I. CÁC NHÓM NƯỚC
- Thế giới có hơn 200 quốc gia với sự khác biệt về tự nhiên và trình độ phát triển kinh tế - xã hội.
- Để đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia, cần xem xét các tiêu chí kinh tế - xã hội như thu nhập bình quân đầu người (GNI/người), cơ cấu ngành kinh tế, và chỉ số phát triển con người (HDI).
1. Một số chỉ tiêu đánh giá trình độ phát triển kinh tế
a. Thu nhập bình quân đầu người (GNI/người):
- Ngân hàng Thế giới phân loại các quốc gia thành 4 nhóm thu nhập:
+ Cao: Trên 12,535 USD/người/năm
+ Trung bình cao: 4,046 - 12,535 USD/người/năm
+ Trung bình thấp: 1,036 - 4,045 USD/người/năm
+ Thấp: Dưới 1,035 USD/người/năm
b. Cơ cấu ngành kinh tế:
- Được chia thành 3 nhóm:
+ Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản
+ Công nghiệp, xây dựng
+ Dịch vụ
c Chỉ số phát triển con người (HDI):
- HDI phản ánh chất lượng cuộc sống dựa trên sức khỏe, giáo dục và thu nhập.
- Các mức phát triển theo HDI:
+ Rất cao: Trên 0.8
+ Cao: 0.7 - 0.799
+ Trung bình: 0.55 - 0.699
+ Thấp: Dưới 0.55
2. Các nhóm nước trên thế giới
- Nước phát triển:
+ GNI/người cao, HDI ở mức cao trở lên.
+ Cơ cấu kinh tế hiện đại: dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn, nông nghiệp chiếm tỷ trọng thấp.
+ Một số nước phát triển đóng vai trò trung tâm tài chính toàn cầu.
- Nước đang phát triển:
+ GNI/người ở mức trung bình hoặc thấp, HDI từ thấp đến cao.
+ Cơ cấu ngành kinh tế có tỷ trọng lớn hơn ở công nghiệp và nông nghiệp so với nhóm dịch vụ.
+ Một số quốc gia có sự phát triển đặc biệt như Singapore, Ả Rập Xê Út.
II. SỰ KHÁC BIỆT VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM NƯỚC
- Về kinh tế:
+ Nước phát triển có GDP cao, kinh tế ổn định, chuyển đổi sang kinh tế tri thức.
+ Nước đang phát triển có GDP nhỏ hơn, tăng trưởng nhanh, nhưng công nghiệp chế biến chưa chiếm tỷ trọng cao.
- Về xã hội:
+ Nước phát triển có tỷ lệ gia tăng dân số thấp, tuổi thọ cao, nhưng gặp vấn đề già hóa dân số và thiếu hụt lao động.
+ Nước đang phát triển có tỷ lệ gia tăng dân số cao, giáo dục và y tế được cải thiện, nhưng vẫn đối mặt với đói nghèo, dịch bệnh, xung đột.