Đọc hiểu
Câu 1 (trang 115) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Chú ý cách lập luận của tác giả khi đặt vấn đề.
Trả lời:
Tác giả đưa ra luận điểm: "Đọc sách là 1 con đường quan trọng của học vấn" và đưa ra lời bàn luận về tầm quan trọng của sách:
+ Sách ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức.
+ Sách có giá trị được xem là những cột mốc trên con đường tiến hoá học thuật của nhân loại.
+ Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu được qua mấy nghìn năm.
Câu 2 (trang 115) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Quan điểm của tác giả thể hiện như thế nào trong câu văn này?
Trả lời:
- Quan điểm: đọc sách có mối quan hệ mật thiết, là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
Câu 3 (trang 116) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Chú ý cách tác giả lật ngược vấn đề để khẳng định ý kiến.
Trả lời:
- Trước tiên phải lựa sách mà đọc vì sách nhiều cũng có những nguy hại của nó:
+ Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, không biết nghiền ngẫm.
+ Sách nhiều khó lựa chọn, người đọc dễ lạc hướng, lãng phí thời gian.
- Cách chọn lựa sách mà tác giả đưa ra:
+ Không tham đọc nhiều, đọc lung tung, phải đọc kĩ những cuốn thực sự có giá trị.
+ Đọc kĩ về sách, tài liệu thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.
+ Khi đọc chuyên sâu, không thể xem thường loại sách gần gũi với chuyên môn.
Câu 4 (trang 116) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Cách lập luận của tác giả có gì thú vị?
Trả lời:
- Cách lập luận thú vị ở chỗ sử dụng các thành ngữ, phép so sánh liên tưởng với đánh trận khiến cho độc giả cảm thấy hứng thú hơn.
Câu 5 (trang 116) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Tác giả thể hiện thái độ như thế nào trước việc đọc sách?
Trả lời:
Việc lựa chọn sách đọc là một yếu tố vô cùng quan trọng trong phương pháp đọc sách. Lời bàn của Chu Quang Tiềm về phương pháp đọc sách rất sâu sắc mà cũng rất gần gũi, dễ hiểu, tựu chung được thể hiện ở mấy điểm sau:
- Không nên đọc lướt qua, vừa đọc phải vừa suy ngẫm, “trầm ngâm tích luỹ tưởng tượng”, nhất là với các cuốn sách có giá trị.
- Không nên đọc một cách tràn lan, quyển nào có cũng đọc mà phải đọc một cách có kế hoạch và hệ thống. Có thể coi đọc sách là một công việc rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm và gian khổ.
Cũng theo tác giả, đọc sách không chỉ là việc học tập tri thức mà còn là chuyện rèn luyện tính cách, chuyện học làm người.
Câu 6 (trang 117) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Chú ý câu văn, hình ảnh bộc lộ thái độ của tác giả.
Trả lời:
“Thế gian có biết bao người đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phú khoe của, chỉ biết lấy nhiều làm quý. Đối với việc học tập, cách đó chỉ là lừa mình dối người, đối với việc làm người thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém”
-> Thái độ phê phán, coi thường những kẻ coi việc đọc sách để trang trí bộ mặt.
Câu 7 (trang 117) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Quan điểm của tác giả ở đây có mâu thuẫn với quan điểm đã nêu ở phần trước không? Vì sao?
Trả lời:
- Quan điểm của tác giả ở đây không có mâu thuẫn với quan điểm đã nêu ở phần trước vì muốn tích lũy học vấn, đọc sách có hiệu quả, tại sao trước tiên cần biết cách chọn lựa sách mà đọc. Theo tác giả, cần đọc kỹ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình.
- Trong khi đọc chuyên sâu, không nên xem thường những loại sách thường thức, gần gũi với chuyên môn của mình. Tác giả khẳng định: “Trên đời không có học vấn nào là cô lập, không có liên hệ kế cận”, vì thế “không biết thông thì thông thể chuyên, không biết rộng thì không thể nắm gọn. Trước biết rộng rồi sau mới nắm chắc, đó là trình tự để nắm vững bất cứ học vấn nào”.
Câu 8 (trang 117) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Chú ý tác dụng của những hình ảnh so sánh.
Trả lời:
- Những hình ảnh so sánh làm cho lời văn sinh động, hấp dẫn hơn, gợi sự liên tưởng của người đọc, dễ hình dung ra lập luận của tác giả.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Xác định luận đề của văn bản Bàn về đọc sách. Để triển khai luận đề này, tác giả đã đưa ra những luận điểm nào?
Trả lời:
- Luận đề: Đọc sách.
- Luận điểm:
+ Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách.
+ Những khó khăn trong việc đọc sách.
+ Phương pháp đọc sách hiệu quả
Câu hỏi 2 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Chỉ ra những lí lẽ trong phần (1) của văn bản. Nhận xét về những lí lẽ đó.
Trả lời:
- Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách
+ Học vấn là thành quả tích lũy lâu dài của nhân loại.
=> Sách chính là kho tàng lưu giữ những thành quả đã tích lũy đó.
=> Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn.
+ Mỗi quyển sách có giá trị là một cột mốc trên con đường phát triển học thuật.
=> Sách có ý nghĩa quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại
+ Đọc sách là trả nợ quá khứ, là ôn lại kinh nghiệm của loài người, là hưởng thụ kiến thức, lời dạy tâm huyết của quá khứ
+ Đọc sách là con đường tích lũy, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị cho con đường chinh phục học vấn kéo dài hàng vạn dặm
⇒ Sử dụng lập luận hợp lý, thấu tình đạt lí, kín kẽ sâu sắc
=> Đọc sách là để nâng cao nhận thức, bồi bổ trí tuệ, phát triển tâm hồn, tình cảm, rèn giũa hành động.
