Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 91): Em hãy chia sẻ về một số hoạt động mà nhân dân tham gia đóng góp xây dựng và phát triển địa phương. Theo em, trong các hoạt động đó, hoạt động nào là tham gia quản lí nhà nước và xã hội.Trả lời:
- Xây dựng đường nông thôn
- Cải thiện đường thôn, lối xớm
- Biện pháp kế hoạch hóa,.....
Tất cả các hoạt động đều tham gia vào quản lí nhà nước và xã hội.
1. Quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 93): Từ các thông tin trên, em hãy xác định một số nội dung quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gua quản lí nhà nước và xã hội.Trả lời:
- Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội là quyền của công dân trong tham gia bộ máy nhà nước và tổ chức xã hội, thảo luận các công việc chung của đất nước, của địa phương, của cơ quan, đơn vị, tổ chức; quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước về xây dựng bộ máy nhà nước, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và đất nước.
- Công dân thực hiện quyền và nghĩa vụ khi tham gia quản lý nhà nước và xã hội thông qua tổ chức tự quản cộng đồng để quản lý những công việc của cộng đồng dân cư, giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật, đảm bảo an ninh trật tự, góp phần phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội ở địa phương.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 93): Căn cứ vào các thông tin trên, em hãy nhận xét việc thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội ở trường hợp 1, 2, 3.
Trả lời:
Nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội:
- Trường hợp 1: Anh M đã tham gia quản lí nhà nước và xã hội bằng hình thức dân chủ trực tiếp được quy định trong Hiến pháp năm 2013 thể hiện ở việc trực tiếp đóng góp ý kiến cho bản Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.
- Trường hợp 2: Chị B đã tham gia quản lí nhà nước và xã hội bằng hình thức dân chủ gián tiếp bằng cách gửi các ý kiến đóng góp (có thể thông qua hòm thư góp ý hoặc qua các đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã).
- Trường hợp 3: Chị gái của K đã thực hiện quyền và nghĩa vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội bằng hình thức dân chủ trực tiếp thông qua việc tích cực bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã.
2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước, xã hội
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 94): Theo em, trong trường hợp 1, việc ông T chủ tịch Ủy ban nhân dân xã X không công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách xã có vi phạm nội dung quyền và nghãi vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội không? Hậu quả của việc làm đó là gì?
Trả lời:
- Việc ông T Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã X không công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách xã vi phạm nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội. Hành vi của ông T sẽ bị xử lí theo quy định của pháp luật.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 94): Em hãy nhận xét hành vi của anh H và M trong trường hợp 2.
- Hành vi của anh H thể hiện bình đẳng trong quyền và nghĩa vụ của công dân còn anh M thì không.
Câu hỏi c SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 94): Hãy chia sẻ hậu quả hành vi vi phạm quyền và nghãi vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước, xã hội mà em biết.
Trả lời:
Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lý nhà nước và xã hội:
- Về phía cơ quan nhà nước:
+ Không bảo đảm và thực hiện được quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lý nhà nước và xã hội;
+ Không phát huy được vai trò, tính tích cực và sáng tạo của công dân trong tham gia quản lý nhà nước và xã hội;
+ Làm giảm lòng tin của công dân vào sự quản lý của Nhà nước.
- Về phía công dân:
+ Không thực hiện được đúng, đầy đủ quyền và nghĩa vụ tham gia quản lý nhà nước và xã hội;
+ Không phát huy được ý thức và vai trò làm chủ của bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước.
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 13 (trang 95): Nội dung nào sau đây không thể hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội? Vì sao?A. Quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước.
B. Quyền bỏ phiếu khi Nhà nước trưng cầu ý dân.
C. Quyền được sống.
D. Quyền bàn bạc các vấn đề quan trọng của địa phương.
E. Quyền tiếp cận thông tin, tự do lập hội.
G. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo.
Lời giải:
- Đáp án C, E, G vì đây là các quyền tự do cơ bản của công dân.
Luyện tập 2: Hành vi nào sau đây là thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội? Vì sao?
a. Chị H tích cực tuyên truyền các quy định, chủ trương của xã cho bà con trong thôn.
b. Anh P đã viết bài nói xấu chính quyền xã Q
c, Ông V đã tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của anh D là Bí thư chi bộ thôn đến Ủy ban nhân dân xã X
d. Bà G luôn tham gia các cuộc hợp nhưng từ chối biểu quyết những vấn đề quan trọng của địa phương.
Lời giải:
Hành vi thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội: a, c, d.
Vì mọi công dân đều tham gia và công cuộc ý kiến đóng góp vào nhà nước và xã hội.
Luyện tập 3: Theo em, hậu quả của những hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội ở những trường hợp dưới đây là gì?
A. Chị M không tố giác hành vi tham ô, tham nhũng của ông T là trưởng thôn.
B. Chính quyền xã N không triển khai đầy đủ các quyết định của cấp trên đến nhân dân. C. Anh D từ chối không tham gia góp ý cho bản hương ước xây dựng nông thôn mới của thôn.
D. Ông T là Chủ tịch xã X đã quyết định mức đóng góp xây dựng đường bê tông tại địa phương dù vẫn còn có ý kiến không nhất trí của nhân dân.
Lời giải:
- Trường hợp A. Hành vi của chị M không tố giác tham ô, tham nhũng ở địa phương có thể dẫn tới thất thoát tài sản, làm mất niềm tin của nhân dân.
- Trường hợp B. Hành vi của chính quyền xã N sẽ dẫn tới hậu quả nhân dân không biết, không góp ý và không thực hiện được các chính sách của chính quyền cấp huyện, cấp tỉnh và trung ương. Từ đó, làm giảm niềm tin của nhân dân vào chính quyền.
- Trường hợp C. Việc anh D từ chối không tham gia góp ý cho bản hương ước xây dựng nông thôn mới của thôn khiến cho anh D không thực hiện được quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội, không phát huy được vai trò của bản thân, ảnh hưởng đến sự phát triển của địa phương.
- Trường hợp D. Hành vi của ông T vi phạm quyền dân chủ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội có thể dẫn tới gây mất ổn định chính trị, mất niềm tin của nhân dân vào sự quản lí của nhà nước.
Luyện tập 4: Là học sinh lớp 11 nhưng T rất quan tâm đến các chính sách của Uỷ ban nhân dân xã X đối với thanh thiếu niên. T thường tham gia các buổi họp thôn do Uỷ ban nhân tổ chức và đã đóng góp ý kiến cho các chính sách xây dựng thư viện, khu vui chơi cho trẻ em. Tuy nhiên, P là bạn của T lại cho rằng những hành động của T là không cần thiết vì đó là nhiệm vụ mà Uỷ ban nhân dân xã phải làm.
Em hãy nhận xét hành vi của T và ý kiến của P.
Lời giải:
a,
- Việc quan tâm đến các chính sách của Uỷ ban nhân dân xã X đối với thanh thiếu niên và thường tham gia các buổi họp thôn do Uỷ ban nhân tổ chức, đóng góp ý kiến cho các chính sách xây dựng thư viện, khu vui chơi cho trẻ em của T chính là việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.
- Ý kiến của P là không đúng vì tham gia quản lý nhà nước và xã hội không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân.
b, Nếu là T, em sẽ giải thích cho D hiểu về quyền và nghĩa vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội của công dân được quy định trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật. Em cũng có thể sẽ thuyết phục D tham gia một cuộc họp ở địa phương do chính quyền tổ chức để D thấy được trách nhiệm công dân của mình.
Luyện tập 5: Xã A thực hiện kế hoạch giải phóng mặt bằng làm đường liên xã ở thôn của anh Q. Tuy nhiên, khi tiến hành họp thôn, lãnh đạo xã A chỉ thông qua kế hoạch mà không tiếp nhận ý kiến đóng góp của anh Q và nhân dân trong thôn dù mọi người rất tích cực thảo luận và đưa ra giải pháp. Do đó, anh Q đã không đồng tình với kế hoạch giải phóng mặt bằng của xã và gửi đơn tố cáo lên các cơ quan cấp trên.
a. Em hãy nhận xét hành vi của lãnh đạo xã A, anh Q và mọi người trong thôn.
b. Theo em, xã của anh Q nên làm gì để mọi người trong thôn thực hiện được quyền của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội?
Lời giải:
a.
- Hành vi của lãnh đạo xã A đã vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội. Hành vi này có thể dẫn đến một số hậu quả như phản đối, tố cáo, mất niềm tin của nhân dân.
- Việc tích cực đóng góp ý kiến của anh Q và nhân dân trong thôn thể hiện việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.
b. Xã của anh Q nên tiếp thu những ý kiến đóng góp tích cực của nhân dân trong thôn, lựa chọn những ý kiến phù hợp với chính sách của Nhà nước để gửi lên cơ quan chính quyền cấp cao hơn.
Luyện tập 6: Triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, xã X đã triển khai nhiều chính sách nhằm phát huy vai trò của nhân dân. Trong quá trình tham gia các hoạt động do xã tổ chức, ông D đã phát hiện có một số cán bộ còn chưa thực hành tiết kiệm, gây lãng phí trong quản lí, sử dụng tài chính nên đã phản ánh về Uỷ ban nhân dân xã. Theo em, việc phản ảnh về hành vi chưa thực hành tiết kiệm, gây lãng phí của ông D với Uỷ ban nhân dân xã là thực hiện nội dung nào của quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội của công dân?
Lời giải:
- Việc phản ánh về hành vi chưa thực hành tiết kiệm, gây lãng phí của ông D với Uỷ ban nhân dân xã là thực hiện nội dung đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực trong bộ máy nhà nước và hoạt động công vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.
Vận dụng
Vận dụng 1: Em hãy viết một bài tuyên truyền (khoảng 10 đến 15 dòng) về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội và chia sẻ với mọi ngườiTrả lời:
Ô nhiễm môi trường là một thách thức đang đặt ra cho con người, ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu. Tuyên truyền về ý thức bảo vệ môi trường là một phương tiện quan trọng để đối phó với vấn đề này, đặc biệt trong bối cảnh cuộc sống hiện đại ngày càng phát triển. Tình trạng ô nhiễm môi trường không chỉ xuất hiện ở một vùng cụ thể mà lan rộng khắp nơi, từ nông thôn đến thành thị, từ miền núi đến miền biển, ảnh hưởng đến cả nguồn nước và không khí. Việc tuyên truyền và nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường là yếu tố cốt lõi để khắc phục tình trạng này. Tuy nhiên, ý thức của một số người về việc giữ gìn vệ sinh môi trường vẫn còn thiếu, thể hiện qua việc vứt rác bừa bãi và không tuân thủ các quy định về xử lý rác thải. Việc tuyên truyền và hành động cụ thể như thu gom rác và giữ gìn vệ sinh môi trường là trách nhiệm của mỗi cá nhân, và chỉ thông qua sự đoàn kết và hợp tác, chúng ta mới có thể xây dựng một môi trường biển sạch đẹp cho tương lai.
Vận dụng 2: Em hãy kể về một trường hợp công dân tích cực thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội, từ đó liên hệ đến bản thân.
Trả lời:
- Trường hợp: Khi thực hiện hoạt động giám sát kết quả công tác tuyển sinh và thực hiện chế độ, chính sách cho học sinh tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh A, đoàn giám sát của Ban Dân tộc Hội đồng nhân dân tỉnh A đã dành thời gian để trò chuyện và lắng nghe ý kiến của các thầy cô và học sinh trong trường. M là học sinh tại trường và bạn cũng rất quan tâm về vấn đề này, khi cuộc trò chuyện diễn ra M đã xin tham gia và đóng góp ý kiến rất tích cực, một số kiến nghị của M cũng rất được mọi người tán đồng, ủng hộ.
- Liên hệ bản thân:
Trong trường học:
+ Có thể góp ý để xây dựng kế hoạch hoạt động của Đoàn, Đội, kế hoạch tuần của lớp.
+ Tham gia ý kiến trong những giờ sinh hoạt lớp, tham gia ý kiến trong những buổi gặp mặt ban cán sự lớp với Ban giám hiệu trường học, với thầy/cô giáo.