1. Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX
a) Ấn Độ bị xâm lược
- TK XVIII: Ấn Độ suy yếu do chúa phong kiến tranh giành quyền lực.
- Anh & Pháp cạnh tranh xâm lược. Đến TK XIX, Anh hoàn tất việc xâm chiếm Ấn Độ.
b) Chính sách cai trị của thực dân Anh ở Ấn Độ
- Chính trị: Củng cố quyền cai trị, mua chuộc tầng lớp trên, kích động sự cách biệt chủng tộc & tôn giáo.
- Kinh tế: Khai thác nguyên liệu, bóc lột nhân công. Chiếm đất lập đồn điền, mở rộng công nghiệp chế biến.
- Xã hội: Chính sách "ngu dân", khuyến khích tập quán lạc hậu để dễ kiểm soát.
c) Phong trào đấu tranh chống thực dân Anh ở Ấn Độ
- Nguyên nhân: mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Độ với thực dân Anh ngày càng sâu sắc.
- Các cuộc đấu tranh tiêu biểu:
+ Khởi nghĩa Xi-pay (1857 - 1859).
+ Phong trào đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc đại trong những năm 1905 - 1908.
2. Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
a) Tình hình Đông Nam Á nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
- Trừ Xiêm, các nước Đông Nam Á đều bị xâm lược.
+ Anh chiếm Miến Điện (1885), Mã Lai (TK XX).
+ Tây Ban Nha cai trị Philippines, sau đó Mỹ xâm lược (1898).
+ Pháp hoàn tất xâm chiếm Đông Dương (VN, Campuchia, Lào) cuối TK XIX.
- Hậu quả: Nhân dân Đông Nam Á liên tục đấu tranh giành độc lập & tiến bộ xã hội.
b) Phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á
* In-đô-nê-xi-a và Phi-líp-pin
- Ở In-đô-nê-xi-a
+ Tháng 10/1873, nhân dân A-chê anh dũng chiến đấu chống 3.000 quân Hà Lan đổ bộ lên vùng này.
+ 1873 - 1909, Khởi nghĩa nổ ra ở Tây Xu-ma-tơ-ra.
+ 1878 - 1907, Khởi nghĩa nổ ra ở Ba Tắc.
+ 1884 - 1886, Khởi nghĩa nổ ra ở Ca-li-man-tan.
+ Năm 1890, nổ ra cuộc khởi nghĩa do Sa-min lãnh đạo.
+ Đầu thế kỉ XX, phong trào đấu tranh của công nhân phát triển với sự ra đời của Hiệp hội công nhân đường sắt (1905), Hiệp hội công nhân xe lửa (1908), Đảng Cộng sản In-đô-nê-xi-a (1920)
- Ở Phi-líp-pin:
+ Năm 1872, nhân dân thành phố Ca-vi-tô nổi dậy khởi nghĩa chống thực dân Tây Ban Nha, làm chủ thành phố này trong 3 ngày. Cuối cùng, cuộc khởi nghĩa thất bại.
+ Cuối thế kỉ XIX, trong phong trào giải phóng dân tộc đã xuất hiện hai xu hướng: cải cách của Hô-xê Ri-đan và xu hướng bạo động của Bô-ni-pha-xi-ô. Cả hai xu hướng này đều khơi dậy ý thức dân tộc, chuẩn bị tiến để cho cao trào cách mạng sau này.
+ 1896 - 1898, cuộc cách mạng bùng nổ, lật đổ ách thống trị của thực dân Tây Ban Nha, đưa đến sự ra đời nước Cộng hòa Phi-lip-pin, nhưng sau đó lại bị Mỹ thôn tính.
* Ba nước Đông Dương
- Ở Việt Nam:
+ Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược nổ ra ngay từ giữa thế kỉ XIX, nổi bật là phong trào Cần vương (1885 - 1896), khởi nghĩa nông dân Yên Thế (1884 - 1913).
+ Đầu thế kỉ XX, phong trào giải phóng dân tộc theo khuynh hướng dân chủ tư sản với hai xu hướng chính là bạo động và cải cách.
- Ở Cam-pu-chia: nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân đã nổ ra, tiêu biểu là:
+ Khởi nghĩa do A-cha Xoa lãnh đạo (1864 - 1865),
+ Khởi nghĩa của nhà sư Pu-côm-bô (1866 - 1867).
+ Khởi nghĩa do Hoàng thân Xi-vô-tha đứng đầu (1885 - 1895).
- Ở Lào: nhân dân đã nổi dậy đấu tranh chống Pháp, tiêu biểu:
+ Khởi nghĩa của nhân dân Xa-van-na-khét do Pha-ca-đuốc lãnh đạo (1901).
+ Khởi nghĩa ở cao nguyên Bô-lô-ven (1901 - 1907).
- Nhân dân Việt Nam ở Nam Bộ và Tây Nguyên đã đoàn kết, phối hợp chiến đấu với nhân dân Cam-pu-chia, Lào chống Pháp. Đây là những biểu hiện bước đầu của liên minh chiến đấu ba dân tộc chống kẻ thù chung.