Câu hỏi 3 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Trong phần (2), tác giả cho rằng “sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu”, “sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng”. Để làm sáng tỏ lí lẽ này, tác giả đã đưa ra những bằng chứng nào? Em có đồng ý các lí lẽ không? Vì sao?
Trả lời:
- Tác giả cho rằng “sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu”, “sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng”. Để làm sáng tỏ lí lẽ này, tác giả đã đưa ra những bằng chứng:
+ Các học giả Trung Hoa thời cổ đại do sách khó kiếm, một đời đến bạc đầu mới đọc hết một quyển kinh. Sách tuy đọc được ít, nhưng đọc quyển nào ra quyển ấy, miệng đọc, tâm ghi, nghiền ngẫm đến thuộc lòng, thấm vào xương tủy, biến thành một nguồn động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn.
+ Giờ đây sách dễ kiếm, một học giả trẻ đã có thể khoe khoang từng đọc hàng vạn cuốn sách. “Liếc qua” tuy rất nhiều, những “đọng lại” thì rất ít, giống như ăn uống, các thứ không tiêu hóa được tích càng nhiều, thì càng dễ sinh ra bệnh đau dạ dày, nhiều thói xấu hư danh nông cạn đều do lối ăn tươi nuốt sống đó mà sinh ra cả.
+ Nhiều người mới học tham nhiều mà không vụ thực chất, đã lãng phí thời gian và sức lực trên những cuốn sách vô thưởng vô phạt, nên không tránh khỏi bỏ lỡ mất dịp đọc những cuốn sách quan trọng, cơ bản. Chiếm lĩnh học vấn giống như đi đánh trận, cần phải đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu. Mục tiêu quá nhiều, che lấp mấy vị trí kiên cố, chỉ đá bên đông, đấm bên tây, hóa ra thành lối đánh “tự tiêu hao lực lượng”.
- Bằng những so sánh cụ thể, xác thực, tác giả vừa chỉ ra những nguy hại do lối đọc sách sai lệch; vừa phân tích, lí giải những nguy hại đó một cách thuyết phục.
Câu hỏi 4 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Nội dung của phần (3) liên quan đến phần (1) và phần (2) như thế nào? Nêu lên một điều em tâm đắc nhất trong phần (3) và lí giải vì sao.
Trả lời:
- Nội dung của phần (3) của văn bản có liên quan mật thiết với phần (1) và phần (2). Người đọc sách phải biết tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách, các khó khăn, nguy hại dễ gặp của việc đọc sách trong tình trạng hiện nay thì mới có phương pháp đọc sách phù hợp nhất.
- Điều em tâm đắc nhất trong phần (3): “Đọc lướt qua 10 quyển không bằng đọc 10 lần một quyển” đọc thật kỹ nghiền ngẫm tư duy một quyển sách hay, đó chính là phương pháp đọc tốt nhất.
Câu hỏi 5 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Văn bản Bàn về đọc sách thuyết phục người đọc bởi những lí do nào? Phân tích một số bằng chứng để khẳng định câu trả lời của em.
Trả lời:
- Bàn về đọc sách có sức thuyết phục cao. Sức thuyết phục ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản sau:
+ Hệ thống luận điểm được triển khai rõ ràng một cách có lí lẽ và bằng những dẫn chứng sinh động, gần gũi, dễ hiểu.
+ Bố cục của bài viết rất chặt chẽ, được dẫn dắt một cách hợp lí, tự nhiên, gây được thiện cảm cho người đọc, người nghe.
+ Đặc biệt, trong bài viết tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh ví von, những câu văn dài, giàu sức gợi, vừa tạo ra được cảm xúc cho bài nghị luận, vừa khiến bài nghị luận trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.
- Trong bài viết tác giả Chu Quang Tiềm đã đưa ra ba luận điểm rõ ràng đó chính là:
+ Tầm quan trọng của việc đọc sách; những thiên hướng sai lệch, khó khăn dễ mắc phải trong việc đọc sách hiện nay; và luận điểm thứ ba đó chính là bàn về phương pháp đọc sách và chọn sách.
+ Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối ăn tươi, nuốt sống.
- Tác giả đã so sánh cách đọc sách của người xưa và học giả ngày nay. Đó là đọc kỹ, nghiền ngẫm, đọc ít mà tinh còn hơn đọc nhiều mà rối.
- Còn lối đọc của ngày nay không chỉ vô bổ mà còn lãng phí thời gian công sức, thậm chí còn có hại.
=> Cách so sánh đọc sách với ăn uống vô tội vạ đã đem đến cho lời bàn thật trí lí sâu sắc.
+ Sách nhiều khiến người ta khó chọn lựa, dẫn đến lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn sách không có ích.
- Tác giả đã so sánh việc đọc sách với việc đánh trận, làm tự tiêu hao lực lượng của mình.
=> Đây là cách so sánh khá mới mà vẫn quen thuộc và lí thú.
Câu hỏi 6 (trang 118) SGK Ngữ văn 9 Cánh Diều - Soạn bài Bàn về đọc sách: Từ những vấn đề được gợi ra trong văn bản, hãy nêu một ưu điểm và một hạn chế về việc đọc sách của bản thân em.
Trả lời:
- Ưu điểm: Ham thích đọc sách, đọc được nhiều cuốn sách hay.
- Hạn chế: Còn ngại đọc những quyển sách dày, chưa chịu khó đọc kĩ các quyển sách.