Phân loại trách nhiệm pháp lí
a. Em hãy dựa vào nội dung về đặc điểm của các loại trách nhiệm pháp lí để xác định loại trách nhiệm pháp lí tương ứng với hành vi vi phạm của mỗi chủ thể trong các trường hợp 1, 2, 3, 4 (ở mục 1)
b. Theo em, trách nhiệm pháp lí là gì? Có những loại trách nhiệm pháp lí nào?
c. Em hãy cho biết trách nhiệm pháp lí có ý nghĩa gì? Giải thích và nêu ví dụ minh hoạ.
Trả lời:
a.
b. Trách nhiệm pháp lí là nghĩa vụ mà các chủ thể phải gánh chịu hậu quả bất lợi do Nhà nước quy định từ hành vi vi phạm pháp luật của mình
Trách nhiệm pháp lí bao gồm:
- Trách nhiệm hình sự
- Trách nhiệm dân sự
- Trách nhiệm hành chính
- Trách nhiệm kỉ luật
c. Ý nghĩa của trách nhiệm pháp lí:
+ Thể hiện tính tôn nghiêm của pháp luật.
+ Là sự trừng phạt nghiêm khắc của pháp luật đối với các chủ thể vi phạm pháp luật.
+ Giáo dục mọi người có ý thức tôn trọng pháp luật, tuân theo quy định của pháp luật và các quy tắc của cuộc sống; nâng cao ý thức phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm.
+ Củng cố lòng tin của người dân vào pháp luật.
+ Góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội.
- Ví dụ minh họa: Anh N (20 tuổi, có khả năng nhận thức tốt, không bị tâm thần) điều khiển xe mô tô đi ngược chiều trên đường cao tốc nên bị cảnh sát giao thông lập biên bản phạt tiền và tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe 3 tháng.
+ Hành vi vi phạm: anh N điều khiển xe mô tô đi ngược chiều trên đường cao tốc
+ Trách nhiệm pháp lí: anh N phải chịu trách nhiệm hành chính
+ Ý nghĩa của việc áp dụng trách nhiệm pháp lí trong trường hợp này là:
▪ Buộc anh N phải chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.
▪ Thể hiện tính tôn nghiêm của pháp luật.
▪ Giáo dục mọi người có ý thức tôn trọng và tuân theo quy định của pháp luật
▪ Củng cố lòng tin của người dân vào pháp luật.
▪ Góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 47) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy cho biết các ý kiến dưới đây đúng hay sai? Giải thích vì sao?
a. Tất cả những hành vi trái pháp luật, xâm hại tới các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ đều là hành vi vi phạm pháp luật.
b. Người say rượu không nhận thức được hành vi của mình nên mọi hành vi trái pháp luật do người say rượu gây ra đều không phải là hành vi vi phạm pháp luật.
c. Trách nhiệm pháp lí gắn liền với các hậu quả bất lợi mà các chủ thể vi phạm pháp luật phải chịu nên chỉ mang lại những ý nghĩa tiêu cực.
d. Trách nhiệm pháp lí góp phần ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật trong cuộc sống.
Lời giải:
a. Đúng. Hành vi vi phạm pháp luật được định nghĩa là những hành vi trái với quy định của pháp luật và gây tổn hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Khi một hành vi vi phạm các quy định pháp luật và xâm phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân hoặc tổ chức, hành vi đó được coi là hành vi vi phạm pháp luật
b. Sai. Pháp luật thường không chấp nhận việc sử dụng tình trạng say rượu để miễn trừ trách nhiệm pháp lý. Người say rượu vẫn có thể bị coi là vi phạm pháp luật nếu họ gây ra hành vi trái pháp luật, bởi vì say rượu là tình trạng tự nguyện. Trong nhiều hệ thống pháp luật, trạng thái say rượu có thể là tình tiết tăng nặng, chứ không phải là tình tiết giảm nhẹ
c. Sai. Trách nhiệm pháp lý không chỉ mang lại ý nghĩa tiêu cực mà còn có ý nghĩa tích cực. Ngoài việc trừng phạt và răn đe, nó còn có vai trò giáo dục và phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên bị xâm hại, và duy trì trật tự, công bằng trong xã hội
d. Đúng. Trách nhiệm pháp lý có vai trò răn đe, cảnh báo và ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật. Bằng việc xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm, pháp luật tạo ra một hệ thống phòng ngừa hiệu quả, giúp giảm bớt các hành vi vi phạm và duy trì trật tự xã hội.
