Mở đầu
Mở đầu SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 103): Em hãy chia sẻ thông tin về một số vụ việc khiếu nại, tố cáo của công dân mà em biết.Trả lời:
- Một số ví dụ về quyền tố cáo:
+ Trường hợp 1: Phát hiện một tụ điểm thường xuyên tổ chức đánh bạc, tiêm chích ma túy cho thanh niên xã, A đã gửi đơn tố cáo kèm theo các hình ảnh, bằng chứng tới cơ quan công an địa phương.
+ Trường hợp 2: Chứng kiến bạn M - 15 tuổi đi làm thuê cho quán ăn thường xuyên bị ông chủ đánh đập, chửi mắng, bà H đã viết đơn tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền để có biện pháp xử lý hành vi của ông chủ quán.
1. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại
a. Quyền công dân về khiếu nại
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 104): Từ thông tin, theo em trong các trường hợp trên, các quyền của người khiếu nại đã được thực hiện?Trả lời:
* Các quyền của người khiếu nại được thực hiện là:
- Trong trường hợp 1, anh H là người khiếu nại đã thực hiện quyền tự mình khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Cảnh sát giao thông.
- Trong trường hợp 2, người khiếu nại là mẹ chị N đã uỷ quyền cho chị N thực hiện quyền khiếu nại.
- Trong trường hợp 3, người khiếu nại là ông A đã thực hiện quyền yêu cầu cơ quan giải quyết khiếu nại áp dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại. Cụ thể, ông A đã yêu cầu áp dụng các biện pháp để tránh hư hỏng lô hàng hoá của mình.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 104): Em hiểu thế nào là quyền khiếu nại của công dân?
Trả lời:
- Quyền khiếu nại là công dân có quyền tự mình khiếu nại hoặc uy quyền cho người khác thực hiện quyền khiếu nại, tham gia đối thoại hoặc ủy quyền cho người khác đại diện hợp pháp tham gia đối thoại, được quyền nhận các thông tin liên quan đến quá trình giải quyết khiếu nại trừ những nội dung thuộc bí mất nhà nước.
b. Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 106): Từ thông tin, theo em trong trường hợp 1: A có trách nhiệm gì khi thực hiện khiếu nại đối với quyết định sa thải của công ty X?
Trả lời:
- Trong trường hợp 1, khi thực hiện khiếu nại, A có trách nhiệm cung cấp đầy đủ giấy tờ xác nhận của bệnh viện về việc mình bị ốm phải nằm điều trị cho giám đốc công ty để chứng minh sự việc.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 106): Trong trường hợp 2, Q đã làm những gì để chỉ ra quyết định xử phạt của Công an xã P là không đúng?
Trả lời:
Trong trường hợp 2, Q đã thực hiện các công việc sau để chỉ ra quyết định xử phạt vi phạm của công an xã P là không đúng:
- Đi kiểm tra lại về chất ma tuý tại bệnh viện đa khoa huyện để chứng minh rằng mình âm tính với chất gây nghiện.
- Cung cấp kết quả âm tính của bệnh viện.
- Trình bày không sử dụng ma tuý và cam đoan chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với thông tin của mình.
2. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo
a. Quyền của công dân về tố cáo
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 107): Từ thông tin, theo em trong trường hợp 1, bà P có những quyền gì khi làm đơn tố cáo đối với hành vi của Trần Văn X?
Trả lời:
Trong trường hợp 1, bà Q có quyền:
+ Gửi đơn tố cáo đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường H - người có thẩm quyền giải quyết tố cáo theo quy định của pháp luật.
+ Được thông báo về việc thụ lí đơn tố cáo và quyết định giải quyết đơn thư tố cáo.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 107): Hành vi của ông H có phải thực hiện quyền tố cáo của công dân không?
Trả lời:
- Hành vi của ông H là thực hiện quyền tố cáo của công dân, vì đã gửi đơn đến Uỷ ban nhân dân xã và cảnh sát môi trường về hành vi, việc làm vi phạm pháp luật của cơ sở sản xuất của một doanh nghiệp.
c. Nghĩa vụ của công dân về tố cáo
Câu hỏi a SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 108): Em nhận xét như thế nào về trách nhiệm của ông Q khi quyết định tố cáo bà V lấn chiếm đất khu tập thể trong trường hợp 1?Trả lời:
- Trong trường hợp 1, khi quyết định tố cáo, bà V lấn chiếm đất khu tập thể, ông Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ của người tố cáo, đến trụ sở Uỷ ban nhân dân cung cấp trực tiếp các thông tin, bức xúc của người dân tại khu tập thể.
Câu hỏi b SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 108): Việc làm đơn tố cáo không ghĩ tên, địa chỉ người tố cáo là đúng hay sai? Vì sao?
Trả lời:
- Việc làm đơn tố cáo mà không ghi rõ tên, địa chỉ người tố cáo là sai với quy định tại điểm a khoản 1 Điều 9 Luật Tố cáo “Người tố cáo có nghĩa vụ cung cấp thông tin cá nhân theo quy định tại Điều 23 Luật Tố cáo”.
3. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo
Câu hỏi SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 109): Theo em, hậu quả của các hành vi do chủ thể trong tình huống 1 và 2 gây ra là gì?Trả lời:
Hành vi của các chủ thể trong tình huống 1 và 2 đã gây ra những hậu quả sau:
- Xúc phạm uy tín, danh dự, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân - trưởng phòng H.
- Làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội
Luyện tập
Luyện tập 1 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 109): Trong các trường hợp dưới đây, chủ thể nào thực hiện đúng, chủ thể nào thực hiện chưa đúng quyền khiếu nại, tố cáo? Vì sao?A. Bà T gửi đơn đến Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N khiếu nại về quyết định xử phạt hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N đối với bà T.
B. Bạn M báo cáo với nhà trường về hành vi gian lận trong thi cử của bạn cùng lớp.
C. Ông V vận động người dân tổ dân phố nơi ông sinh sống không bị kích động, lôi kéo, dụ dỗ người khác đi khiếu nại đông người trái quy định pháp luật.
D. A cố tình vu khống, tố cáo đến cơ quan nơi chị L công tác những điều không đúng sự thật nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của chị L.
Lời giải:
- Các trường hợp chủ thể thực hiện đúng: A, B, C.
- Các trường hợp chủ thể thực hiện chưa đúng: D.
Luyện tập 2 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 110): Em hãy nêu những hành vi được làm và những hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo trong các câu dưới đây:
A. Cố tình khiếu nại, tố cáo sai sự thật.
B. Người khiếu nại quyết định rút khiếu nại.
C. Kích động, xúi giục, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc, lôi kéo người khác tập trung đông người khiếu nại, gây rối an ninh trật tự công cộng.
D. Cưỡng ép, lôi kéo, kích động, dụ dỗ, mua chuộc người khác tố cáo sai sự thật.
Lời giải:
- Các hành vi được làm là: B. Người khiếu nại quyết định rút khiếu nại.
- Các hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo:
+ A. Cố tình khiếu nại, tố cáo sai sự thật.
+ C. Kích động, xúi giục, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc, lôi kéo người khác tập trung đông người khiếu nại, gây rối an ninh trật tự công cộng.
+ D. Cưỡng ép, lôi kéo, kích động, dụ dỗ, mua chuộc người khác tố cáo sai sự thật.
Luyện tập 3 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 110): Em hãy nhận xét sự giống nhau và khác nhau giữa khiếu nại và tố cáo.
Lời giải:
* Giống nhau:
- Là quyền của công dân được quy định trong hiến pháp
- Là công cụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân
- Là phương tiện công dân tham gia quản lí nhà nước và xã hội.
* Khác nhau:
- Đối tượng:
+ Đối tượng của khiếu nại là các quyết định hành chính, hành vi hành chính.
+ Đối tượng của tố cáo là hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
- Cơ sở:
+ Cơ sở của khiếu nại là quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại khi bị xâm phạm.
+ Cơ sở của tô cáo là tất cả các hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
- Mục đích:
+ Mục đích của khiếu nại là để khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của người đã bị xâm phạm hoặc bị thiệt hại.
+ Mục đích của tố cáo là nhằm phát giác, ngăn chặn, hạn chế kịp thời mọi hành vi vi phạm pháp luật xâm phạm đến lợi ích nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
Luyện tập 4 SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 110): Em hãy xử lí tình huống sau:
a. Do xây dựng nhà khi chưa xin phép xây dựng nên ông A bị Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã xử phạt vi phạm hành chính (Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC), trong đó phạt tiền ông A là 500 000 đồng và buộc ông A phải tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Ông A liền khiếu nại Quyết định số 13/QĐ-XPVPHC đến Toà án nhân dân huyện yêu cầu toà án huỷ quyết định nêu trên của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã A. Em hãy nhận xét về hành vi khiếu nại của ông A. Theo quy định về quyền khiếu nại thì ông A có quyền khởi kiện hành chính tại Toà án đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã không? Giải thích vì sao.
b. K công tác tại bộ phận Quản lí cấp phép dự án xây dựng. Lãnh đạo huyện A nhận được một số phản ánh về việc anh K trả kết quả không đúng thời hạn, gây khó khăn, phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến giao dịch các thủ tục cấp phép xây dựng. Sự việc tiếp diễn cho đến ngày lãnh đạo huyện A nhận được đơn thư tố cáo của ông B (giám đốc doanh nghiệp) rằng anh K gây phiền hà, sách nhiễu khi đến làm thủ tục cấp phép xây dựng công trình, hậu quả là chậm tiến độ đầu tư xây dựng công trình, gây thiệt hại đối với doanh nghiệp của ông B.
Em hãy nhận xét về hành vi của anh K. Theo quy định pháp luật về quyền tố cáo, doanh nghiệp của ông B sẽ thực hiện quyền như thế nào?
Lời giải:
a. Hành vi khiếu nại của ông A là không đúng pháp luật, vì ông đã thực hiện hành vi trái phép luật nên không được thực hiện quyền khiếu nại.
- Ông A không có quyền khởi kiện hành chính đối với quyết định xử phạt vi phạm hành chính của chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã, vì theo quy định tại khoản 1 Điều 7 Luật Khiếu nại, người khiếu nại có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Trong trường hợp này, ông A xây dựng nhà khi chưa xin phép là hành vi trái pháp luật, nên ông không có quyền khởi kiện tại Toà án hành chính.
b.
+ Anh K đã có hành vi gây phiền hà cho tổ chức và công dân khi đến làm các thủ tục cấp giấy phép xây dựng.
+ Theo quy định của pháp luật, ông B sẽ thực hiện quyền tố cáo bằng cách:
1/ Gửi đơn hoặc trực tiếp tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
2/ Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền thông báo về việc thụ lí giải quyết tố cáo, thông báo chuyển vụ việc tố cáo sang cơ quan có thẩm quyền giải quyết, thông báo kết quả giải quyết tố cáo.
Vận dụng
Vận dụng SGK Kinh tế Pháp luật 11 Cánh diều Bài 15 (trang 110): Em hãy cùng bạn lập kế hoạch tìm hiểu và thiết kế sản phẩm về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo và trình bày sản phẩm trước lớp.Trả lời:
