Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 135): Em hãy chia sẻ hiểu biết của mình về các quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin.Trả lời:
- Công dân có quyền tự do phát biểu ý kiến, bày tỏ quan điểm của mình về các vấn đề chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của đất nước.
- Quyền tự do ngôn luận của công dân được thực hiện bằng nhiều hình thức khác nhau và ở các phạm vi khác nhau:
+ Công dân có thể sử dụng quyền này tại các cuộc họp ở cơ quan, trường học, tổ dân phố … trực tiếp phát biểu ý kiến nhằm xây dựng cơ quan, trường học, địa phương mình.
+ Công dân có thể viết bài gửi đăng báo, bày tỏ ý kiến, quan điểm của mình về chủ trường, chính sách và pháp luật của nhà nước…
+ Công dân có quyền đóng góp ý kiến, kiến nghị với đại biểu Quốc hội và hội đồng nhân dân trong dịp đại biểu tiếp xúc với cử tri ở cơ sở hoặc viết thư cho Đại biểu Quốc hội trình bày, đề đạt nguyện vọng về những vấn đề mà mình quan tâm.
1. Pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin
a. Quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 136): Từ thông tin Hiến pháp và Luật Báo chí, em hãy cho biết trong trường hợp trên đại diện nhân dân xã V đã thực hiện quyền của mình như thế nào?
Trả lời:
- Trong trường hợp, đại diện nhân dân xã V đã góp ý kiến với Hội đồng nhân dân xã về tình hình giáo dục ở xã mình. Nhân dân đã thực hiện đúng quyền công dân về tự do ngôn luận theo quy định của Luật Báo chí.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 136): Theo em, trong tình huống trên, hành vi của Q có phải là thực hiện quyền tự do ngôn luận không? Vì sao?
Trả lời:
- Trong tình huống, hành vi của Q là vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, vì đã lợi dụng quyền tự do ngôn luận để xâm phạm uy tín, danh dự của H, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của H.
b. Quyền và nghĩa vụ công dân về tự do báo chí
Câu hỏi SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 138): Em hãy cho biết:a. Hành vi của một số người dân cung cấp thông tin cho báo chí là đúng hay sai? Vì sao?
b. Trong trường hợp này, báo chí có quyền đăng tin do công dân cung cấp hay không? Vì sao?
Trả lời:
a. Hành vi của một số người dân xã M cung cấp thông tin cho báo chí về tình hình hoạt động của chính quyền xã trong việc xây dựng nông thôn mới là đúng, vì đã thực hiện đúng quyền tự do báo chí theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Luật Báo chí năm 2016.
b. Trong trường hợp này báo chí có quyền đăng tin do nhân dân cung cấp theo quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Báo chí.
c. Quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 140): Ở trường hợp 1, anh Huy và mọi người nói chung có thể tìm hiểu thông tin về vấn đề mình quan tâm bằng cách nào?
Trả lời:
- Ở trường hợp 1, anh Huy và mọi người nói chung có thể tìm hiểu thông tin về vấn đề mình quan tâm bằng cách kênh truyền hình của tình, hệ thống đài phát thanh của địa phương.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 140): Ở trường hợp 2, chị Lan đã thực hiện quyền của mình như thế nào? Đó là quyền gì?
Trả lời:
- Ở trường hợp 2 chị Lan đã thực hiện quyền của mình bằng cách yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin theo quy định tại khoản 2 Điều 10 Luật Tiếp cận thông tin năm 2016.
2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin của công dân
Câu hỏi 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 141): Nguyễn Thị B đã có những hành vi trái pháp luật nào?
Trả lời:
- Nguyễn Thị B đã có hành vi trái phép như lợi dụng quyền tự do ngôn luận, thông qua một số tài khoản trên mạng xã hội để viết bài, phát ngôn trực tiếp, đưa ra những thông tin sai sự thật, thiếu kiểm chứng về hoạt động của chính quyền địa phương.
Câu hỏi 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 141): Em hãy cho biết, trong tình huống trên hành vi của Nguyễn Thị B đã dẫn đến hậu quả gì cho bản thân.
Trả lời:
- Nguyễn Thị B đã có hành vi trái phép như lợi dụng quyền tự do ngôn luận, thông qua một số tài khoản trên mạng xã hội để viết bài, phát ngôn trực tiếp, đưa ra những thông tin sai sự thật, thiếu kiểm chứng về hoạt động của chính quyền địa phương.
3. Trách nhiệm của học sinh trong thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin
Câu hỏi SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 142): Trách nhiệm của các bạn học sinh Trường Trung học phổ thông X đã được thể hiện như thế nào trong trường hợp trên?Trả lời:
Trách nhiệm của các bạn học sinh ở trường trung học phổ thông X được thể hiện trong trường hợp là:
- Đa số các bạn tích cực phát biểu ý kiến đóng góp vào việc thực hiện đổi mới giáo dục. Các bạn này đã thực hiện tốt quyền tự do ngôn luận của công dân.
- Ngoài ra, vẫn còn một số bạn còn rụt rè, e ngại khi cho rằng quyền tự do ngôn luận là quyền của các thầy cô giáo, không phải quyền của học sinh. Suy nghĩ của các bạn như vậy là sai.
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 143): Hành vi nào sau đây của công dân không thể hiện quyền tự do ngôn luận? Vì sao?A. Ông A tố cáo hành vi của ông H bao che cho việc làm sai trái của cán bộ cấp dưới.
B. Giáo viên phát biểu phản ánh với Uỷ ban nhân dân huyện về tình trạng cơ sở vật chất của một số trường xuống cấp, cần được đầu tư xây dựng.
C. Trong đợt đại biểu Quốc hội tiếp xúc với cử tri huyện X, nhân dân đã đóng góp nhiều ý kiến, kiến nghị về phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của huyện mình.
D. Anh I viết bài đăng báo phản đối hành vi hách dịch, cửa quyền của một số cán bộ trong việc giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân.
Lời giải:
- Phương án đúng: A.
- Vì: Hành vi của ông A là thực hiện quyền tố cáo, không phải quyền tự do ngôn luận.
Luyện tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 143): Trước việc làm thiếu trách nhiệm của Sở Giao thông vận tải để lại các hố ga không có nắp gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông, ông B đã cung cấp thông tin cho báo chí kèm theo ảnh chụp rõ ràng về các hố ga này. Có người nói, hành vi này của ông B là thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do ngôn luận; nhưng lại có người cho rằng đây là quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do báo chí.
Lời giải:
- Em đồng ý với ý kiến cho rằng đây là quyền và nghĩa vụ của công dân về tự do báo chí vì: Quyền tự do báo chí là quyền của công dân được sáng tạo tác phẩm báo chí, cung cấp thông tin cho báo chí, phản hồi thông tin cho báo chí. Việc ông B đã cung cấp thông tin cho báo chí kèm theo ảnh chụp rõ ràng về các hố ga này là quyền tự do báo chí.
Luyện tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 143): Sau khi nghe đài phát thanh huyện phát thông tin về chủ trương của huyện cho các gia đình thuộc diện hộ nghèo vay vốn để đầu tư sản xuất kinh doanh với mức lãi suất ưu đãi đặc biệt, chị B đã đến Uỷ ban nhân dân huyện yêu cầu được cung cấp thông tin đầy đủ, cụ thể về việc này. Người cán bộ Uỷ ban tiếp chị không cung cấp ngay thông tin cho chị B mà hẹn chị 4 ngày sau sẽ trả lời. Đến hẹn, chị B được người cán bộ này cung cấp thông tin sai lệch so với thông tin đã được phát qua đài phát thanh.
Theo em, người cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện có thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin hay không? Vì sao?
Lời giải:
- Người cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ công dân về tiếp cận thông tin vì không những không cung cấp ngay thông tin cho chị B, mà còn cung cấp thông tin sai lệch.
Luyện tập 4 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 143): Do có hành vi gây rối trật tự công cộng, K bị Công an huyện xử phạt vi phạm hành chính. Một số phần tử xấu kích động, xúi giục nên K đã đăng bài viết trên Facebook có tính chất xuyên tạc những thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương, từ cấp xã đến cấp huyện. Từ vụ việc này, có người cho rằng hành vi của K vi phạm quyền tự do ngôn luận của công dân; nhưng có người khác lại cho rằng, do K viết bài trên Facebook nên đã vi phạm quyền tự do báo chí.
a. Em đồng ý với ý kiến nào trên đây? Vì sao?
b. Em nhận xét thế nào về hành vi của K?
Lời giải:
a. Em đồng tình với ý kiến: K vi phạm quyền tự do ngôn luận của công dân. Vì: quyền tự do ngôn luận phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, theo quy định của pháp luật.
b. Hành vi của K là vi phạm pháp luật vì đã đăng bài viết trên Facebook có tính chất xuyên tạc những thông tin về hoạt động của chính quyền địa phương, từ cấp xã đến cấp huyện. Điều này ảnh hưởng tới uy tín của chính quyền địa phương.
Luyện tập 5 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 144): Khi đọc những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, bạn P cho rằng chỉ khi nào chúng ta được hoàn toàn tự do phát biểu ý kiến của mình mà không cần tuân thủ các quy định của pháp luật thì khi đó chúng ta mới thật sự có quyền tự do ngôn luận.
Em có đồng ý với ý kiến của bạn P hay không ?Vì sao?
Lời giải:
- Không đồng tình với ý kiến của bạn P, vì quyền tự do ngôn luận phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, theo quy định của pháp luật.
Vận dụng
Vận dụng SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 20 (trang 144): Xây dựng một kế hoạch tuyên truyền về quyền và nghĩa vụ công dân về tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin trong khu dân cư (xã, phường, thôn, xóm) theo gợi ý.Trả lời:
- Mục đích tuyên truyền để giúp công dân hiểu về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tự do ngôn luận, báo chí và tiếp cận thông tin trong khu dân cư- Hình thức: infographic
- Nội dung: Các luật pháp về quyền và nghĩa vụ đồng thời cũng đưa ra các quy định phạt nếu làm sai hoặc không đúng về quyền và nghĩa vụ.
- Thời gian: 1 tuần.
- Địa điểm: gần trường học.