Luyện tập 2 (trang 47) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy chỉ ra các dấu hiệu vi phạm pháp luật, đặc điểm trách nhiệm pháp lí của mỗi chủ thể dưới đây và xác định loại vi phạm pháp luật, trách nhiệm pháp lí tương ứng của từng chủ thể.
a) Ông P tổ chức hoạt động chống phá Nhà nước, gây rối an ninh trật tự địa phương nên bị Toà án tuyên phạt 9 năm tù giam.
b) Anh N (20 tuổi) điều khiển xe mô tô đi ngược chiều trên đường cao tốc nên bị cảnh sát giao thông lập biên bản phạt tiền và tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe 3 tháng.
c) Bạn T bị Ban Giám hiệu nhà trường khiển trách vì thường xuyên trốn học đi chơi.
d) Toà soạn báo G đăng tải bài viết sai sự thật, gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm của chị A nên bị Toà án buộc cải chính thông tin và xin lỗi chị A công khai.
e) Anh B bị chính quyền địa phương lập biên bản xử phạt vì gây mất an ninh trật tự khi kinh doanh.
g) Chị O không thực hiện đúng các thoả thuận trong hợp đồng lao động với công ty nên bị Giám đốc công ty ra quyết định buộc thôi việc.
- Trường hợp a)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Ông P tổ chức hoạt động chống phá Nhà nước, gây rối an ninh trật tự địa phương
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm hình sự
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm hình sự
- Trường hợp b)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Anh N (20 tuổi) điều khiển xe mô tô đi ngược chiều trên đường cao tốc
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm hành chính
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm hành chính
- Trường hợp c)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: bạn T vi phạm nội quy trường học, khi thường xuyên trốn học đi chơi
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm kỉ luật
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm kỉ luật
- Trường hợp d)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Toà soạn báo G đăng tải bài viết sai sự thật, gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm của chị A
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm dân sự
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm dân sự
- Trường hợp e)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Anh B có hành vi gây mất an ninh trật tự khi kinh doanh.
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm hành chính
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm hành chính
- Trường hợp g)
+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật: Chị O không thực hiện đúng các thoả thuận trong hợp đồng lao động với công ty
+ Loại vi phạm pháp luật: vi phạm kỉ luật
+ Loại trách nhiệm pháp lí: trách nhiệm kỉ luật
Luyện tập 3 (trang 48) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy phân tích, đánh giá các hành vi vi phạm pháp luật của các chủ thể trong những tình huống sau để xác định loại vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý tương ứng
a. Anh (26 tuổ)…cơ quan chức năng
b. Tan học…ven đường
c. Khi li hôn…xem xét giải quyết
d. Công ty chế biến..miệng và mũi
Lời giải:
Luyện tập 4 (trang 48) Giáo dục công dân 9 Kết nối tri thức Bài 9: Em hãy nhận xét hành vi của mỗi chủ thể trong các tình huống sau và tư vấn cho các chủ thể để phòng tránh các hành vi vi phạm pháp luật.
a. Hai bạn H và C (15 tuổi) chơi thân với nhau từ nhỏ. Một lần, H vô tình biết C đang có ý định tụ tập cùng nhóm bạn xấu gây gỗ đánh nhau. H lo lắng nếu C đánh nhau sẽ bị công an bắt nên can ngăn nhưng bị C gạt đi vì cho rằng mình còn nhỏ nên có đánh nhau cũng không bị xử phạt.
b. Bạn Y đang tưới nước cho cây cảnh ở trước cổng thì A (15 tuổi) – bạn cùng thôn đạp xe qua rủ đi giao hàng cùng. A lấy từ chiếc ba lô của mình một gói đồ được bọc kín trong túi bóng màu đen và vui mừng khoe với Y rằng mình sẽ được bà D trá 200.000 đồng tiền công nếu qua xã bên giao gói đồ này hộ bả. Y cảm thấy băn khoăn trong gói đồ đó chứa gì, nhưng A cũng không biết và chỉ muốn nhanh chóng giao xong đồ để được nhận tiền công.
Lời giải:
a) Theo quy định của pháp luật: Học sinh có hành vi gây gổ, đánh nhau, gây rối trật tự, an ninh trong nhà trường và nơi công cộng sẽ bị xử lý kỷ luật; có thể bị xử phạt hành chính; và, với mức độ nghiêm trọng học sinh đánh nhau có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, bạn C không nên thực hiện hành vi gây gổ, đánh nhau.
b)
+ Bạn Y và A không nên thực hiện giao gói hàng giúp bà D khi không biết rõ bên trong gói hàng là gì, vì rất có thể, bên trong là hàng hóa bị nhà nước cấm buôn bán.
+ Hai bạn Y và A nên bí mật thông báo tới cơ quan công an, để lực lượng công an có biện pháp theo dõi, can thiệp kịp thời.
Vận dụng
Hãy chia sẻ những việc em đã làm và dự định sẽ làm trong cuộc sống hằng ngày để phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật
Lời giải:
